Moord-en-roof. Albert Blake

      “Die bestuurder het vinnig weggetrek terwyl die twee diewe agter op die bak probeer spring het. Hulle het op die swartes geskreeu om stil te staan, maar hulle wou nie gehoor gee nie en is doodgeskiet terwyl hulle nog op die bak probeer spring het.”

      ’n Ander berig noem hoe Charles ’n gevaarlike ontsnapte rower, Daniel Dintwe, in Witpoortjie doodgeskiet het toe dié hom teen arrestasie verset het. Volgens nog ’n berig het Charles en De Swardt kort daarna ’n berugte inbreker, Daniel Sibeko, op heter daad betrap toe hy en ’n makker in die nag by ’n klerewinkel op Roodepoort ingebreek het. Sibeko is doodgeskiet en sy makker gewond toe hulle probeer vlug het.

      Dan was daar die keer toe ’n informant (in polisietaal algemeen bekend as ’n beriggewer) Charles in November 1977 laat weet het van ’n bende wat ’n inbraak by ’n winkel in die Roodepoortse sakesentrum beplan het. Charles was toe reeds ’n tyd lank op die bende se spoor ná ’n rits inbrake in die gebied. Vroeg die aand het Charles en sers. Lourens (Swannie) Swanepoel van die honde-eenheid naby die winkels weggekruip, terwyl lede van die opsporingseenheid die omgewing gepatrolleer het. “Dié soort gewag was altyd frustrerend en senutergend,” vertel Charles. “Dit het ’n ongeduldige mens soos ek behoorlik getoets.”

      Dit was amper middernag toe hulle die groot vertoonvenster van die Edgars-skoenwinkel hoor breek. Die twee polisiemanne het die arkade stil binnegegaan en gesien hoe die drie inbrekers besig is om bokse skoene uit die winkel te dra. Charles het die nagstilte verbreek toe hy hulle bulderend beveel het om stil te staan. Hierop het die inbreker naaste aan Charles hom met ’n knopkierie bestorm.

      Charles se eerste skoot was mis, maar die tweede skoot het ’n inbreker noodlottig getref. ’n Tweede is ook deur Charles gewond, terwyl die derde een, wat platgeval het toe die skote begin klap, in hegtenis geneem is.

      In ’n soortgelyke geval in 1975 het Charles en ’n kollega een Sondagnag inbrekers met kouse oor hul koppe betrap terwyl hulle besig was om by ’n winkel op die hoek van Van Wyk- en Kerkstraat op Roodepoort in te breek. In die skietery wat gevolg het, het Charles een van die inbrekers doodgeskiet, terwyl die ander op die vlug geslaan het.

      Dié skietery het opslae gemaak in die destydse sakegemeenskap van Roodepoort toe die bestuurder van die nabygeleë Standard Bank gal gebraak het oor die skade aan ’n groot vensterruit van die bank wat stukkend geskiet is. Hy het gedreig om die verantwoordelike polisieman en die staat vir skadevergoeding te dagvaar. Die bankbestuurder het egter geen steun gekry van die dorp se sakesektor nie, wat skerp op sy besware gereageer het. Hy het daarna sy dreigemente laat vaar.

      Gered uit die kake van die dood

      De Swardt en Charles was uitstekende skuts wat skiet met handwapens ook as ’n sport beoefen het. De Swardt het verskeie kere Springbokkleure in pistoolskiet verwerf en is selfs gekies om aan die Olimpiese Spele van 1972 in München deel te neem, maar die Suid-Afrikaners is deelname geweier weens die land se apartheidsbeleid. Charles het Transvaalse provinsiale kleure in dieselfde sportsoort verwerf.

      Charles en De Swardt het weens hul waaghalsigheid en durf ’n reputasie as ’n gedugte span aan die Wes-Rand en in Soweto opgebou. Die snykant hiervan was dat hulle dikwels deur die dood in die gesig gestaar is. Laat een middag in Junie 1974 het De Swardt in ’n worsteling met twee misdadigers amper sy lewe verloor.

      Die twee rowers het ’n algemene handelaarswinkel in Kocksoord, Randfontein, beroof. Hulle het egter nie tred gehou met die aantreklike Chrissie Holthauzen, die winkelassistent wat daarvoor bekend was dat sy nie vir die duiwel sou stuit nie. Een van die rowers het hom as ’n klant voorgedoen en gemaak asof hy ’n baadjie wil koop wat hoog teen ’n winkelrak gehang het. Chrissie het op ’n leer geklim om die baadjie af te haal, maar toe sy afkyk, was dit in die loop van ’n vuurwapen.

      Hulle het haar beveel om al die geld in die kasregister aan hulle te oorhandig.

