Харах баайыыта. Венера Петрова

буолбутун кэннэ. Арай:

      – Бу оҕону дьоно сүтүктээбэт бэйэкэлэрэ дуу, – диэн биирдэ уол ийэтэ мөҕүттүөх курдук гыммыта.

      Биэрэ биэрсийэтинэн кини Хатыҥнаахха этэ. Кыыс кыбыстан хостон быкпата.

      – Улахан сарыыссаҕа аһын киллэрэн биэрэбин дуу? – ийэтэ сүгүннүө суох курдуга.

      – Маа, эн кыттыһыма. Кэлин, кэлин. Маа, сөп? – Туолук ийэтин албыннаһары сатыыра.

      – Чэ, ээх. Бэйэҕит дьыалаҕыт.

      Атын кэмҥэ Аанча умайыктана түһүө этэ. Кыра аайы кыйаханан дьикти буолара. Тоҕо эрэ туттуммута, эдэрдэргэ орооһо барбатаҕа. Арай, күрүө намыһахтыы эрин үрдүгэр түспүтэ:

      – Сууланан баран олоруохпут дуо, саатар эн хамсаа. Бу от саҕана аны эн биһи таптаһа оонньуубут дуу? Киһи эҥини көрөр. Кыыс бэйэтинэн кэлэн эриллэрэ диэни…

      – Чэ-чэ, бүт, Аанча, уоскуй. Эмээхсиннээх оҕонньор оттон хайыахпытый, – Аппанаас Аанчатын бу үйэҕэ ааттаһан кэллэҕэ.

      – Оҕо ньээҥкэлиирбит эрэ хааллаҕа… – Аанча эрдэттэн эрэйин булан этэр ити идэтэ этэ.

      – Аргыый, чэ, бүт, доҕоор, хата…

      – Аны эн үөмэриҥ итээтэҕэ. Сааппат даҕаны. Күтүр көҕүйсээри гынна дуу… – Аанча кыыһырдар да кэбис диэбэт быһыылааҕа.

      Көрдөххө көннөрү, уруккуттан уоллуҥу, билиҥҥитэ эр киһитиҥи Аанча бэртээҕэр бэрт буолан баччааҥҥа диэри эн-мин дэһэн олордохторо. Иҥиир дьахтар оттон имиллэҥнээн дьикти буолуо диэххэ.

      Хайа муҥун хайҕаһыахтарай, Биэрэ Халдьаайылаабыта. Туола сол Таалатыгар хаалаахтаабыта. Итиччэ чугаһаспыт дьоҥҥо биир-икки көс диэн мэһэй үһү дуо – таптал тугу да билиммэт. Эдэр буолуу бэйэтинэн эрэ да дьол ээ. Баар эбэтэр суох – ыккардынан диэни ыччат билиммэт. Олоҕуҥ сарсыардата саманнык үчүгэй буоллаҕына, олох диэн дьол эрэ эбит. Субу оскуоланы бүтэрэн талбыт үөрэххэр бараары сылдьаҕын, таптыыгын, эйигин эмиэ таптыыллар – барыта табыллан иһэр, тиһиликкэ дьол эрэ тиһиллэр. Олус үчүгэй охсуулаах, бэртэн бэрт бүтэр уһуктаах диэн ким эрдэ сэрэтэн эрэйгэ тэбиэй.

      Үчүгэй эрэ үктэллээх үтүөкэн көстүү үлүгэр тыастан үргэн үрэлиннэҕэ ити. Хас бытархайы хат хомуйан, үтүмэн үлтүркэйи төттөрү силимнээн уруккуну ким таҥан биэриэ баарай. Бүтүн бүттэҕэ, кэлимсэ кэһилиннэҕэ.

      Тыас үстэ төхтүрүйэн долгуннаммыта тыаттан тыаҕа тарҕанна. Ол кэннэ олоҕунан оонньообуттары күһүҥҥү чуумпу иилээтэ. Туох буолла? Ким ытта? Хаһыытыах айылаах харса суох көстүбэтэ. Тыас таҕыста да тырагыадьыйа үһүө – мэнээк ини. Уолуйбут уолаттар охсуһа сылдьыбыттарын да умуннулар. Таалалартан ким эрэ уолаттары уоскутаары салгыҥҥа ытта ини.

      – Һылаабык! Һылааба!!! – халдьаайылар хаһыылара били тыаһы батыһа тыа быыһынан тарҕанна.

      Бу алдьархайы!

      – Хайа дураак… – таалалартан ким эрэ үөхсэн эрдэҕинэ саба саҥардылар.

      – Айдаарыма!

      Халдьаайылар хайаларын эрэ төгүрүйэн кэбистилэр. Таалалар саба сүүрэн тиийиэхтэрин хайдах эрэ. Ол да буоллар, атамаанымсыйа сатыыр Айтаал ол дьоҥҥо чугаһаата.

      – Хайыыбыт дыа? –