Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт берлән… / Мудры слова поэтов…. Акмулла

мөфад – бу гамәлнең дөреслеге раслана.

      140

      Шәригънең сөкүтеннән җәваз мөфад. – Гает көнендә бәйрәм итү һәркемгә тиешлек, шәригатькә таянып, бу шигъри юлларда бәян ителә.

      141

      Мәҗһүл – билгесез.

      142

      «Тәварихыл-Болгар» диеп исем биргән… – сүз Шәрәфетдин бине Хисаметдин әл-Мөслими әл-Болгариның мистик-мифологик символикага төрелеп бирелгән 1551–1584 елларда язылган «Тәварихы Болгария» («Болгар иле тарихы») китабы хакында бара. Ш. Мәрҗани үзенең тарих буенча язылган хезмәтләрендә бу китапны кискен тәнкыйть итә. М. Акмулла монда Ш. Мәрҗанигә ияреп фикер йөртә.

      143

      Мөганид – дошманлык итүче.

      144

      Борадәр – агай-эне, кардәш.

      145

      Бикяр – бушка, юкка.

      146

      Таз эт – таза, елгыр эт.

      147

      Азан – тавыш.

      148

      Ирәннәрне – диндарларны, асыл ирләрне.

      149

      Гатасына – язмыш бүләгенә, бәхетенә.

      150

      Тиңәрәсез – тиң күрәсез.

      151

      Мөхакәмә кылмас – хөкем итмәс.

      152

      Мәдех – мактау.

      153

      Мөзәйяндер вәһмеңездә – уегызча матур күренәдер.

      154

      Мөбәйяндер зәгъмеңездә – ачык билгеледер үз фаразыгызча; ачык бәян ителгәндер уегызча.

      155

      Рәдд кылсаңыз – кире каксагыз.

      156

      Рәгъмеңезгә – нәфрәтегезгә.

      157

      Җик – егет.

      158

      Яланы – ялганны.

      159

      Кәик кылгач – пычраткач.

      160

      «Бәркул-вәмиз» – Ш. Мәрҗанинең «Әл-бәркул-вәмиз фи рәдди галәлә-бәгыйзин әл-мөсәмми бин-нәкыйз» («Нәфрәтләнерлек ялганнарны сугучы яшен уты») дигән китабына ишарә. Бәркул-вәмиз – утлы яшен, яшен уты. М. Акмулла Ш. Мәрҗанинең китап исемен шигъри киная өчен файдалана.

      161

      Газали – Әбү Хәмид Мөхәммәд әл-Газали (1058/1059–1111), шәригать һәм тарикать буенча бөек галим, философ.

      162

      Тәһафетләр – бер-берсенә ташлану, үзара ызгышулар.

      163

      Хакаикул-голумнән – гыйлем хакыйкатьләреннән.

      164

      Әгъраз кылып – бозык итеп.

      165

      Киберсеп – һаваланып.

      166

      Нәзарсыз – карамыйсыз; күз салмаучылар.

      167

      Иттифакы җөмләгә – һәммәгез бердәм булып.

      168

      Гадавәткә мөбдаэ булып – дошманлыкка чыганак булып.

      169

      «Фә-ислаху!» әмереннән – Аллаһының «Яңарыгыз!» дигән әмереннән.

      170

      Ажарсыз сез – аждаһа сез.

      171

      Хакгүй – хаклык иясе.

      172

      Галәл-хосус – бигрәк тә үзеңнән.

      173

      Нус – кире кагылу.

      174

      Куәсенә