      Sy het doodluiters van die leer afgeklim – en die rower wat die vuurwapen op haar gerig het onverwags betrap deur hom met ’n harde vuishou vol op die mond te slaan. Die hou het hom laat terugsteier, wat haar die geleentheid gegee het om die winkel se alarmknoppie te druk. Al twee rowers het besluit dis beter om eerder vinnig pad te gee. In hul haas om weg te kom het hulle by die deur in mekaar vasgehardloop voordat hulle kon vlug.

      De Swardt en Charles was in hul polisievoertuig in die omgewing toe hulle ’n uitkykberig oor die voorval oor hul polisieradio ontvang. Hulle het hulle na die toneel gehaas en ’n verbete Chrissie aangetref wat die verdagtes ’n hele ent van die winkel steeds te voet agternagesit het. Teen dié tyd het die twee rowers in ’n vlei ingevlug.

      Intussen het nog ’n polisievoertuig by hulle aangesluit. In die vlei het die voertuig, wat deur Charles bestuur is, in ’n driffie vasgeval. Terwyl Charles agter die twee voortvlugtiges aanhardloop, het die ander polisiemanne De Swardt gehelp om die voertuig uit die moeras te kry. Nadat hulle daarin geslaag het, het die twee polisievoertuie kontak met mekaar verloor.

      Charles het ook sig van die polisievoertuie sowel as die verdagtes verloor. Met sy terugkeer sien hy op ’n afstand dat De Swardt by hul voertuig in ’n worsteling met die twee rowers gewikkel is. Dit was vir hom duidelik dat dit om lewe en dood gaan en dat die twee rowers besig is om die oorhand te kry. Hy moes vinnig reageer indien hy sy maat se lewe wou red. Die ander polisiemanne was nêrens in sig nie.

      Kort tevore was De Swardt besig om een van die rowers te arresteer toe die ander hom onverwags vanuit die bosse bestorm. Hy is oorweldig nog voordat hy die gearresteerde man kon boei, waarna die twee hom saam getakel het. Een van die rowers het hom aan die keel beetgekry en begin wurg. De Swardt kon hoor hoe die rower in Sotho aan sy makker sê om sy dienspistool af te vat en hom te skiet. De Swardt moes al sy kragte inspan om beheer oor sy pistool te behou, maar kon hom nie terselfdertyd teen die gewurg verweer nie.

      Hy was besig om sy bewussyn te verloor toe Charles aangehardloop kom.

      Charles kon nie op die rowers vuur sonder om De Swardt ook in gevaar te stel nie. Hy het skote in ander rigtings afgevuur om die rowers se aandag af te trek. Dit het gelukkig gemaak dat die rowers De Swardt laat los het. Dit het Charles ’n kans gegee om op hulle aan te lê.

      Met sy eerste skoot het hy een rower doodgeskiet. Die ander een is vier keer gewond met twee skote deur die bene, een deur die wang en een deur die sy. Hy het wonderbaarlik oorleef.

      Die volgende dag het die koerante ’n foto van Chrissie met ’n opgeswelde hand gepubliseer. Hoewel die een rower sy pistool herhaaldelik op haar en die polisiemanne gerig het, het hy nooit gevuur nie. Later het dit aan die lig gekom dat die rowers nie geweet het hoe werk die veiligheidsmeganisme van die pistool nie.

      Die rower het ’n lang lys van vorige veroordelings gehad en is tot 18 jaar gevangenisstraf gevonnis.

      Op vlug ná ’n rooftog

      Dit was ’n weeksmiddag in die winter van 1975 toe ’n aankomende voertuig teen ’n hoë snelheid op hul motor afpyl en op die laaste oomblik uitswenk en verder jaag. Instinktief het Charles en AO Willie van den Berg geweet dat die twee mans in die voertuig van ’n misdaadtoneel af vlug. Charles het onmiddellik ’n U-draai gemaak en hulle agternagesit.

      Kort tevore het die twee mans ’n vrouekassier van die United-bouvereniging-agentskap in Discovery, Roodepoort, met ’n mes aangehou en van ’n aansienlike bedrag kontant beroof. Die twee speurders was toevallig op pad Roodepoort toe van ’n ondersoek af toe hulle die roekelose gejaag sien. Kort daarna het hulle ook ’n radio-uitkyk oor die rooftog ontvang.

      ’n Wilde jaagtog van sowat twintig minute het deur die buitewyke van Maraisburg tot in Hoofrifweg gevolg. Dit sou tot ’n einde kom op die terrein van die CMR-goudmyn. Toe die rowers op ’n verlate grondpad agter die myn begin inry, is twaalf skote op hul voertuig gevuur. Net toe het een van die rowers ’n aktetas by die venster uitgeslinger.

      Hul voertuig het etlike kilometers verder tot stilstand