Сымон-музыка. Якуб Колас

расказваць будзем казкі —

      У мяне іх цэлы воз.

      – Ну, а біцца дзед не будзе?

      – Што ты! Не, каб я здароў,

      Каб памёр на гэтым грудзе!

      – Калі так, то я гатоў. —

      Дзед сядае на калоду

      І, заместа барышу,

      Дае сальца малышу,

      Каб азначыць тую згоду.

      III

      Нікне ночка. Дзень чуць значна

      З смехам ясным на вуснох

      Ідзе з ёю ў стэп няўбачны

      І губляе ў глыбінох,

      Цёмна-сініх і далёкіх,

      Там, дзе зорачкі гараць

      І дзе хмарак адзінокіх

      Віхр не смее заганяць.

      Як той дзень за ночкай следам

      Ходзіць кожную пару,

      Шоў Сымон за старцам-дзедам,

      Дзед – уніз, ён – угару.

      Дзед слабеў і траціў сілы,

      Круг жыцця ён замыкаў

      І ступаў на край магілы,

      Хлопчык круг свой пачынаў.

      Шлі яны ад хаты к хаце,

      З вёскі ў вёску, з краю ў край,

      У сярмяжках – латка ў лаце,

      З адным толькі словам – дай!

      І ў прыгодзе ўсё бывала:

      Ціснуў холад іх, мароз,

      Снегам вочы засыпала,

      Вецер торбачкі іх трос,

      Як шалёны, выў, смяяўся,

      Біў у твар і з ног скідаў

      Ды ў лахмоцце забіраўся,

      Шапкі з іх галоў зрываў

      І ганяў па снежным полі,

      Злы, бязжаласны вар’ят.

      І Сымонка, як ніколі,

      Зазнаў горачка тут шмат.

      Але хлопча шоў пакорна,

      Мерным крокам, як і дзед;

      Сцежка ўсюды ім прасторна,

      Ім адчынен белы свет.

      Ды што нам у тым прасторы?

      Што нам шыр без берагоў,

      Калі мы – чаўночкі ў моры

      Без вясёл, без жагялёў[5]?

      І арлу прастор не мілы,

      Хоць і волен яму пуць,

      Калі ён не мае сілы

      Вольна крыллямі ўзмахнуць

      І ляцець, куды ён хоча —

      У бяздонне глыбіні,

      Там, дзе ў хмарах гром ракоча,

      Самі паляцца агні.

              Неразлучны з скрыпкай-другам,

      Хлопчык шоў, у снезе вяз,

      А па хатах з дзедам цугам,

      Вочы ўзняўшы на абраз,

      Пеў жабрацкія літанні,

      У тон дзеду патрапляў,

      І дзядоўскія спяванні

      Ён на скрыпцы выйграваў;

      І тады, як зрэдку спевы

      Песень дзедавых святых

      Ціхім жаласці павевам

      Струн краналіся жывых,

      Скрыпка раптам ажывала

      І ўжо новым языком

      Жаласць сэрца выяўляла

      І звінела пад смыком.

      І тады вакол Сымонкі

      Ўсе збіваліся цясней,

      А дзядоўскія скарбонкі

      Накладаліся паўней.

      Грош завёўся ў дзеда ў латах —

      Запамог Сымон яму…

      Так па дворах і па хатах

      Перакідалі зіму.

      Надакучыла ж зіміца!

      Прыхадзі хутчэй, вясна:

      Ты – крылатая зарніца,

      Ты – прызыўная струна,

      Ты – дзяўчынка-чараўніца,

      Ты прыветна, ты ясна,

      Гучнай радасці паўна;

      Ты

5

Жагялі (польск.)  – парусы.