Сымон-музыка. Якуб Колас

к долу прыхіне,

      Ды маўчыць зямля сырая,

      І ў зацятай цішыне

      Прычытанне замірае.

      Змогся хлопчык, абяссілеў,

      Толькі ўсхліпваў ды ўздыхаў.

      Ён слязамі жаль свой выліў,

      Смутак імі спаласкаў.

      І яму так лёгка стала,

      Як бы што яго ўзняло

      І так ціханька гайдала

      І так лёганька нясло.

      Вось узняўся над крыжамі

      І паплыў, паплыў, паплыў!

      Толькі ветрык за вушамі

      Ціха-ціха захадзіў.

      А ён дальш усё нясецца,

      Хмаркі гоняцца за ім

      І смяюцца, ён смяецца

      Смехам радасным такім.

      А над імі сонца ззяе,

      Іх цалуе, як дзяцей,

      І праменні пасылае

      Сустрачаць сваіх гасцей.

      Лёгка, вольна і лагодна,

      Бы на крыллях светлых мар,

      Ён лятае так свабодна

      У клубах купчастых хмар.

      Але раптам стала змена:

      У багне пустых глыбінь

      Бурнай плыні коціць пена

      І чарнее неба сінь,

      Нікне сонца ў чорным муту,

      Хмаркі спуджана бягуць,

      І з мінуты на мінуту

      Свет затопіць тая жудзь.

      А ён болын ляцець не можа,

      Страх яго апанаваў.

      Толькі ж чуе – гэтак гожа

      Хтось на скрыпцы заіграў.

      І вярнулася зноў сіла,

      Страху скінуты гужы.

      Азірнуўся – зноў магілы

      І пахілыя крыжы.

      А на прыкладзе драўляным

      Бачыць – сівенькі дзядок,

      Дзед Курыла, ў бель убраны,

      Галаву схіліў набок

      І ўсё грае, ды так гожа,

      Як ніхто яшчэ не граў.

      Ці не дзедка з падарожжа

      Небу скаргу пасылаў

      За дзіцятка, што марнее

      Без прызору, без бацькоў,

      Што не песціць і не грэе

      Ласка мацеры, братоў?..

      Слухаў хлопчык спеў нязнаны

      І няспеваны нікім,

      І гаілісь сэрца раны,

      Шкла крыўда перад ім.

      А дзед грае, смыкам водзіць,

      Плачуць струны і дрыжаць

      І такую жальбу родзяць,

      Што ніхто не мог стрываць:

      І крыжы на дол прыпалі

      І схінуўся верх лясоў

      І граць дзеду памагалі

      Хорам згодных галасоў.

      А Сымонка, як прыкуты,

      Не мог пальцам зварухнуць,

      Не мог гэтых чараў путы

      Ш разбіць, ні адхінуць;

      Толькі ж чуў, што не ўздужае

      Дый не схоча далей жыць,

      Бо то дзедка выклікае

      Яго душу супачыць.

      Вось-вось ён ужо канае

      І ўжо чуе смерці ўзмах.

      Ён не плача, не ўздыхае,

      І яго не пашыбае

      Ані жаласць, ані страх.

      Ды ў той час, калі, здавалась,

      Дух яго ўжо пакідаў,

      Дзіва новае зноў сталась:

      Дзед у скрыпку ўлез, прапаў.

      І сама ўжо скрыпка грала,

      Покі лопнула струна,

      А як лопнула – прапала

      Сну праявіна-мана.

      Здрыгануўся, прахапіўся,

      Галаву падняў Сымон.

      «Гэта ж толькі сон мне сніўся!»

      І