Сайланма әсәрләр / Избранные произведения. Нури Арсланов

кеше елап туа икән җиргә?

      Алдан белеп тугангамы ни көткәнен:

      Әлмисактан бирле ата-бабалары

      Ирек теләп, хаклык эзләп интеккәнен?

      Җанварлардан акыл белән генә өстен,

      Бер карасаң, кеше дигән гаҗәп мәхлук.

      Белмәгәннәр генә шушы хакыйкатьне

      Үзеннән бик риза, үз-үзенә мәхбүб13.

      Белә торып мәңгелек юклыгын җирдә,

      Рух төшерми кешелекле горур инсан.

      Аз гомердә күп тәрәккый тели күңеле,

      Шуңа җаны йолдызларга омтылучан.

1970

      Мин бик риза

      Баштук, ахры, күзгә чалындым мин:

      «Яшь, – диделәр, – яңа!» – диделәр.

      Ә картайгач: «Бу яшәгән саен

      Гел яшәрә бара!» – диделәр.

      Таныдылар чынлап илле яшьтә,

      Зурладылар фәкать алтмышта.

      Берәүләргә ул да насыйп түгел,

      Мин бик риза мондый язмышка.

      Бирә, диләр, анар агачы да

      Картайганда җимеш татлысын.

      Яшькә карыймыни шагыйрь җаны –

      Яна икән, әйдә яктырсын!

      Фирдәүсиләр, Гомәр Хәйямнар да,

      Мирас итеп гаҗәп моңнарын,

      Хикмәт кунып, акыл утырганда

      Язган, диләр, гүзәл җырларын.

      Пәйгамбәрләр хәтта шулай икән,

      Мин фәкыйрьгә ни хәл итәргә?

      Бит җырчыга шагыйрь булыр өчен

      Сират күпере кирәк үтәргә!

1970

      Язгы тамчылар

      Кыш патшаны җиңеп килгән атлылар

      Атларына бәллүр япма яптылар.

      Түбәләргә эленделәр камчылар,

      Камчылардан тамып тора тамчылар:

      Тып-тып, там-там-там…

      Юеш карны казый маллар, җим эзләп, –

      Җир теләге – колыннарын имезмәк, –

      Күтәрелә сөттәй ап-ак томаннар.

      Ә тамчылар тамарга бик комарлар:

      Тып-тып, там-там-там…

      Көзгеләрен суга салып, сылулар

      Кияүләре кем буласын юрыйлар.

      Көзгеләрдә умырзая чагыла…

      Күз яшедәй тама тамчылар гына:

      Тып-тып, там-там-там…

      Атлы яулар ни гомерләр көрәште, –

      Күтәрделәр байрак итеп кояшны,

      Хуш исле җир җылынганнан-җылына, –

      Искитәрлек тамчыларың җырына:

      Тып-тып, там-там-там…

1971

      Кобзарь янында

      Тукай кебек, син «күлмәксез» тудың, –

      Күралмадың дөнья рәхәтен,

      Колдан рәссам булдың, шагыйрь булдың,

      Җырлап үлдең халкың хәсрәтен…

      Син атылган йолдыз булып төштең

      Моңсу казах далаларына…

      Кара язмыш – кара таштан үстең

      Һәйкәл булып!

      Олы җаныңа

      Мин сокланам! Карыйм уйчан сынга,

      Килгән саен көн дә «Каштан»га14,

      Күпме уйлар, күпме серләр, моңнар

      Алып була икән таштан да!

      Ни уйлыйсың? «Украинам!» – димсең?

      Син куеныңда азат җиреңнең,

      Иң беренче син богавын чиштең,

      Тозакларын аның җимердең.

      – Халкым! – дидең, Тукай кебек син дә,

      Шагыйрь итте сезне халкыгыз.

      Үлем

13

Мәхбүб – сөелгән, яратылган ир.

14

«Каштан» – Трусковецтагы шифаханә клубы. Тарас Шевченко һәйкәле шуның алдында урнаштырылган.