Agaat. Marlene van Niekerk

nie?

      Maak self, het hy gemompel.

      Maar aan sy toon het jy gehoor dat jy hom gehad het waar jy hom wou hê. Jy hoef nie eers in sy rigting te gekyk het nie. Hy het op sy bene staan en swaai, met leepoë na jou gegluur.

      Jy het die rits losgetrek en uit die rok gestap, jou ander kous losgemaak en stadig teen jou kuit afgerol terwyl jy na hom kyk. Jy het jou swart onderrok se bandjies oor jou skouers getrek en op die bed gaan lê.

      Wat noem mens dit? So oopgesprei? Jy wou dit voel, sy onmag. Dit het jou opgewonde gemaak om daarvoor te wag. Jy het gevoel jy het ’n voorsprong, vir die eerste keer.

      Hy was baie rof. Hy het net sy broek losgerits en jou half van die bed af getrek. Op jou knieë teen die bed het hy jou gedwing. Hy het jou onderrok geskeur en jou polse vasgeklem. Jy het jou kop gedraai om dit te sien.

      Kyk voor jou! Kyk voor jou! het hy geskree en jou teen die kop geklap.

      Jak, skaam jou, het jy gesê. Maar jy het jou stem gehoor. Daar was ’n kinkel in die woorde. Julle was saam daarin, in die skaamte.

      Hoer! het Jak geskree, hoer!

      Jy het gelag, dis wat jy gedoen het. Jy het gedink jy sien ’n beweging in die spieël maar dit was niks. Dit was net julle twee. Julle en julle skaduwees, dit was die rooi kammerband, dit was die flenters swart onderrok oor jou wit skouers.

      Wat kyk jy? het hy geskree.

      Hy het ’n voetstoel met een hand nadergegryp en die spieël stukkend gegooi.

      Hy het homself in jou ingestamp.

      Jy het jou hande agterom sy heupe geslaan en hom dieper in jou ingetrek. Jy het ’n ritme aangegee. Vir jouself.

      Kom maar, het jy gefluister, jy bly die beste, kom maar. Ons is vir mekaar gemaak!

      Dis wat jy van jouself gehoor het. Jy wou dit voel. Droog. Seer. Lekker. Jy het hom gehad waar jy hom wou hê, jy was klaar met hom, hy was net goed vir versiering. Om dit te weet, was die beloning.

      Ek het iets om jou te vertel, het jy gesê toe hy klaar was.

      Hy het beswymeld teen jou aangeleun.

      Ek is swanger, Jak, het jy gesê, en as jy ooit weer jou hand teen my lig, sal ek die plaas verkoop en jou verlaat en jou kind saam met my vat en jy sal hom nooit weer sien nie.

      Hy was te lam om iets terug te sê. Hy het half bo-oor jou op die bed gekruip en aan die slaap geraak. Sy penis het uitgehang. Dit het gelyk na ’n stuk ingewande.

      ’n Seun, het hy gemompel.

      Hy het sy arm oor die kussing gegooi en sy bene reguit gemaak, jou in die gesig getrap waar jy oor die voetenent van die bed gelê het.

      Jy het sy voete weggestoot uit jou gesig. Jy het vir jouself in die stukkende spieël gekyk tot hy begin snork het. Toe het jy ’n bad gaan tap en vir ure daarin gelê en warm water bygetap. Jy het geluister na die huis se geluide.

      Voor jy gaan slaap het, het jy die spieëlskerwe opgevee en jou geskeurde klere bymekaargemaak in ’n bondeltjie en dit gaan weggooi in die agterplaas se drom. Die sypanele van die spieël was ongeskonde. Jy het die panele na mekaar toe gedraai en jouself van die een kant en die ander kant bekyk. Jy kon nie genoeg kry nie. Na twaalf jaar van vernieling word jy, Milla de Wet née Redelinghuys, ’n moeder.

      Jy het die vleuels van die spieël toegevou sodat in die môre die skade in die middel nie sigbaar sou wees nie.

      Hoe voller jy geraak het van die kind hoe meer tyd het Jak aan sy voorkoms spandeer. Pynlik het hy geraak oor wat hy eet, kombinasies van sekere kosse op sekere tye, kragpoeiers wat in blikke in die kombuis rondgestaan het. Jy kon nie byhou met kook wat hy wou hê nie en die meide het daar geen verstand van gehad nie.

