Opieka logopedyczna nad mową dziecka. Małgorzata Kitlińska-Król
Читать онлайн.| Название | Opieka logopedyczna nad mową dziecka |
|---|---|
| Автор произведения | Małgorzata Kitlińska-Król |
| Жанр | Педагогика |
| Серия | |
| Издательство | Педагогика |
| Год выпуска | 0 |
| isbn | 978-83-62897-59-9 |
Jak zauważa słusznie G. Jastrzębowska, władze oświatowe nie określiły w opracowanych dokumentach, w jakim stopniu i w jakim zakresie nauczyciel może i powinien angażować się w proces terapeutyczny dziecka z zaburzeniami mowy. Nie są też określone obowiązki nauczyciela wobec ucznia nieprawidłowo mówiącego w przypadku, gdy nauczyciel ten nie posiada odpowiednich kwalifikacji. Wytyczne ministerstwa nie precyzują, bowiem jego miejsca i roli w procesie opieki logopedycznej66.
Analizując główne założenia „Podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego” oraz „Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla uczniów szkół podstawowych”67 można podjąć próbę wyznaczenia ogólnych kierunków pracy nauczyciela z dzieckiem. Dotyczą one między innymi:
− poznania poziomu rozwoju dziecka i wspierania go (wraz z rodzicami, specjalistami),
− promocji zdrowia,
− nauki poprawnego wypowiadania się,
− nauki podstaw czytania i pisania.
Zakres treści tematycznych realizowanych z dzieckiem, zależy od jego cech indywidualnych oraz poziomu funkcjonowania społecznego. Treści dobierane są zgodnie z zasadą stopniowania trudności, czyli poznania tego, co najbliższe dziecku, a następnie przechodzenie do zagadnień dalszych, mniej znanych, bądź zupełnie nieznanych.
Takie podejście powinno towarzyszyć każdemu nauczycielowi na kolejnych szczeblach systemu edukacyjnego, szczególnie zaś bliskie powinno być wychowawcom przedszkolnym, nauczycielom nauczania zintegrowanego oraz nauczycielom i wychowawcom pracującym z dzieckiem z różnymi deficytami rozwojowymi, często występującymi w postaci sprzężonej.
U. Parol twierdzi, iż konieczna jest współpraca nauczyciela z logopedą, rodzicami dziecka, grupą rówieśniczą (staje się często grupą terapeutyczną), gdyż tylko taki profil oddziaływania logopedycznego może:
− przeciwdziałać psychicznym i społecznym następstwom zaburzeń mowy,
− zmobilizuje i zmotywuje dziecko do podejmowania aktywności językowej w celu rozwijania mowy/niwelowania jej defektów,
− pozwolić na uzyskanie rzetelnej diagnozy dziecka i zrealizowanie kompleksowej terapii,
− praca zespołowa pozwala na dostrzeżenie dziecka w kręgu osób świadczących mu pomoc, a nie tylko zaburzenia, które u niego stwierdzamy lub podejrzewamy68.
O roli nauczyciela w przezwyciężaniu trudności, zapobieganiu zaburzeniom komunikacji językowej: mowy, czytania i pisania wspomina M. Przybysz-Piwkowa. Jej zdaniem efektem korzystania z badań logopedycznych winna być tak przebiegająca opieka logopedyczna nad dzieckiem i tak prowadzone jego wychowanie językowe, aby coraz mniej dzieci było potrzebujących logopedycznej (specjalistycznej) pomocy, co w rezultacie doprowadzi do wypierania patologii przez profilaktykę69.
Wszystkie wymienione instytucje (między innymi poradnie, przedszkola, szkoły) oraz osoby (na przykład dzieci, rodzice, nauczyciele, wychowawcy, logopedzi i inne ważne osoby z otoczenia dziecka oraz specjaliści różnych profesji) stanowią ogniwa systemu opieki logopedycznej w naszym kraju i precyzują jej ramy i jakość. Funkcjonowanie wspomnianych struktur systemu jest regulowane obowiązującymi normami prawnymi formułowanymi przez resort oświaty i opieki zdrowotnej. To wydane rozporządzenia określają zakres i poziom opieki nad rozwojem mowy dziecka, gdyż wyznaczając zadania, cele określają sposoby ich realizacji przez poszczególne składowe systemu.
