Sêgoed met slaankrag. George Claassen

2013

      Ek het met twee erfenisse grootgeword. Aan die een kant die vermoë om in die Engelse taal te skryf en te veg, en ’n diepe agterdog teenoor die Engelse as rassehuigelaars wie se liberale pretensies hulle gehelp het om te ontsnap aan die skerper kritiek teen apartheid wat vir wit Afrikaanssprekendes gereserveer is.

      JONATHAN JANSEN, 18 September 2013

      Die jeugkultuur gryp die jong taal aan sy voorhuid en gee dit

      sy eerste demokratiese klimaks!

      PIETER-DIRK UYS, dramaturg en satiriese komediant

      Wat my mede-Afrikaner nie begryp nie, omdat hy homself afgesny het van alle kontakte met nie-wittes, is dat die uiterste intensifisering van daar­die beleid [apartheid] die afgelope vyftien jaar volledig voor sy deur gelê word. Hy word nou as Afrikaner geblameer vir al die booshede en die vernede­ring van apartheid . . . Om hierdie skeidsmuur te verwyder . . . vereis ook dat Afrikaners self openlik en duidelik teen diskriminasie behoort te protesteer. Sekerlik, onder sulke omstandighede, is daar ’n bykomende plig op my gelê dat ten minste een Afrikaner sy protes aktief en openlik sou aanteken . . .

      BRAM FISCHER, advokaat, tydens sy verdediging toe hy aangekla is

      dat hy kommunisme bevorder, 28 Maart 1966

      Wel, ek dink dat dit [tweeledige lojaliteit en om eerste lojaal te wees teen­oor hulle land van herkoms] van toepassing is op elke etniese groep in Suid-­Afrika behalwe die Afrikaners, wat duidelik nie affiniteit teenoor Nederland het nie, en die swartes. Maar Engelssprekende Suid-Afrikaners het altyd van ‘home’ gepraat wanneer hulle op vakansie na Engeland gegaan het – selfs al is hulle hier gebore en was hulle reeds tweedegenerasie-Suid-Afrikaners. En Indiërs, en Moslems ook, het sterk bande met ander lande. Dis net die Afrikaners en swartes wat dit nie het nie.

      HELEN SUZMAN,

      anti-apartheidspolitikus en parlementslid vir opposiepartye (1953–1989)

      Dit is net ’n dwaas of ’n filoloog wat Afrikaans sou wou bespreek sonder om ook aan Afrikaner-nasionalisme te dink.

      ALAN PATON, skrywer, 1975

      Ek was nooit in staat om Afrikaans as ’n kombuistaal te sien nie, ’n vulgêre patois, ’n taal waarin jy ’n entomoloog ’n ‘gogga-ekspert’ kon noem nie, hoewel daar, jammerlik, so ’n woord was.

      ALAN PATON, 1975

      Dit tref ons nou hoe verskriklik onnadenkend die Afrikanerdom geword het toe apartheid hom tot in die kern van sy morele vesel ingewurm het. Toe die apartheidskultuur sowel ’n private as ’n openbare toestand geword het, ’n kulturele gevoeligheid gedefinieer het, het die Afrikanerdom beteke­nisvolle verlies gehad aan sy sin vir ironie. In hierdie toestand het die kom­binasie van politieke, ekonomiese en militêre mag, bevestig deur religieuse voorskrifte, gelei tot ’n universele sin vir toe-eiening. Die Afrikanerdom het hom land, lug, water, dier en ’n ieder en elke swart liggaam toegeëien.

      NJABULO NDEBELE,

      digter en akademikus, tydens die eerste STEVE BIKO-gedenklesing, 2000

      Niemand durf buite die grense dink nie; die Afrikaner loop gedwee agteruit (en kaalvoet) die verlede in. Ons is só opgevoed. Ons kultuur het nog nie ’n tradisie van vryheid van denke en die individu ontwikkel nie; ons neuk eerder agter pastore en generaals aan wat hulle op gebiede uitlaat waarin hulle nie geskool is nie.

      HANS PIETERSEN, God?, Claassen en Gaum, 2012

      Die oppervlakkige geloof van die Jesusfratse word ’n verleentheid en die outokratiese apartheids-Christendom van die Ooms is verby sy raklewe. Ons skole word stelselmatig bevry van die geforseerde onkunde en geloofs­apartheid wat die Bybelbeheptes nog aan ons kinders probeer opdwing. Ons jeug, beter geskool as destyds tydens Christelik-nasionale onderwys, weet reeds te veel om die trop oor die kulturele afgrond te volg.

      HANS PIETERSEN, sakeman, ibid.

      . . . die deursnee- Bybelbehepte Afrikaner klink beslis nie geestesgesond en gelukkig wanneer ’n mens koerant lees en radio luister nie: hulle kla uit gewoonte en vrees (oor) alles van demone tot ’n verbeelde Nag van Lang Messe.

      HANS PIETERSEN, sakeman, ibid.

      Afrikaners voel maklik bedreig en agterdogtig. Die Boererepublieke se grense is uitgewis, maar die volk se vrese het ons bygebly.Vreemde politiek maak ons bang. Ander volkere maak ons selfbewus. Wêreldwysheid onder ons kinders maak ons beangs. Vryheid van die individu laat ons hiperventi­leer. Ons is die enigste van die elf taalgroepe in Suid-Afrika wat deur ons Afribendes die regering herhaaldelik hof toe sleep oor ons denkbeeldige onderdrukking. Afrikaans moet glo beskerm en omhein word soos erwe in Waterkloof, om anderskleuriges, andersdenkendes en anderstaliges apart te hou.

      HANS PIETERSEN, sakeman,

      Die vrese van ons vaders – Geloof, onderrig en die Afrikanerkind, 2011

      Ook die Afrikaner sit met hierdie dilemma. Hy verstaan die wêreld om hom al beter en beter, terwyl sy God al kleiner en kleiner word. Maar ná soveel duisend geslagte kon hy nog steeds nie by die punt kom om dit wat hy nie weet of verstaan nie, nie maar net so aan sy God toe te skryf nie. Honderde duisende dink nog steeds evolusie is nie ’n bewese feit nie, hoe­veel te meer betwyfel dan die oerknal of die kartering van die menslike genoom of stamselontrafeling. Duisende stoei dan nou nog oor die regte beker vir hul nagmaalwyn.

      PIENKES DU PLESSIS, skrywer en sakeman, ibid.

      Die Afrikaners is nie naastenby so stiksienig ortodoks as wat hulle selfs ’n dekade gelede nog was nie. Maar gatvas en verbete is ’n generiese trek van pio­niersamelewings, van groepe wat hulself as permanente minderhede defi­nieer, of wat voortdurend morele regverdigings vir hul oorlewingswyses moet aanbied. Die bevrydingsnarratief is selfs meer verstok in die bonatuur­like. Ek het nie ’n appeltjie te skil met Afrikaners nie; ek het ’n appeltjie te skil met god.

      PIET CROUCAMP, akademikus, ibid.

      Afsterwe en afskeidswoorde

      Daar’s ’n glimlag in sy stem.

      Hy sê: kom binne, kom binne,

      ons werk