Triomf. Marlene van Niekerk

so gevaarlik stil is hier agter in sy den in, dan kan sy sê sy gaan kyk gou wáár is Toby dan vandag lat hy so stil is. Net om haarself gerus te stel, want met Lambert weet jy nooit.

      En as sy nie lekker gedink kry nie, oorlat daar te veel goed in haar kop is, dan kan sy vir Gerty vra: Wat dink jy, Gerty? Dink jy Pop gaan dit maak tot Krismis toe? Dink jy as Pop eendag dood is, gaan ons nog okay wees hier, en as ek eendag doodgaan, dink jy Treppie gaan agter Lambert kyk en vir hom sorg, of gaan hy vir hom alleen los om te maak en te breek soos hy lus het sonder iemand wat kyk lat hy nie sy tong afbyt nie?

      Dit maak nie saak lat Gerty nooit antwoord nie. Sy’s maar net ’n hond en sy’s maar bly ok vir haar part. Maar ten minste kry sy wat Mol is dan gedink. Met die ou hondeasempie hier langs haar. En die ogies wat so vol hondeliefde vir haar kyk. Shame.

      Soms, as dit te veel word vir haar in die voorhuis, as Treppie te veel Klipdrift in het en sy skouer begin so ruk-ruk en hy begin te neuk, of as Lambert woes raak oor iets, of as daar weer die een of ander speech op die TV is terwyl dit skiet, diékant toe en daaikant toe, en dis net koeëlgate in karre en bloed op die seats, dan kan mens maklik sê: Ek vat net gou vir Gerty buite toe, of: Daai Toby lyk vir my of hy weer sy been wil lig, kóm Toby!

      Maklik. Sonder lat iemand dink dis snaaks.

      Dan’s jy úit, uit op die lawn, onder die sterre, en dan kan jy ’n paar diep asems vat, of ’n paar skywe. En diékant toe, daaikant toe in Marthastraat kyk wat sien jy. En al sien jy niks, net nag en ligte, dan help dit tog. Of as sy nie lus is om Shoprite se binnekant te sien nie, al die trollies en die rakke en die mense wat nie hulle minds kan opmaak nie oor daar te veel goed is, oor die lig te helder is en oor daai asma-rige musiek aanmekaar in haar ore draai; as daai Shoprite se visruik gemeng met Jeyes Fluid haar naar op haar maag maak by die blote gedagte, dan kan sy vir Pop sê as hy klaar gepark het op daai parking-lot met strepe, nee, gaan hy en Treppie maar, sy bly sit liewer by Toby en Gerty in die kar.

      Dan kan sy rustig ’n sigaret opsteek en saam met hulle kyk met hulle ore op punte hoe gaan die mense in met leë hande en hoe kom hulle weer uit met hulle sakke vol, heen en weer, heen en weer, in en uit, in en uit by die verskillende deure van Triomf se winkelsentrum, die kafee, die apteek, die lap-en-garewinkel en die Roodt-Broers Veertig Jaar Vleistradisie.

      Mol steek nog ’n sigaret op.

      “Of wat praat ek alles, Gerty?” vra sy. Gerty kyk vir Mol. Sy swaai haar stert so effentjies.

      “Sal ons ingaan en gaan kyk wat maak die mense, hè, Gerty? Sal ons vir hulle sê hulle moet kom, dan gaan ry ons ’n entjie, hè?”

      Gerty ken die woord ry. Mol het hom ok só gesê lat sy kan verstaan. Sy staan op en gee ’n treetjie agteruit en weer een vorentoe en waai haar stert met haar agterlyf. Haar ore is op en haar oë blink.

      “Ry, nè!” sê Mol, “ry, ry, ry! Jy hou van ry, nè? Lat jou ounooi net gou hier klaar rook, dan ry ons!”

      Gerty gaan sit weer op haar agterpote, vlak langs Mol se voete.

      Mol leun met haar elmboë op haar knieë waar sy sit op die Dogmor-blik. Sy kyk vir hulle jaart. Die gras is heeltemal strooi van die winter. Daar’s net een groen kol by die kombuis se drein.

      Een van die dae as die reën kom, sal sy weer nie kan voorbly met die sny nie. Sy wonder of daai lawn-mower al reg is. Dis altyd so ’n geneuk met daai ding, die jirre hoor haar. Sy staan op, staan ’n entjie weg van die huis af. Daar’s ’n paar van die dakplate los. Elke jaar meer. Sy sien al hoe staan dit van die hol goed, die hele huis vol. Net lekke, lekke, lekke waar jy kyk.

