Agaat. Marlene van Niekerk

voor die troue. Aan jou hare gesleep oor die agterstoep van Grootmoedersdrift se opstal. Gestamp en gestoot voor jou bors dat jy geval het op die sement. Jou net daar laat lê en weggestap.

      Die aand het jy jouself kaal in die spieël bekyk in die kamer van jou ma se dorpshuis in Barrydale waar jy voor die troue oorgebly het. Jy het jou hare agtertoe getrek met jou hande sodat die vorm van jou kop gewys het. Jy het jou lyf bekyk, jou gelaatstrekke. Jy was nie ’n mooi vrou in die gewone sin van die woord nie. Jou mond was skeef aangeset, jou oë ook, jou lyf het nie die reëlmaat en die proporsies gehad wat die tydskrifte voorgehou het nie. Jou hare was vlermuiserig, geneig om punte te staan. Jy het verkeerde kroontjies op jou kop gehad.

      Jy het oor die skrape en die blou kolle gevoel. Daar was ’n groot knop voor jou kop. Jy kon jou een knie moeilik buig. Jy het op jou bed gesit en gehuil. Later opgehou. Jy sou nie met dikgeswelde oë voor die kansel staan nie, nie jy nie.

      Jy het jou gesig gewas en Pa se ou 78-spoedplaat met Frauenliebe und -leben op die draaitafel in jou kamer gesit. Kathleen Ferrier kon namens jou huil. Jy het lang voile-moue en ’n opstaankraag van stywe kant aan jou trourok vasgewerk sodat niemand iets sou agterkom nie. Die trourok was gemaak van die allerfynste damasgoed uit jou ma se trousseau nog, oorspronklik bedoel vir ’n bedsprei, te goed vir ’n bedsprei. Jy het tussen die steke deur opgekyk in die spieël. Geslaande bruid, het jy gedink. Nun hast du mir den ersten Schmerz getan.

      Jy was besig om jou trourok te bederf, dit het begin lyk soos ’n swierige nagrok. Vir jou ma het jy gesê die rok was te kaal. Sy het haar oë op skrefies getrek, sy het jou nie geglo nie. Sy het geweet hoe jy aantrek, kaal was nog nooit vir jou ’n beswaar nie. Miskien, het sy gesê, staan die idee jou nie aan om in ’n bedsprei te trou nie, maar wat dit betref moet jy maar van jou fiemies ontslae raak, want van nou af ís jy die bed.

      Die behoorlik opgemaakte vrou, het jy gedink, die teruggeslaande, die oopgeslaande, die nuut oorgetrekte vrou. ’n Vrou met binnevere en ’n stewige kopstuk, ’n vrou met koperbeslag.

      Jy het die fyn steke gemaak, die garing versigtig deurgetrek, steek vir steek het jy jouself vasgewerk, in die verbloemende moue, in die kraag wat die merke aan jou nek moes toedek.

      En soos jy gewerk het, het jy gesit en gedink aan die eerste keer. Die eerste keer was voor jou troue, daardie dag toe julle amper die ongeluk met die waatlemoenlorrie gehad het.

      Julle wou nie een wag nie, jy was net so hartstogtelik, net so roekeloos soos Jak. Maar daar waar jy kamoeflering aan jou trourok sit en werk het, het jy ’n ander perspektief op daardie middag begin kry.

      Hy het jou oor die drumpel gedra en op die ou katel in Ma-hulle se oorslaapkamer gegooi en sy sin met jou gekry. Sonder omhaal of sagtheid, niks.

      Wag, het jy nog gevra, wag ’n bietjie Jakop, stadig eers, maar hy kon jou nie hoor nie.

      Die miet het uit die stukkende plafon gestuif en die vloerplanke het gekraak onder die piepende stee. Jy was onthuts. Jy het gedink, nee, nie so nie, maar jy het jouself bymekaargehou. Van binne het jy jouself verweer terwyl hy sy gang gegaan het. Dit sal regkom, het jy gedink. Julle sal mekaar nog leer ken.

      Jy was verbysterd oor die baie bloed op die deken na die tyd, maar hy was onverskillig.

      Dis natuurlik, het hy gesê met sy rug na jou, jy’s mos ’n boervrou. Nou’s jy mooi ingebreek. Kitskursussie. Moenie so pieperig wees nie. Hoe het jou ma gesê? ’n Afrikanervrou gaan haar weë in stilte en swye.

      Toe jy jou rok klaar afgewerk het, was jy ’n ander mens. Jy het gedink jy verstaan waarvoor jy jou ingelaat het. Jy het gedink: Dis beter dat ek dit nou verstaan as later. Jy het voor die spieël met jou haarstyl geëksperimenteer om die skade weg te steek. Jy kon jou nuwe insig nie eers vir jou ma vertel nie.

