Харах баайыыта. Венера Петрова

да, ким да ону сэҥээрбэт.

      – Хаһан саҕаланар кэнсиэрий бу?! – уолаттар тэһийиминэ тэпсэӨнии сатаан баран.

      – Ээ, даа! Хаама түһүөҕүҥ эрэ, – ким эрэ өй угар.

      – Чэ, дабаай! – үөр үрүө-тараа тарҕаһымына хайысхалана түһэр.

      Дьон силэллэн биэрэр. Үлүгэр уолтан тугу баҕарар күүтүөххэ сөп. Соннук суолларын солонон иннилэрин хоту баран истилэр. Кинилэр эрэ үөрдүһүөхтэрэ дуо – добуочча доруобай уолаттар суолларын туора турдулар.

      – Тугуй, дыа?!

      – Аа?!

      Хардарыта хадаардаһыы, үтэн-анньан көрөөһүн. Онтон ким эрэ туораттан «Чэ!» диэбитинии далбаатаһан киирэн бараллар. Анарааҥҥылар арыый да аҕыйах буоланнар, солуобатыгар охсуһа түһээт атахха биллэрэллэр. Кытыгырастара да бэрт ээ. Биһиги дьоммут сойуолаһа барбатылар. Кыра аайы мачааккарбат дьон буоллахтара.

      Уонна өссө? Ханна? Ким баарый? Иирсиэх айылааҕы көрсүмүнэ көннөрү көтүөккэлээтилэр, охсуһуох айылааҕы олоон ылымына салгыны тэбиэлээтилэр. Ол ыккардыгар Свиридовалара ыллаан барда. Онтон сотору бырааһынньык бэйэрбиэркэтэ саҕаланна. Өрөгөй өрө уһуурар уота аралдьытан абыраата. Халлаан тымныытынан хам ылан истэ. Бэл, чаҕылыһа сыппыт чалбахтара бүтэйэ тоҥнулар. Бадарааннаах балаҕан ыйыгар халлаан ханыылаахпыт тоҕо эмиэ кэмиэдьирдэҕэй? Тус-туһунан халлааннаах, түөстэрин иһигэр бэйэлэрэ күннээх дьон айылҕаны кытта аахсаары аллааҕымсыйаллар. Хаппах халлаан ол аайы сэгэс гынан нөҥүөттэн үчүгэй аҕайын үүрэн аҕалыа диэтэхтэрэ дуу.

      Күммүт бүттээ-бүттэ. Хатаммыт аһыллар, сатаммат да кыаллар түгэнэ кэллээ-кэллэ. Түүҥҥү төлөрүттэҕинэ туох бэйэлээҕэ төлө биэриэ эбитэ буолла?

      Халдьаайы бу турар буоллаҕа – начаас элээрдэн тиийбиттэрэ. Ааҕан таһаардахха, Халдьаайы аҥаара Аппанаас аймаҕа. Ол дьону аҕата биир күнүнэн кэрийэн бүппэт. Туолук биир ыалга баара, иккискэ эмиэ киирсэргэ дылыта. Онтон сүтэн хаалбыта. Аппанаас халдьаайылардыын биир буолан ыларыгар хата мэһэйдэтиэм суоҕа диэн күлүгэр имнэннэҕэ. Туолук Көстөкүүнэптэр олбуордарыттан иҥнэн эргийэ сылдьыбыта. Киириэн хайдах эрэ, бачча кэлэн баран синньэ төннүөн сүрэ бэрт. Олбуор иһигэр олох күөстүү оргуйара. Киирии-тахсыы, сүүрүү-көтүү. Таах сылдьааччы диэн онно дьэ суоҕа. Кымырдаҕастар саарыстыбалара диэххэ айылааҕа. Арай, Туолук… Чэ, билигин да буолбатар, кэлин, хаһан эрэ күндү күтүөт аатырдын. Таалатын таала, син ханан эрэ халдьаайы хаана баар ини. Кэбис диэбэтиннэр, киллэрдиннэр, арай? Кымырдаҕас аармыйата бииринэн элбиэ этэ… Ити баламат бантааһыйа уол өйүгэр оннун булумуна умуллан хаалбыта. Билиҥҥини билиҥҥинэн хаалларбыт ордуга. Уол ол билиҥҥитин мичээринэн минньиппитэ уонна харса суоҕун холбоон хаһыытыан оннугар иһиирбитэ олохсуйбут биир кэм бииргэ омуотук иһиллибитэ. Иһиирбит аайы кыыс быгыа үһү. Атын күтүрдэри угуйан ылбыта. Уулуссаны тарахтааччыларга тараччы тутуллубута. Олор бэйэтинэн кэлэн биэрбит тааланы тараҥната барбакка, таһыйа түһэн биэрбиттэрэ, уол сүрэҕэр умуллан испит өһү күөдьүтэн кэбиспиттэрэ. Дьэ, бэйикэй уус, халы-мааргы халдьаайылар олорбохтоон эриҥ дии санаабыта таала кырыыламмыт