Agaat. Marlene van Niekerk

and song?

      Die pan vir nommer een?

      Die pan vir nommer twee?

      Te koud?

      Te warm?

      Meer regop sit?

      Platter lê?

      Nog ’n bietjie pap eet?

      Vrugtemoes? Daar is koue spanspek? Met ’n bietjie sout?

      Water?

      Tee met heuning en suurlemoen?

      Na elke vraag wag sy dat ek antwoord, maar ek hou my oë toe. Dit beteken jy’s koud, jy is ver uit, jy het nie ’n idee nie, my behoefte is ’n subtiele een.

      Ek maak my oë oop. Ek soek haar blik. Ek rek my oë:

      Nee! nee! en nogmaals nee!

      Alles swem voor my, maar sy hou aan. Sy dwing my, ek moet die omvang van haar goedgunstigheid begryp. Niks wat sy nie vir my sal doen nie. Enigiets wat val binne die grense van geregtigheid en redelikheid.

      Ek maak my oë weer toe.

      Haar stem styg met ’n hele toon. Effens vinniger kom dit nou.

      Lees? Moet ek die leesstaander opsit en omblaai?

      Moet ek voorlees?

      Genesis?

      Job?

      ’n Psalm van Dawid?

      Openbaring?

      Die Bybel volgens Agaat. God se horries en die mens se verbystering. verbystering

      Ek maak my oë oop, maar ek gee geen sein nie, ek kyk reguit voor my. Dit beteken: Gaan weg, jy irriteer my.

      Uit die hoek van my oog sien ek hoe ruk sy haar skouer op. Sy ritsel met ’n vinger deur die stapel blou boekies op die stoel.

      Of iets uit jou eie pen? Dit interesseer jou tog altyd. Die goeie ou tyd. “Agaat en die tuin van Grootmoedersdrift 1980”? Maar hierdie een is leeg. Hier staan “paradys” bo-aan en dan is dit net ’n lys plante.

      Sy trek haar vinger oor die bladsy. Maanblom, sierkweper, silwerberk, lees sy. Sy klap die boekie toe.

      Jammer dis nie die hele storie nie, sê sy met haar mond op ’n plooi, dis net ’n geraamte. En die tuinmakery was nogals lekker. Sy klop op die voorkant van die boekie.

      Miskien moet ek dit self bietjie opskryf hier. Maar miskien moet ons eers my paradys klaar betrek voor ons by jóúne kom, of hoe sê jy? Ons is nou reg in die middel daarvan. Hr kmrtjie wat jy so mooi reggemaak het vir hr hier agter, onthou jy? Hoe het die baas altyd gesê? Iets vir die Guinness Book of Records. Eerste keer in die geskiedenis. Binnenshuise verfraaiing vir ’n buitekamer. Gedink jy kan dit vir my wegsteek. Toe kom hou die ounooi inspeksie en los die deur oop. Toe sien Saar. Maar toe weet ek lankal.

      Agaat probeer my uitlok. Ek gee nie bes nie. Ek hou my oë neutraal.

      Tot vervelens toe het ek dit al gehoor in verskillende uitvoerings. Miskien gaan sy dit weer sing vanaand.

      Sewe voorskote, sewe keppe, een dosyn wit sokkies en ’n blompotjie vir die huislikheid.

      Miskien sal sy tyd hou met haar skoen in haar hand op die stoel se armleuning. Dit sal beter wees. Enigiets sal beter wees as dat sy stil sit en lees en af en toe vir my kyk of ek haar iets aangedoen het.

      Sy kan maar spring, sy kan maar dans, sy kan die een boekie na die ander gryp en neersit en in die rondte draai in die middel van die kamer, ’n derwisj met ’n stywe voorskoot sonder enige heilige verademing.

      Sy moet net verstaan ek het ook my regte.

      Ek wil my grond sien, ek wil my land sien, al is dit dan net in buitelyne, plekname op ’n plat vlak. Ek wil my oë laat reis.

      Miskien is jy lus vir ’n video?

      Sy kyk nie vir my nie, sy kyk vir die boekies op die stapeltjie. Ek het gesien sy tel hulle die ander aand. Daar is drie en sestig. Ek het gedink daar was meer.

