Tryna du Toit-omnibus 8. Tryna du Toit

      Sy hou self daarvan. Elke meubelstuk is met sorg ge­kies – meest­al op uitverkopings gekoop, herstel waar nodig en oorgetrek na haar smaak. Die twee pragtige Persiese tapytjies het ­Mercia en Jacob haar met haar laaste verjaardag gegee, die skilderye het Jacob haar van tyd tot tyd gegee – met verjaardae of vir ’n spe­siale geleentheid, wanneer sy dit nie kon weier nie. Bo die elek­triese kaggel, waar dit die lig die beste vang, hang die skildery van die Griekse eiland wat John vir haar gegee het. Sy sien hy kyk daarna, maar hy maak geen opmerking daaroor nie.

      “Woon jy alleen hier?” vra hy.

      Sy lig haar wenkbroue.

      “Dis nie ’n baie diplomatiese vraag nie, is dit?” vra sy tergend. Dan glimlag sy: “My woonstelmaat is verlede jaar getroud, sedertdien woon ek – amptelik – alleen. Ek verkies dit so.”

      Hulle drink hulle koffie en sy wonder wat die rede vir sy besoek is. Terloops vra sy of hy haar brief gekry het.

      “Ek het – twee dae voor ek sou terugkom Johannesburg toe. Ek was die meeste van die tyd by my ma. My pa is – soos ek jou gesê het – ’n paar maande gelede oorlede en sy het besluit om terug te kom Suid-Afrika toe. Haar mense is almal hier. Ek het haar gehelp om haar sake in orde te kry.”

      Hy steek sy hand in sy binnesak en haal sy sakboekie uit. Hy haal ’n kiekie uit en gee dit vir haar. “Terwyl ek my pa se dokumente opgeruim het, het ek op dié kiekie afgekom. Ek het gedink jy sou miskien ook daarin belang stel. Dis my pa en twee van sy vlieëniervriende in Engeland, afgeneem tydens die Tweede Wêreldoorlog.”

      Ansie neem die foto by hom. Drie jong mans in hulle vroeë twintigerjare, geklee in die uniform van die Britse Lugmag. “Herken jy een van hulle?”

      Ansie knik. “Die een in die middel. Ek is seker dis hy.”

      “Kyk agterop,” sê hy.

      Sy draai die foto om. Agterop staan geskrywe: The Three Musketeers: Billie, Mark, John.

      Sonder ’n woord staan Ansie op en gaan na haar lessenaar toe. Uit een van die laaie haal sy ’n mooi geelhoutkissie. Sy sluit dit oop en haal ’n foto uit. Sy gee dit aan John.

      “Dis hy,” sê sy bondig.

      Hy knik. “Ek het met my ma ook gepraat. Hulle het Mark Lessing goed geken. Hulle was … baie lief vir hom. Billie, die ander jong man op die foto, se vliegtuig is ook afgeskiet. John, my pa, is net gewond en is later terug Rhodesië toe.”

      “Dis baie interessant,” sê Ansie sag. “Ek het so dikwels aan Markus gedink – gewonder wat van hom geword het, hoe hy gesterf het. Ek wens jy kon dit vir oom Jacob wys en vir hom sê jou ouers het hom geken, maar ek is bang dit sal hom net ontstel.”

      “Ek is van plan om hom te vertel,” sê hy.

      Sy kyk hom verras aan.

      “Hy sal baie kwaad en ontsteld wees.”

      “Na al die jare? Hy is ’n ou man – en eensaam ondanks al sy geld en besittings. Ek dink hy sal bly wees om te hoor dit het goed gegaan met Markus – dat hy onder sy vriende bekend was as ’n dapper jong vlieënier.”

      “Ek sou dit liewer nie waag nie,” sê sy onseker. “Oom Jacob is ’n harde, onverbiddelike mens. Hy vergewe nie gou of maklik nie.”

      “Ek gaan hom nogtans vertel,” hou hy vol. “Maar eers later, wanneer die skildery klaar is.” Hy bly ’n rukkie stil, dan vra hy onverwags: “Hoe gaan dit met Peet?”

      Sy glimlag effens.

      “Dit gaan goed met hom, dankie.”

      Hy kyk ’n lang oomblik na haar, dan neem hy haar linkerhand in syne. Hy kyk daarna en dan sê hy: “Jy is nie verloof aan Peet Bruwer nie, is jy?”

      Ansie verstyf.

      “Nog nie,” sê sy koel.

