Triomf. Marlene van Niekerk

Orals tussen die hope rubble het hulle gesit met hulle neuse in die lug in op en gehuil lat jy hulle myle ver kon hoor.

      Treppie vertel hy’t van die kaffers in die aand sien terugkom met pangas, dan maak hulle daai honde van hulle dood. Later weet jy nie meer of dit die kaffers is wat huil of die honde nie. Dan vat hulle vir hulle weg in sakke.

      Hy’s seker, sê Treppie, hulle het gaan stew maak van hulle. Met uie en tamatie en kerrie by om die ergste hond te blus. Vir saam met die pap. Want so ’n hond rek ver, sê Treppie, en die kaffers was seker maar honger daar waar hulle toe was.

      Party honde het vanself doodgegaan, van die honger. Of van hulle kaffers mis, seker. En net daar gebly lê en opgeblaas en weer afgeblaas en gevrot totlat die velle van die bene afgeval het en die geraamtes uitmekaar geraak het.

      Lambert kry nou nog van die los hondebene soos hy grawe.

      Treppie sê dit spook van daai honde hier in Triomf.

      Partykeer snags word hy wakker van hulle geblaf. Die blawwery begin aan die een kant van Triomf en gaan regdeur tot by die ander kant en weer terug. Soos golwe wat breek en uitspoel en terugtrek en weer breek. Dit klink soos die einde van die tye. En dan wag sy altyd vir die aarde om oop te skeur en vir die geraamtes se bene om weer aan mekaar vas te groei en met vlees oordek te word en op te staan onder die basuine.

      Dis hoekom sy sê Lambert moet daai bene los waar hy hulle kry. Lambert sê hy glo nie in die opstanding nie. Hy vat die bene en blikke en goed, tot ou vaal albasters en kieries met koppe, en hy hang hulle op tussen sy paintings op sy mure in sy den in. Hy sê dis sy museum en die nageslagte sal nog bly wees iemand het dit bewaar. Al is dit kaffergemors. Hy sê Treppie sê ou kaffergemors het groot waarde gekry deesdae.

      Lambert aard na Treppie as hy na iemand aard, sê sy altyd. Hulle speel die fool of hulle lewe daarvan afhang en hulle het ’n aanleg vir horries. Altwee van hulle. Net, Treppie is ’n slimmer fool as Lambert en Lambert se horries is baie erger as Treppie s’n. Dan sê Pop sy moenie so praat nie, dis dan haar eie bloedfamilie en al wat hulle het, is mekaar en die dak oor hulle koppe, sê hy, dis één ding wat sy moet onthou in die lewe.

      Nou ja, sy’t darem ok nog vir Gerty.

      Mol buk en krap vir Gerty tussen die ore. Sy kyk vir Mol met groot oë.

      Gerty weet van.

      Ok maar sonder ma grootgeword en als, maar sy’t nou wat jy noem honde-luck gehad om by hulle uit te gekom het. Daai’s for sure. Al was dit ’n hele geskiedenis.

      Gerty was Ougerty se enigste kind. En Ougerty het ok luck gehad. Dis in hierie hondefamilie se bloed in, sê sy altyd. Luck.

      Dis toe sy en Pop eendag saam met Treppie kom rondloop het in Sophiatown lat die hondestorie begin het.

      Hulle het daai dag kom kyk waar hulle gaan woon eendag. Want Treppie het vir hulle aansoek gedoen by die munisipaliteit vir ’n huis van Gemeenskapsbou wat hier gebou sou word. En Treppie het natuurlik toe weer iets te sê gehad.

      “Kyk,” het hy gesê, “dis nou ’n wit mens se luck dié. Nét voor ons begin verbaster daar in Vrededorp, gaan die Rooi See voor ons oop.”

      Toe loop hulle nog so deur die strate, Miller en Tucker en Good en Martha en toe met Southlink deur tot in Gerty.

      Dis toe daar waar hulle iets hoor huil onder ’n sinkplaat in.

      Die priestertjie was ok by daai dag. Hy’t so tussen die vullishope wat lê en rook en die plasse water van die gebarste pype deur geloop met sy swart rok, die honde agter hom aan, en kort-kort dan gaan staan hy en skryf iets op in ’n klein boekie in.

      “Hy wil seker gaan moan by die koningin van Engeland,” het Treppie nog gesê. Want as hy reg verstaan het, het hy gesê, is sy die baas van die Engelse kerke ok. Maar hy weet nie wat is die priester se moeilikheid nie, want daar staan sy kerk dan nog, ongeskonde. Treppie wou nie hê hulle moet onder die sinkplaat kyk wat huil so nie. Netnou dink die priester hulle vat die kaffers se goed, het hy gesê.

      Maar sy’t aangehou en toe kry hulle die ou hondjie daar. Nog piepklein, met sulke ou opkyk-ogies, shame.