      Jou neefs was almal daar, maar jy het niemand daar genoeg vertrou om hulle te vertel nie. Beatrice, jou vriendin van skooldae af, het jou ondersoekend aangekyk, ’n paar keer. Maar jy het nie bes gegee nie. Jy het geglimlag en alles reg gedoen die hele dag lank van die troue. Dit sou nie weer gebeur nie. Dit het niks met ander te doen gehad nie. En jy wás lief vir Jak en jy hét hom jammer gekry tussen al jou mense, jou pa wat alte ernstig sy hand skud en jou neefs wat hom hard op die blaaie slaan.

      MooiJak, het hulle vir hom gesê, Jak met die vroumensgesig.

      Hulle het hom bewonder vir sy slag met woorde. Want hy het ’n dawerende bruidegomstoespraak gemaak, jou Jak, soos jy geweet het hy sou. Jy het sy styl leer ken. Sy Toastmastersklub op Stellenbosch waarheen hy jou as student saamgesleep het. Jy het nie besonder veel daarvan gehou nie maar dit was in ruil vir die liederaande wat hy op sy beurt moes deursit in die konservatoriumsaaltjie. Hy het die mense altyd aan sy voete gehad, daarvan gehou dat jy dit hoor. Net soos met die troudagtoespraak.

      Daar was eendag ’n wonderskone plasie, het hy begin, en na jou geknipoog.

      Aan die voet van ’n berg, digby ’n stroom, met ’n rietdakhuis tussen die bome. Maar die werf was stil en verlate. In die aand het die bome gesug en die huis het gekraak en die berg het vir die rivier gefluister: Wanneer kry ons dan ’n baas, ’n man en sy vrou wat lewe en luister sal bring op hierdie werf en mekaar sal liefhê bo alles?

      Was dit net jy wat ’n ondertoon van spot gehoor het? Jy het jou pa se oog gevang. Hy het nie gehou daarvan nie, dit kon jy sien, maar hy het sy gesig reggetrek en geglimlag.

      Miskien het Jak die blik onderskep. Die spot het uit sy stem verdwyn. Hy het homself en al die ander gesjarmeer, opgerui selfs. Op die ou end het hy al tweehonderd bruilofsgaste aan die sing gehad. O boereplaas, geboortegrond, het dit gedawer daar oor Grootmoedersdrift se werf, jou het ek lief bo alles.

      Toe hy klaar was, het almal geglo sprokies kan waarheid word.

      Eers na middernag, toe die gaste begin afskeid neem het, het jy jou alleen gemaak maar jy het nie gehuil nie, jy het gewik en geweeg en jou planne agtermekaargekry. Jak het jou kom soek. Hy was aangeklam, vol spraak, en ewe vryerig na die gedruis van die huweliksfees.

      Hy het agter jou voor die spieël kom staan waar jy in jou onderrok gesit het, jou nek gestreel.

      Sweetheart sweatheart sweetheart, het hy vir jou gesing, will you love me ever.

      Jy het saamgeneurie vir die geleentheid.

      Ek sou nooit met ’n mooi vrou kon trou nie, het hy gesê, dit sou my te veel laat wakker lê in die nag.

      Jy het geglimlag. My liewe man, het jy gesê, wat kan ’n boervrou nou meer wens as ’n man wat soggens vars en uitgerus uit die bed spring vir sy dagtaak.

      *

      hoe lank lê wilde ertjies voor dit uitslaan? hoe lank loop ’n skaap met ’n verkeerde tong voor dit blou raak? hoe lank het in my voeë die warmassies gewoeker? in watter plooie en voue van die kraag en die mik die onsigbare myt van brandsiek? hoeveel jaar die inkubasie van verskrikking? in watter ondergrondse are slaan geskiedenis neer? ’n opvang van reën kies homself nie die berge kies en ’n mond vir ’n stroom word gegee deur die see hoe het ek dan so verkeerd opgegaar geraak so ’n stil gistende poel?

      *

      Woensdag 12 Mei 1960

      Alles raak meer werklik nou soos wat ek die lyste maak. Twee prosesse (drie!) hulle hou mekaar op gang maar daar is baie dinge om gelyk aan te dink. Solank ek aan die dinge dink en nie aan die redes nie. Here help my soms voel dit te veel.

Kriel & Kie lys 1
Baba (’n dogtertjie of ’n seuntjie?!)Doeke & speldeKombersies (vashou en toedek, wolkatoen) (5)Frokkietjies (langmoue dit sal winter wees) (7) Ma sê mens kan nooit genoeg daarvan hê nieKruippakkies (oopknoop voor)Oorbroekies (waterdig)Wiegie (miskien tog my ou wit kot by Ma kry? Of is hy nog hier onder in die kelder?) Stootwaentjie (Dunlop verstelbaar)	Kussinkies & oortreksels2 Badjies (dik plastiek)Handdoeke (4 groot & 4 klein)Babasjampoe & seepBadolieBabapoeierWatteOorpluisiesSkêrtjie2 x 4 bottels + ringe + tieteBottelborsels 2(’n Raampie gesien met gekleurde balletjies wat ratel & draaidingetjie vol engeltjies & voëltjies om bokant die wieg te hang)

Kriel & Kie lys Скачать книгу В начало < 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 > В конец