      “Jy het hom nie lief nie, Ansie. Hoe kan jy daaraan dink om met hom te trou?”

      Sy trek haar hand vinnig en verontwaardig uit syne.

      “Wat weet jy daarvan af?”

      Sy blik is helder, deurvorsend.

      “As ’n meisie verlief is, kan ’n mens dit op haar gesig, in haar hele houding sien. Jy is nie verlief nie, Ansie. Nie op dokter Peet Bruwer nie!” Hy glimlag vir haar verontwaardiging. “Toe maar, ek weet dis nie my sake nie; dat jy sal trou met wie jy wil. Ek verstaan, as ’n meisie hier na dertig se kant toe staan, raak sy seker paniekerig, gryp sy na enige strooihalm …”

      Ansie kyk hom kil aan.

      “Peet Bruwer is geen strooihalm nie!”

      John lag, dan raak hy liggies aan haar wang.

      “Moet my nie so aangluur nie. Ek terg jou maar net.” Hy kyk op sy horlosie. “Jammer, ek moet nou gaan. Ek het ’n afspraak met ’n ou dame wat wil hê dat ek haar kleindogter se portret moet skilder.”

      “Dit was ’n haastige besoekie,” sê sy liggies. “Jy het my nog nie eens gesê hoe vorder jy met oom Jacob se portret nie.”

      “Ek sal nie lank besig wees nie. Kom eet vanaand saam met my, dan kan ons verder gesels.” Sy kyk onseker na hom, en hy glimlag. “Kom, dit sal ons albei goed doen. As ek so sewe-uur kom, sal dit jou pas?”

      Ansie het nie verder teëgepraat nie. As hy nou weggaan, wanneer sien sy hom weer? Daar is nog so baie wat sy wil weet, dinge wat sy hom wil vra. Wat ’n vreemde toeval dat sy ouers Markus Lessing geken het en goed bevriend met hom was.

      Arme oom Jacob. Om net een seun te hê en hom so te verloor, vervreemd tot die laaste toe.

      Sy het tydsaam gebad en ’n koel wit rok aangetrek, met die lang robynoorringe wat oom Jacob vir haar van oorsee af gebring het toe sy agtien was. Sy wou hulle ’n lang ruk nie dra nie en het hulle weggesluit saam met die ander duur presente wat hy van tyd tot tyd vir haar van oorsese reise saamgebring het. Dit was eers later, nadat sy haar onafhanklikheid getoon het, toe sy kon voel sy het niks meer van hom te vrees nie, dat sy die presente een vir een uitgehaal en begin dra het. En van almal het sy die meeste gehou van die robynoorringe. Dit is asof haar hare ’n dieper glans het, haar oë blinker is, haar vel mooier wanneer sy die robyne dra.

      Toe John kom, lees sy die goedkeuring in sy oë.

      “Pragtig,” sê hy en raak liggies aan een van die skitterende robyne. Bedoel hy die robyne is pragtig, of sy? wonder Ansie. En toe: “As ek jou eendag skilder, sal dit wees in ’n wit rok, met dié robynoorringe.”

      “Ek het jou gesê ek sal nooit toelaat dat jy my portret skilder nie.”

      “Nooit is ’n lang tyd,” sê hy glimlaggend.

      “Waar gaan ons eet?” vra sy koel.

      “Jy kan kies – êrens waar daar musiek is en ons kan dans.”

      “Ek het gedink ons gaan gesels.”

      “Daar is ’n tyd vir alles. Vanaand gaan ons dans.”

      Dit was ’n heerlike aand: lig en opwindend soos vonkelwyn. Hulle het geëet en gedans en tussenin gesels. Hy wou haar egter niks van oom Jacob se portret vertel nie. “Dis nog te vroeg, ek kan nie nou al sê nie,” was al wat hy wou sê.

      “Jy het my onder ’n valse voorwendsel hierheen gebring,” beskuldig sy hom.

      “Is jy spyt?” vra hy tergend, en sy skud net haar kop.

      Hy het haar huis toe geneem en saam met haar ingegaan, maar hy wou nie vir koffie bly nie.

      “Jy het ’n lang dag gehad. Dis tyd dat jy in die bed kom. En ek moet nog vanaand terug Johannesburg toe ry.”

      “Ry versigtig,” maan sy liggies.

      “Ek sal.” ’n Oomblik nog kyk hy na haar, dan buk hy en soen haar liggies op haar mond. “Pas