      Die een van die sneeuwolwe?

      Of die swart-en-wit roofwalvisse?

      Of die reuse-vlermuise van die Amasone?

      Haar mond vertrek. Asof sy sien hoe ek my vasgryp met klam kloutjies aan die maanhaar van ’n perd, hoe ek my heg aan die nekslagaar, asof daar ’n nabyopname is van my suigende monddele.

      Enigiets liewer as te moet beken ek is hier opgesluit soos iemand agter dik eenrigtingglas en sy is daar buite en sy weet nie wat dit dan is wat ek wil hê nie.

      Of ’n storieprent ? Voor ek hulle môre gaan omruil?

      A Passage to India?

      A Room with a View?

      On Golden Pond?

      Hoeveel sillabes kan ’n mens praat sonder om ’n “k” te sê? Hoeveel sinne uitspreek sonder om die woord “kaart” te gebruik? Hoeveel gedagtes dink voordat jy stuit op die idee van ’n skematiese weergawe van die wêreld?

      Mens sou dink dit is onontbeerlik, soos die lug wat jy asem.

      My wange is nat.

      Ek maak my oë toe. Ek hou hulle toe. Ek gee op. Ek flikker my ooglede sonder om hulle te open. Astrant, moet dit beteken, jy kan mos sién dis heeltemal iets anders, kry jou stryk met jou verdomde lyste hier uit my kamer uit.

      Ek hoor haar omdraai op haar hak. Vinnige treë die gang af na die badkamer. Sy kom terug met ’n warm nat lap. Sy vee my gesig af in twee hale.

      Hou op grens, jy sal verstik, sê haar oë.

      Dis tyd vir tandepoets, sê haar mond.

      Ek knipper deur my trane, poets jouself.

      Aitsa! sê Agaat, hó-nou, sê sy.

      Sy druk die muurprop van die elektriese tandeborsel in die kontakpunt. Sy hou die groen tandeborsel met die ronde draaikop in die lug op om dit te toets. Tsiemmm, maak dit, tsiemmm-tsoemmm. Sy draai die dekseltjie van die poeierspul oop. Sy druk die tandeborsel se kop daarin. Dis ’n droë poets. Dit smaak na kalk, na stof, na bordkryt. In die teenlig kan ek sien hoe werwel die stofdeeltjies om haar hande.

      Reg, sê Agaat, volbek, tand vir tand, van die middel voor af na agter, eers kieskant dan tongkant, ons begin bo.

      Sy sit die tandeborsel neer in ’n bakkie op die trollie. Sy trek ’n paar latex-handskoene aan. Die rubber klik en skiet. Die klein handjie lyk soos ’n mol. Dit vroetel blinderig in die handskoen in. Die ander hand lyk soos ’n tang.

      Die trane die rol oor jou bokkie, sing sy op ’n teruggehaalde asem.

      Sy haal die mondskroef uit die steriele water. Sy laat dit afdrup. Dan spin sy die skroef dig. Wrrrr, draai dit met die draad langs. Die druppels spat in my gesig.

      Ek knipper met my oë, kyk asseblief wat jy doen!

      Ag ekskuus tog, sê sy. Sy dep my wange met ’n stukkie watte. Dep, dep, dep. Links regs links.

      Die trane die rol oor jou, sing sy verder.

      Here, sê ek met my oë, Here jy.

      Hoesê? vra Agaat.

      Sy druk die veer van die skroef plat en werk dit in my mond in. Die plat koue voet van vlekvrye staal kom op my tong, die gekromde bostuk pas in die holte van my verhemelte. Sy laat skiet die veer. My mond trek oop.

      Opgejack, sê Agaat.

      Sy kyk by die deure uit terwyl sy die skroef oopdraai in my mond. Sy ken die operasie. Sy hou van Leroux se apparate. Die droogpoetstandeborsel was vol in die kol. Dit gee haar ’n kans om in my mond te kom, onder my tong, agter my tande.

      Droogpoets spaar jou, het sy gesê toe sy die tandeborsel uitgepak het die dag, al waarvoor ons die mond van jou moet gebruik, is sluk.

      Nou, sê sy, konsentreer,