Яшил кеча. Рашод Нури Гунтекин

ёна бошлаганини ҳис этарди. Аммо не чораки, бу оташ ҳам унинг кучини бир неча кундан ортиқ муҳофаза эта олмас эди.

      Ёш софта узундан-узоқ ўйлагандан кейин бу китобларнинг ҳакам муаллифини кўришга қарор берди. Дардини фақат ўша тушуниши мумкин, кутган тасаллисини ўшагина бера олади.

      Бир куни эрталаб илк кема билан Бейкўзга27 кетди. Манзилга етгач, «Мен нимаман?» муаллифининг уйини суриштирди.

      – Уйи узоқда, аммо ўзи анави, тоза сувли бочкаларининг катерга ортилишини назорат этаётган киши, – дедилар.

      Йирик гавдали, юмалоқ юзли, мош-гуруч соқолли бир зотни кўрсатдилар…

      Ёш софта, афанди ҳазратларини талай вақтгача узоқдан қўрқа-писа кузатиб тургач, ёнига яқинлашди, ҳаяжонланиб кетганидан оёқларига тиз чўкмоқчи бўлгандай бир ҳаракат қилди.

      Низо-и илм ва дин муаллифи уни аввалига пора сўрашга келган бир закот йиғувчи мулла деб ўйлади чоғи, унга совуқ бир назар билан қараб қўйди-да, тезроқ қутулишнинг пайидан бўлди. Аммо ёш софта, Истанбулдан нима учун келганини тушунтиргач, дастлабки хатти-ҳаракатидан пушаймон бўлди:

      – Ҳа, шундайми?.. Жуда соз. Сен, ҳов анави денгиз бўйидаги қаҳвахонага бориб ўтир-да, мени кут, мулла. Бир оз ишим бор. Келаман, – деди.

      Ярим соатдан кейин, айтганидай, қаҳвахонага келди. Аммо у аввалига бир балиқчидан паламут балиғи олмоқчи бўлиб, обдан савдолашди. Сўнгра кўринишидан дурадгорга ўхшаган бир одамни чақиртириб, қандайдир арава ғилдираги масаласини ҳал қилди. Ниҳоят, навбат Шоҳин афандига келди. Ёш софта қаттиқ ҳаяжонга тушиб дардини тушунтира бошлади. Овози титрар, кўзлари ёшланарди. Буюк ҳакам балки унга бир тасалли сўзи айтса керак эди. Лекин шу пайт минг афсусларки, афанди ҳазратларининг ёнига кибор қиёфали икки кекса бей келди. Бир оздан кейин эса уларга ҳарбий кийимдаги бир пошо билан тунги узун кўйлагининг устидан каттакон бир мавлавий28 қалпоғи кийиб олган қора соқолли бир дарвеш ҳам қўшилди. Очиқ майдонда жойлашган қаҳвахонанинг синиқ тош курсиси атрофида ҳавойи бир суҳбат бошланди. Даводан, сувдан, бир ҳафта бурун бўлиб ўтган бўрондан, сўнгра бўрон туфайлигина Босфор бўғозига келиб қолган балиқ галаларидан, ўша ёз Сўлим казиносида29 чолғу чалган Татёсдан узундан-узоқ баҳс юритилди.

      Улардан сал нарида бир дарахтнинг тагида уялиб ва ғамга ботиб ўтирган аянч кўринишли софтага ҳеч кимса диққат этмасди. Ҳатто Афанди ҳазратлари унинг у ерда кутиб турганини тамомила унутганга ўхшарди. Шоҳин мулла ўзига ўзи тасалли бериш учун:

      – Ҳойнаҳой бу одамларнинг орасида жосус бордиру ҳакам ундан қўрқаётгандир, – деб ўйлади.

      Аммо бу хаёл ҳам кўпга чўзилмади. Афанди ҳазратларининг ғамсиз, парвосиз қаҳқаҳалари софтанинг қалбини парчалар эди. Агар у хуш кўрмаган ёки қўрққан одамларнинг орасида ўтирганида ёлғондакамига бу қадар мамнун ва нашъали кўрина олармиди?

      Ҳар хил овқатлар ҳақида фикр юритилгандан кейин турли-туман енгил-елпи баҳсларга навбат келди. Узун кўйлакли мавлавий форсча байтлар ўқиб, уятсиз фикрлар

27

Бейкўз – Истанбул шимолида, Қора денгиз ёқасидаги порт шаҳар.

28

Мавлавий – олимлар ёки суфийларнинг номига қўшиб айтиладиган унвон.

29

Казино – бар, ресторан.