      Dan is daar nog die overflow wat ok so drup. Die houtwerk skilfer af. Hier en daar is die hout heeltemal vrot en stukke hang af.

      Agter is darem nog daai vyeboom wat opgeslaan het. Wat sy gesê het hulle moet los. En hulle het hom net gelos oor sy gesê het dis darem ’n skaduplekkie vir Toby en Gerty.

      Mol loop voor om. Gerty is ál onder haar voete in.

      “Nou-nou-nóú!” sê sy vir haar.

      Dis die ander ding van honde hê. As iets sleg gebreek is, of iets is weg, of iets hang, of iets drup, of iets is moeite en jy wil hê iets moet daaraan gedoen word, maar jy wil tog net nie kwade gevoelens wek nie, dan kan jy sê: Gôts, Toby, hoor jy hoe drup daai overflow weer op onse dak vanaand? of: Gerty, wáár dink jy is die ounooi se badprop nou al weer? of: Nee toe kom nou, Toby, moenie so ál teen daai sideboard sit nie, hy’t net drie bene en sy vierde been is ’n baksteen en daai baksteen het ’n kraak, of: Nee stadig nou julle, nie so wild hier in die kombuis nie, die ounooi maak net eers gou die empties bymekaar, so baie empties, ons moet hulle nie so in julle pad in los nie, nè!

      Dan kan almal hoor wat pla jou en iets doen daaraan. En as hulle dan sê watse nonsens praat jy, dan kan jy maklik sê nee niks, jy praat maar net met die hond en hulle moet hulle eie business mind.

      Mol is voor. Sy gaan kyk in die posbus. Lambert se posbus. As hulle uitgaan met die Volkswagen, dan sit hulle altyd die voorhekkie se sleuteltjie binne-in die posbus in. Dan’s hy byderhand.

      Hier kom die Ding-Dong nou verby. Die Ding-Dong is ok ’n kombi, soos die Lede s’n, hy verkoop soft serve. Sy tape is gerek en hy speel vals note, oor en oor dieselfde deuntjie op en af in die strate van Triomf.

      Daar gaan hy nou vinniger om die onderste draai. As hy vinniger ry, dan klink sy deuntjie ewe skielik hoër. Treppie het verskillende woorde vir daai deuntjie, hang net af in watse mood hy is.

      Meestal is dit:

      O die son kom op, die son die sak

      en ons sak dieper in die kak

      die son kom op en die son die sak

      ons smelt soos soft serves op die dak.

      Of partykeer is dit:

      O die honde sit daar in ’n kring

      hul weet wat kom, daar kom ’n ding

      o die honde huil daar in ’n kring

      as jy vir hul die tyding bring.

      Treppie het nie einde nie. As hy eers begin, dan kan jy hom nie gestop kry nie. Hy stop homself as hy genoeg gehad het of as sy ryme opraak.

      Hier kom Toby van agter af aangehardloop.

      “Whaf! Whaf!” sê hy. Die ou geel hond met sy krulstert.

      “Whaf!” sê Mol vir hom. “Wil jy ok gaan ry, ou Toby-hond?”

      Toby en Gerty hardloop rondtes op die gras. Toby lig sy been en pie teen die hekpaal.

      Mol weet as Toby so uitkom van agter af, lat dit eintlik Pop is wat vir haar soek. Sy bly staan voor by die draad met ’n klein smiletjie op haar gesig. Sy weet wat gaan nou gebeur.

      “O, hiér’s die ounooi! Ons dag wáár’s die ounooi en al die tyd staan sy hier voor!” sê Pop agter haar.

      Hy sit sy hand op haar skouer.

      “Wat staan die ounooi dan so hier buite, hè? Wat is dan so interessant hier in Marthastraat vandag?”

      Toby kom spring op teen hulle. Gerty sit by Mol se voete, die ene afwagting.

      As die mense hulle stemme so op hond stel, dan weet hulle hulle is deel van die geselskap. Dis ’n lekker ding vir ’n hond om te weet. En vir mense ok. “Hè, Gerty? Sê vir die oubaas, wat stáán en stáán die ounooi so in die jaart vandag, hè?”

      “Gerty wonder of ons dalk ’n soft serve gaan kry vandag,” sê Mol.

      Pop smile geheimsinnig. Hy voel in sy agtersak in.

      “Hy’s diékant om,” sê Mol en sy wys waar die Ding-Dong onder om Marthastraat se hoek draai.

      Hy stap na hulle Volkswagen toe onder die afdak by die voordeur.

      “In!” sê Pop en maak sy kant se deur oop vir die honde.

      Mol beduie met haar oë na die voorhuis: