Selma en Louise. Susan Coetzer

om te uber, al bied haar kinders gereeld aan om haar op die lughawe te kom haal. Hulle voel deesdae al hoe minder soos ’n gesin, eerder soos vreemdelinge wat elke nou en dan deur die nood­­lot saamgegooi word. Sy wou nie vir Louise sê nie, maar sy sien haar kinders feitlik nooit meer vandat hulle Pretoria toe verhuis het nie.

      Wanneer hulle haar wel besoek op ’n spesiale geleentheid soos Moedersdag of haar verjaarsdag, is die geselskap stram om die eetkamertafel in Saxonwold. Die atmosfeer is gevul met swaar stil­tes en oppervlakkige geselsies. Sy probeer hierdie ongemak en kuns­matigheid vermy deur oorwegend per whatsapp met hulle te kom­munikeer.

      By haar beagles, Bella en Boelie, kan sy ontspan. Met hulle kan sy haar ware emosies deel. Daar is geen ongemaklike stiltes of gefor­seerde geselsies oor koeitjies en kalfies nie. En daar is nooit verwyt in hulle oë nie.

      * * *

      Selma skakel haar selfoon af en druk haar kopleuning terug in die posisie vir opstyg. Sy luister afgetrokke hoe die lugwaardin die nood­­regulasies voorlees.

      Al vlieg sy so gereeld, voel elke keer vir haar soos ’n eerste keer. Sy hou veral nie van die opstyg nie – dit laat haar hande altyd onwillekeurig sweet, veral in ongure weer.

      Sy haal diep asem en voel hoe die vliegtuig al vinniger beweeg, dan die grond verlaat en teen die swart nag begin opklouter. Die liggies van die Kaapse Skiereiland lê uitgestrek onder haar, soos ’n groot vertoonkas vol diamante en edelgesteentes. Daar lê soveel herinneringe opgesluit tussen al die liggies. Haar ma en ouma het haar in die sewentigerjare gereeld van Moorreesburg af saamgesleep om te gaan window-shopping doen in Adderleystraat.

      Vir die grootmense was die uitstappie die hoogtepunt van die maand. Vir haar, as enigste kind, was dit harde werk – presies soos sy deesdae die kommunikasie met haar volwasse kinders beleef. ’n Opdraande pad, met die suidooster van voor.

      Sy moes altyd in haar blinkleer-uitgaanskoene deur Adderleystraat beur – dié met die skerp neuse wat haar kleintoontjies in die hoeke vasdruk. En dan was daar die bobby socks . . .

      NOVEMBER 1976: KAAPSTAD

      “Trek uit daai grys skoolkouse,” sê haar ma vies. Haar hare is soos altyd netjies in ’n groot goue spinnekopnes opgetease en styf gespuit vir Kaapstad. “Ons is darem vooraanstaande mense, nie armblankes van die plaas nie. Trek jou wit Sondagpaar met die frilletjie bo-om aan.”

      “Maar dit sak heeltyd af wanneer ek loop,” sê Selma dikbek.

      “Dra dan jou kousrekke onder jou knieë en slaan die frilletjie terug, dan sal dit nie afsak nie.” Haar ma stryk die plooitjies van haar ge­blomde sjiffonrok reguit voor die vollengtespieël en knip twee blink oorkrabbertjies aan haar oorlobbe.

      “Dit sak nog steeds af . . . Hoekom kan ek nie my plakkies dra nie? Hulle stap baie lekkerder.”

      “Ek praat nie weer nie, Selma. Netnou loop ons een van jou skool­juffrouens raak.” Selma ken die kyk in haar ma se okkerneutbruin oë. “Wat moet hulle van ons dink as jy so verslons lyk?”

      “Of dalk loop ons in Dominee en sy vrou vas. Hulle gaan ook ge­reeld deur stad toe,” sê haar ouma met ’n begrafnisstem.

      Haar ouma se hare is in ’n kleiner silwer spinnekopnessie opgetease en ook soos haar ma s’n met haarsproei vasgegom teen die Kaapse suidoos. Sy het haar deftige stadsrok met die kragie aan – dieselfde kleur as die mosterdsousie op die worsrolletjies by die skool se snoepie.

      “So? Wat kan hulle dink?” vra Selma. “Dis mos nie ’n sonde om plakkies te dra nie!”

      Haar ouma skud haar kop. “Sy raak ’n parmantige klein madam.”

      “Kom!” Haar ma trek haar aan haar arm tot in die groen Rover. “Probeer agter in die kar slaap sodat jy nie vanaand vaak raak nie.” Haar ma sit ’n pak Fruity Sparkles langs haar neer. “Suig van die geles of groenes as jy karsiek voel.”

      Selma suig aan haar derde groen Fruity Sparkle. Die pad voel altyd langer as Louise nie by is nie. “Hoe ver nog?” vra sy.

      “Vyf minute.” Haar ma druk die flikkerlig met haar pinkie af en draai by die City/Sea Point-bordjie. “Ek hoop ons kry parkering. Dis maandeinde.”

      “Kan ons eers by die Goue Akker ’n milkshake drink, Mamma?” vra Selma.

      “’n Melkskommel,” korrigeer haar ma haar. “Ja, maar vinnig. Daar is baie winkelvensters om te bekyk. Kersfees is om die draai.”

      Selma drentel agter haar ma en ouma se spinnekopneste aan deur Adderleystraat. Sy kyk na die Kersliggies wat soos wasgoeddrade oor die strate gespan is. Die son begin reeds agter Leeukop inskuif.

      Haar ma en ouma gaan staan voor Stuttafords se venster. Selma stop en trek haar bobby socks op wat weer tot op haar enkels afgesak het.

      “Is dit nie lieflik nie?” sê haar ouma. “Kyk net die fyn lyfie.”

      “Baie deftig,” sê haar ma. “Ek soek juis iets vir Dewald se afskeids­­funksie.”

      Selma druk haar neus teen die ruit. Die winkelpoppe is almal in oumensklere aangetrek. Die meeste van die rokke is ’n dowwe bruin, dieselfde kleur as die dooie akkerblare in die Tuine. Sy wens hulle kon eerder deur die Tuine stap en die eekhorings grondboontjies uit die bruin kardoessakkies voer.

      “Moenie so teen die ruit druk nie, Selma,” sê haar ouma. “Jy kan kieme optel.”

      Selma haal die laaste Fruity Sparkle uit haar sak. Dis ’n soet rooie. Dalk kan sy die aand korter maak deur solank haar nuwe balletpassies te oefen. Sy weet haar ma en ouma staan altyd baie lank voor Stuttafords om die rokpatrone te probeer ontleed.

      Selma sigsag oor die sypaadjie en verbeel haar sy en Louise dans die hoofrolle in Swanemeer. Sy struikel en val byna oor iets wat soos ’n streepsak lyk. Dit is ’n man wat in die flou lig van ’n lamppaal langs die slootjie sit. Sy bene is stompies, asof hy deur ’n slaghuismeule was. Daar is ’n hoed langs hom met ’n paar vuil brons munte in.

      “Mamma!” roep Selma. Haar ma en haar ouma het straatop beweeg en staan voor American Swiss se vertoonvenster en bestudeer die juwele. “Kyk daardie pragtige traandruppel-diamantoorbelle, Mammie.” Haar ma wys na iets blinks anderkant die glasruit.

      “Jy moet maar by Dewald skimp,” sê haar ouma. “Hy verdien mos goeie geld as tandarts.”

      “Dalk moet ek hom volgende keer vra om saam te kom. Hy’s glad nie suinig om my te bederf met mooi goed nie.”

      “Mamma!” Selma trek aan haar ma se mou.

      “Jy het ’n goeie man gekry, Lucille. Jy’s gelukkig. In die Depressiejare het jy net jou trouring gekry en dit was dit.”

      “Mamma, daar’s ’n man met afgesaagde bene daar by die sloot. Kan ons vir hom iets gee?”

      “Vir wie?”

      “Vir hom.” Sy wys na die donker figuur op die sypaadjie.

      Haar ouma kyk om. “Dis tien teen een ’n skelmstreek. Hulle hou vir hulle doof en blind en kruppel om op ’n mens se gevoelens te speel.”

      “Maar hoe kan hy maak of hy nie bene het nie?” vra Selma. “Hy kan dit tog nie afsaag en later weer vasplak nie!”

      “Daai man het dalk net stompies,” sê haar ouma. “Maar ek wed jou vyf rand die ou wat hom netnou kom oplaai en die geld in sy sak steek, makeer niks nie. Ek het dit al oor en oor gesien.”

      “Totale manipulasie,” sê haar ma.

      “Wat is manipulasie?” vra Selma.

      “Om sonder enige gewete doelbewus op mense se gevoelens te speel – met net een doel voor oë: om jou sin te kry.”

      “Soos ’n psigopaat?”

      “Waar kom jy aan daardie groot woord?”

      Selma