Сымон-музыка. Якуб Колас

хлапчынка сілы,

      Уздужаў ён і ажыў, —

      Тут куточак такі мілы,

      Так ён добра паслужыў!

      Нават кідаць яго шкода.

      Ён прысеў на гладкі пень.

      Зацішно, і ў сэрцы згода, —

      Хоць сядзі тут цэлы дзень.

      Ён сядзіць, а ў ім штось грае,

      Нейкіх спеваў шум дзіўны,

      І няма ім канца-краю,

      Ім валодаюць яны.

      Дзе ж ён чуў іх? І адразу

      Ноч успомніў тут Сымон,

      Постаць, дзедаву выразу,

      І ўсё, што навеяў сон.

      Ён наладзіў скрыпку жыва,

      Чуць крануўся струн смычок,

      Звонкіх зыкаў пералівы

      Поўняць лес, маладнячок.

      Свет забыў цяпер Сымонка,

      Скрыпцы душу ўсю аддаў,

      І пайшла-пайшла гамонка, —

      Лес смяяўся і рыдаў.

      А скрыпіца галасіла

      Смутнай восені дажджом,

      Адчувалася ў ёй сіла,

      Што лілася ручаём;

      І адразу адрывала

      Спеў магутнасці яна,

      Каб зноў квола задрыжала

      Яе чуткая струна.

      Граў Сымонка і часамі

      Смык ад скрыпкі аднімаў

      І кудысь углыб вачамі

      Пільна-пільна пазіраў,

      Потым зноў ён ачынаўся;

      Сэрца білася ў грудзях,

      І агоньчык запаляўся

      Ў яго кругленькіх вачах.

      Зноў над скрыпкаю жалобна

      Смык хадзіў, бы штось раняў,

      І слязамі дробна-дробна

      Лес, дубраву напаўняў.

      Хлопчык змоўк і здрыгануўся,

      Аж падскочыў: перад ім

      Сівы дзед стаіць, сагнуўся,

      Вокам міргае сляпым.

      Страшны, бледны, абарваны,

      Жыцця пасынак, бядак,

      На ім торбы і лахманы,

      У руцэ кій – то жабрак.

              – Хто ты, хлопча? – дзед пытае: —

      Чый сынок? якіх бацькоў?..

      Ну ж і хлопец! Моц святая!

      Маладзец, каб я здароў!

      Тваё гранне гоіць раны,

      Ну й мастак ты, хоць малы! —

      Хлопчык бачыць – дзед рахманы,

      Хоць і страшны, ды не злы.

      Але што сказаць адразу:

      Праўду вылажыць? салгаць?

      Дзед стаіць і жджэ адказу,

      Потым зноў давай пытаць.

      – Я… так… хлопец… падарожны,

      Праз сябе сам… Я… нічый! —

      І пры гэтым асцярожна

      Ён зірнуў на дзедаў кій.

      – Як жа гэта: сам сабою? —

      Дзед ускінуў плечуком: —

      Ты ж не вырас пад вярбою

      Ці ў бары баравіком?

      – Я, дзядок, прагнаны з хаты

      І іду… куды? у свет! —

      Болып дзівіўся дзед кудлаты,

      Разважае нешта дзед.

      – Гм, хлапчынка: свет вялікі,

      А прыпынку ў ім няма,

      Прападзеш, бы яблык дзікі,

      Цяпер восень, там зіма.

      Дзе ж ты дзенешся зімою?

      Хто табе прытулак дасць?

      Эх, спазнаешся з бядою!

      Эх, шырока яе пасць!

      Горка, горка давядзецца,

      Ты старога запытай.

      Ой, часамі так прыпрэцца,

      Што хоць рэпачку спявай!

      А на свеце, хлопча, ўсякіх

      Многа