      “Jy los daai kafferhond uit, Mol,” het Treppie gesê, “sy’s net goed vir stew. Jy bring nie daai vuil ding vol wurms in ons huis in nie!”

      “Dis vir Lambert,” het sy gesê.

      En Pop se hart was sag en hy’t gesê dis waar, ’n seun het ’n hond nodig in sy lewe. En miskien maak dit vir Lambert rustiger.

      En toe sê Treppie dit sal meer as ’n hond vat om daai klein stront rustiger te kry en sy moes net keer of Pop en Treppie vlieg mekaar daar tussen Sophiatown se hope rubbish in die hare. En daai priester het vir hulle só staan en kyk.

      Sy’t die hondjie in haar trui toegedraai en saamgedra. Toe hulle by die huis kom, het sy besluit haar naam sal wees Gerty soos daai straat se naam waar hulle haar gekry het. En toe hulle uiteindelik twee jaar later Triomf toe trek na hulle nuwe huis toe, het Gerty saamgetrek. En daai selle straat was ok nog daar.

      “So, nou’s jy uiteindelik weer terug op jou plek, nè?” het sy vir haar gesê, want hulle Benades het hier in Marthastraat kom woon en dis net agter Gerty. En sy kon sweer daai hondjie met die hartseer ogies het dit goed geweet, al was ál die huise splinternuut en die grond gelyk gemaak. Want sy’t orals rond loop en ruik vir dae lank. Ougerty was maar haar hele lewe lank ’n snaakse, pieperige ou hondjie. En Lambert het nie eintlik tyd gehad vir haar nie. Sy’t maar haar wat Mol is, se hondjie gebly. En toe Ougerty naderhand pregnant raak, het sy haar hart vasgehou. En ok nie verniet nie, want toe sy haar bybies kry, was drie doodgebore en net een lewendig en sy was die kleinste. Dood of lewendig, dit was te veel vir Ougerty. Sy’t net daar die gees gegee toe hulle uit haar uit is.

      Dit was ’n vreeslike dag daai. Treppie wou hulle almal wegvat, die lewendige enetjie ok, maar sy’t gekeer en Pop het gekeer en so’t hulle toe vir Kleingerty grootgemaak met ’n speelgoedbottel uit ’n lucky packet met ’n tietie aan.

      Treppie het aangehou hulle moet vir Kleingerty lat regmaak, want hy’t gesê hy wil nie met ’n gebroedsel nasate van ’n kafferhond hier op sy erf sit nie, hy’t plek nodig vir sy yskaste, het hy gesê, want die yskasbesigheid het saamgetrek uit Fietas uit en Treppie het nog groot planne gehad daai dae. Hy’t gesê watch nou mooi, Triomf is ’n plek waar hulle nog gaan ryk word.

      Maar hulle het nooit ryk geword nie.

      En nou is Kleingerty ok ’n ou hond al.

      Eintlik snaaks lat sy so goed oud geword het, want sy’s toe nooit reggemaak nie en sy kry toe vir Toby. En Toby was die size van drie homself. Eers ok taamlik laat, want hulle het haar altyd binne gehou as sy op hitte was. Maar toe glip sy tog eendag uit. Toe kry ’n poliesman se alsatian haar beet. Pop moes vir hulle uitmekaar gaan maak, want daar sit die alsatian toe vas agter in Gerty in lat sy skree soos ’n maer vark.

      Daai poliesman woon nou nog in die straat voor hulle s’n. In Toby in. En dis hoe Kleingerty se kind aan sy naam gekom het.

      Van die begin af was Toby ’n ongeleerde skepsel wat te lank aan sy ma bly drink het en haar begin beetkry het nog voor sy stem dik geword het.

      Toe’t hulle op die ou end maar vir Kleingerty lat regmaak.

      En wat van Toby, het sy gevra, maar Treppie het gesê nee, ’n hond sonder knaters raak mak vir kaffers en hulle het beskerming nodig soos dinge deesdae gaan, en Lambert sê toe hy stem, en toe los sy dit maar.

      Maar sy’s tog half bly lat hulle toe vir Toby gekry het, en lat hulle hom gehou het, knaters en al. Hy hou vir hulle jonk. Hy’s ’n jolly hond, al pie hy partykeer in die huis in. En dis ok tog geselskap vir Gerty, al sukkel hy met haar, oud en koud soos sy is. Honde het honde nodig, dink sy. Mense is nie vir hulle heeltemal genoeg nie.

      En mense het honde ok nodig.

      Want mense is weer nie vir mense genoeg nie. Sy en Pop en Treppie en Lambert is glad nie genoeg vir mekaar nie. Hulle is te min, elkeen vir homself al. Hulle sou gekrepeer het as hulle