      Maak dan maar vir jouself kos, het jy gesê, en dan het hy aanmekaar rou gerasperde groente en macaroni geëet. Elke nag voor hy kom slaap, het hy in die stoepkamer met sy gewigte geoefen. Elke oggend en elke aand het hy lang ente in die berge gaan hardloop en byna elke naweek vandat jy swanger was aan tennistoernooie of wedlope gaan deelneem. Hy het die Overberg se langafstandkampioen geword en Tradouw se baasbergklimmer. Sy enigste verantwoordelikheid teenoor die wêreld, het hy skynbaar gedink, was dat hy nie dik moes word nie, dat hy nie met die jare grof en swaar soos die meeste ander boere moes begin lyk nie. Sy enigste rentmeester was sy stophorlosie, sy enigste regter die badkamerskaal.

      Sy prestasies het hy om hom uitgestal. Hy het die kaarte van Grootmoedersdrift in sy nuwe stoepkantoor gehou. As hy daarop kon agteropskop en sy been lig soos ’n foksterriër, het jy gedink, sou hy miskien sy sin daarmee gekry het. Daar het hulle gehang tussen sy rakke vol bekers en gemonteerde medaljes met linte in uitstalkassies, tussen sy foto’s van homself.

      Die foto’s op sigself was ’n hele verhaal van een man se ydelheid.

      Jak op gradedag in sy toga, Jak op Elsenburg saam met die landboustudente se atletiekspan, Jak met sy eerste gerf kortsteelkoring, Jak saam met die agent by die nuwe combine, met ’n glas wyn in die hand by die NP se streekskoukus, Jak op sy Arabiese merrie, gestewel en gespoor vir ’n perderesies, Jak tydens die boeredag in sy wit klere, aangeleun teen sy eerste rooi oopdak-sportmotor, Jak van naby, op ’n studioportret, geoliede hare, glad agteroor gekam, sjarmante Jak de Wet, die gentlemanboer. Op ’n druppel water soos Gregory Peck, soos jou ma altyd gesê het.

      In die tyd van die regmaak van die nuwe kamers het jy die gewoonte gehad om in Jak se kantoor in te gaan as hy nie daar was nie. Wie is hierdie pragtige man? het jy gewonder. Wat steek in hom? Niemand kan so mooi wees van buite en so leeg van binne nie. Nie eers in ’n derderangse roman nie. Wanneer gaan hy homself openbaar? Wanneer gaan hy wys wie hy eintlik is? Jy kon agterkom hy broei oor iets, maar wat?

      Oor en oor het jy gekyk na die uitstalling, al die bekers opgetel en die inskripsies gelees, die medaljes aan hulle satynlinte uit die glaskassies gehaal en in jou hand geweeg, die foto’s van naby bestudeer, al sy vreemde harde apparate en harnasse en tuie aangeraak, die gespes en die gordels los- en vasgemaak, die gewigte probeer roer, die poeiers en olies tussen jou vingers getoets en beruik.

      Miskien was daar ander redes vir hierdie sessies. As Jak, as enigiemand trouens, jou daar sou sien in sy kamer, sou hulle gedink het jy drink diep aan sy roem.

      Dis wat Beatrice miskien gedink het toe sy jou die dag daar gekry het. Jy het haar nie hoor aankom nie. Toe sien sy jou daar staan voor die foto’s, kom staan langs jou en sug so ewe, slinks, as jy nou terugdink daaraan.

      Ai, Milla, wat ’n wónderlike man het jy nie getrou nie, as Thys maar soos hy was …

      Jy het saamgespeel vir ’n rukkie.

      Wat is fout met Thys? het jy gevra, hy lyk my na ’n regte staatmaker.

      Thys, hy, hy is … hárd.

      Maar met jou? het jy gevra, met jou is hy tog seker sag?

      Beatrice het weggekyk.

      Wat het in jou gevaar? Wou jy haar skok? Miskien het jy gedink jou swangerskap het jou lisensie gegee, het jou mag gegee, veiligheid om openhartig te wees.

      MooiJak de Wet is ’n hond, Beatrice, het jy gesê. ’n Doberman as jy wil, fyn van bou met ’n pragtige snoet, maar ’n hond nietemin.

      Toe vertel jy haar van Jak, van hoe hy jou behandel het. Jy het haar alles vertel van die verf van die kassies en die sleep oor die sement en die skrape en die bloukolle en hoe dit deur die jare aangegaan het, en hoe hy in homself gekeer was, ’n tydbom wat wag om af te gaan. Sy het altyd gedink iets is fout, het sy gesê. Hoe meer jy vertel het, hoe minder wou sy hoor, maar jy het haar daar gehou.

      Hoekom het ek met hom getrou, Beatrice? het jy gevra, wie is hierdie man? Hoe meer ek na hierdie foto’s kyk om te probeer verstaan, hoe groter raak die raaisel.

      Miskien, het Beatrice begin, jy kon sien sy is huiwerig, miskien wou jy deel in sy … in sy …

      Beatrice het weggekyk. Jy het gewag dat sy aangaan.

      Miskien