Dokumentem regulującym działanie ogniw systemu opieki logopedycznej w obszarze oświaty było „Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach”. Zostanie ono zastąpione nowym Rozporządzeniem MEN z dnia 17.11.2010 roku w powyższej kwestii. To stosunkowo nowe rozporządzenie wprowadza (czas realizacji niektórych zmian zakłada się na rok szkolny 2012/2013 – § 33-§ 40) kilka dotychczas nie wdrażanych regulacji w porównaniu z obowiązującym wcześniej dokumentem z 7. 01.2003 roku70.
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna, zagwarantowana rozporządzeniami dotyczy szerokiego spektrum problemów, na potrzeby niniejszej pracy skupiam się na zagadnieniach związanych z mową (w jej wszystkich aspektach). Tak więc owa pomoc polega między innymi na:
− diagnozowaniu środowiska ucznia,
− rozpoznawaniu potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i możliwości ich zaspokojenia,
− organizowaniu form pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
− wspieraniu nauczycieli i rodziców w działaniach wyrównujących szanse edukacyjne ucznia,
− udzieleniu nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych, wynikających z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostowanie tym wymaganiom, itd.71.
Jak wynika z powyższych wyliczeń pomoc psychologiczno-pedagogiczna świadczona jest dziecku, ale także jego rodzinie i nauczycielom (środowisku ucznia). Działania dotyczą rozpoznawania możliwości, potrzeb każdego ucznia, a w konsekwencji wspierania jego rozwoju (uczeń wybitnie zdolny), organizowania różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej (uczeń z rozpoznanymi trudnościami w nauce), czy podejmowania zabiegów wychowawczych i profilaktycznych. Zadania dotyczące udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, realizowane są przez współpracujące z sobą podmioty72.
Jak czytamy w paragrafie 6.1 nowego Rozporządzenia z 2010 roku pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jest udzielana uczniom w formie:
− klas terapeutycznych,
− zajęć rozwijających uzdolnienia,
− zajęć dydaktyczno-wyrównawczych,
− zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym, zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, porad i konsultacji73.
Natomiast w przedszkolu i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w szczególności w formie:
− zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym,
− porad i konsultacji.
Dodatkowo powyższe zapisy, odnoszące się do szkoły i przedszkola, uzupełniane są podpunktami 3 i 4 paragrafu 6, gdzie wskazane są dodatkowe formy pomocy świadczone w powyższych placówkach, tj. pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana:
− uczniom w formie zajęć rozwijających,
− rodzicom uczniów i nauczycielom w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń.
We wszystkich typach instytucji działających na rzecz dziecka istotne jest zastrzeżenie, iż objęcie ucznia/wychowanka
Por. Rozporządzenie MEN z dn. 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r. – Załącznik 1. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego”); „Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych” według załącznika nr 1 do Rozporządzenia MENiS z dnia 26.02.2002 r.
Gałkowski T., Jastrzębowska G.: (red.):
Por. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23.12.2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół – załącznik 1 i 2, por. także
Parol U.Z.:
Przybysz-Piwkowa M.:
por. Rozporządzenie MEN z dn.17.11.10 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wnosi kilka istotnych zmian w pracy przedszkoli i szkół. Wynikają one z potrzeby wychodzenia naprzeciw indywidualnym potrzebom edukacyjnym uczniów. MEN w rozporządzeniu przewiduje m.in.: powołanie i nadzorowanie pracy – przez dyrektora przedszkola, szkoły, placówki – zespołu do spraw indywidualnych potrzeb edukacyjnych uczniów (§ 19-§ 33); zmodyfikowanie systemu pracy nauczycieli, by dokonywali wstępnej oceny specjalnych potrzebach uczniów, tworzyli i realizowali indywidualne programy pracy z uczniami (§ 18); wyłonienie przez dyrektora osoby koordynującej pracę zespołu (§ 19.3); założenie i prowadzenie przez zespół tzw. Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia, która zawiera szczegółowe informacje dotyczące możliwości, specjalnych potrzeb ucznia, jak i zaleceń dot. form, sposobów, okresów udzielania pomocy oraz ocenę efektywności tej pomocy (§ 27.1-§ 28.3).
Rozporządzenie MENiS z dnia 7.01.2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, § 2.; por. Rozporządzenie MEN z dnia 17.11.2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, § 2.1.
Op. cit., § 3; por. Rozporządzenie MEN z dnia 17.11.2010 r. … § 4.3.
Rozporządzenie MEN z dnia 17.11.2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej… § 6.1.