Elza Rademeyer Omnibus 4. Elza Rademeyer

is so jammer, Pappa,” hoor hy haar snikkend sê teen sy bors en hy moet hom inspan om sy stram arms nie van verbystering slap van haar lyf te laat wegval nie.

      Toe Tilla die onverbiddelike gesigsuitdrukking sien waarmee Eben die sitkamer ’n uur later binnekom, wag sy twyfelend dat hy moet praat. Het hy Julia nou goed die leviete voorgelees, of het hulle twee nie dalk saamgespan teen haar wat Tilla is nie? Julia het die dag met die direksievergadering so sonder belangstelling gelyk, maar het sy nie dalk agtergekom dat Julius Verwey meer as die gewone aandag aan haar wat Tilla is, skenk nie? Sy’t vir Julius gesê hulle moet versigtiger wees! Maar hy is ook al so moeg van wag. Sou Julia nie dalk by haar pa skinderstories aangedra het nie? Hoekom kyk Eben dan so vreemd na haar?

      “Ons dogter verwag ’n baba, Tilla.”

      “Ons dogter verwag ’n …?” Sy bly verbyster stil toe die betekenis van die woorde tot haar deurdring. “Waar kom jy daaraan?”

      “Sy’t dit so pas aan my meegedeel,” sê Eben en kan nie help om sy kop meewarig te skud toe hy sien hoe Tilla verward orent kom uit die stoel nie.

      “So ’n klein merrie! Weet jy wat dit beteken, Eben Mouton? Weet jy, kan jy jou voorstel, wat die mense gaan sê as hulle dié storie moet hoor? Ons naam sal daarmee heen wees! En wie is die pa van die kind?”

      “Dis ’n man van Johannesburg. Sy weier om my te sê wie die man is. Net dat hy getroud is, en dat sy nie met hom kan trou nie.”

      Tilla snork verontwaardig, maar dan verstil haar bewegings en sy kyk vol verwagting na Eben. “Dis beter so, dat dit dan ten minste die kind van ’n getroude man is. Dan sal hý nie in ons pad staan nie. Ons moet Julia so gou moontlik hier wegkry.”

      Eben frons. “Wegkry? Waarnatoe?”

      “Oorsee, of waarheen ook al. Iewers waar sy ’n aborsie kan ondergaan.”

      “ ’n Aborsie? Tilla, weet jy wat jy praat?”

      Sy kyk uitdagend na hom toe sy die skok op sy gesig sien. “Wat, Eben Mouton, wil jy dan voorstel? Dat sy hier moet bly en hier geboorte moet skenk aan ’n kind van ’n man wat ons van geen kant af ken nie! Hoe dink jy kan jy dit aan ons vriende verduidelik?”

      “Ek is nie behep oor wat die mense van ons gaan dink nie, Tilla. Dis Julia se geestestoestand wat by my kommer wek. En ’n aborsie gaan dít nie verbeter óf regstel nie.”

      “As haar skandes jou dan nie skeel nie, Eben Mouton, dit is nie vir mý aanvaarbaar nie. Ek is nie bereid om ons vriende en die mense van Biesiesdal se fluisterveldtog agter hul hande te verduur nie.”

      “Dit staan jou vry om te handel soos jy goeddink, Tilla,” sê Eben ineens vasberade, “maar ek het Julia my steun aangebied, en daarmee sal ek volstaan. My kind gaan net hier bly. Ek is bereid om haar by te staan. Om vir haar én haar kind te sorg.”

      Tilla kan haar ore nie glo nie. “Wat jy eintlik vir my wil sê, is dat dit jou nie ’n flenter skeel hoe ek oor die besigheid voel nie? Jy gaan doen wat jy wil doen, en basta!”

      “Presies.”

      “Is dit jou manier om vir my te sê dat ek nie langer welkom is in hierdie huis nie?”

      “Dit het ek mos nie gesê nie. Wat ek wel nou vir jou gaan sê, is dit: As jy onwelkom hier voel om die huis te deel saam met jou eie dogter en toekomstige kleinkind, staan dit jou vry om te gaan. Hierdie skynhuwelik van ons het tog nie ons dogter van ’n tragedie gevrywaar nie, het dit?”

      “En as ek nou vir jou sê dat ek bereid is om te gaan?”

      “Dan sal ek jou nie keer nie, Tilla.” En toe draai Eben weg en verlaat die sitkamer met ’n vaste tred.

      Op Doupan is die atmosfeer heelwat minder gespanne tussen oom Josie, tant Mart en Bennie se ouers. Oom Josie voel sommer heeltemal gerus, want hy’t mos saam met Daan staan en luister toe Julia hulle die versekering oor die telefoon gegee het dat dit nié Bennie se kind is wat sy verwag nie. Tant Mart voel ook verlig daaroor, maar sy kan net nie ophou dink aan die twee kinders wat daar vasgekeer sit in die berg nie. Daan sê nou wel hulle is veilig in ’n grot, hulle sal nie verkluim nie, en alles, maar ’n grot is nie ’n huis nie. En wat weet Jessica nou van ontbering en sulke dinge?

      “Onthou jy nog die dag toe julle seuns skelm gerook het daar agter die toiletmuur van die laerskooltjie, Duiweltjie? Toe meneer Struis julle daar betrap het?”

      Tant Mart voel hoe die wrewel in haar opstu. Al waaroor Millie en Joos kan praat, is oor hul skooldae. Dis net Duiweltjie voor en Duiweltjie agter, en Joos straal omtrent! In haar lewe het sy hom nog nooit so spraaksaam gesien nie. Arme Jessica. As sy moet weet hoe min erg hierdie kamstige voog van haar aan haar het! Dis net Millie, Millie, Millie! Skeel hom nie ’n flenter of sy peetkind vanaand ’n stukkie kos het om te eet of nie. En dit traak hom ook nie dat sý met ’n hoofpyn sit wat haar oë uit haar kop wil verjaag nie. Al vir wie hy oë en ore het, is vir Millie.

      Toe tant Mart die skooldaestories net nie langer kan verduur nie, vra sy om verskoon te word. So halfpad na haar kamer steek sy vas en knik skielik heftig met haar kop. Nou weet sy hoekom ou Joos so vriendelik en hups is. Dis daardie pille wat hy gedrink het! En sonder om na te dink oor haar dade, sluip so oom Josie se kamer binne. Maklik, dit lê sommer oop en bloot op sy bedkassie.

      Hoeveel sal ’n mens nou op ’n keer daarvan moet drink om so hups soos ou Joos te word? wonder sy. Moet sy nie eers haar bril gaan haal nie? Maar sê nou iemand betrap haar hier? Toe kry sy ’n beter plan. Sy sal sommer so vier of vyf neem en in haar kamer gaan drink. Eers sal sy net een drink, en as dit nie werk nie, kan sy dit mos vermeerder tót dit werk.

      En nie vyf minute nadat sy een van die pille gedrink het nie, sit sy haar kop op ’n blok dat dit werk! Sy voel dan sommer ’n gans ander mens! So half lighoofdig en traak-my-nieagtig. Vol bravade sluit sy haar dan ook weer ’n rukkie later by die ander drie aan en glimlag van oor tot oor toe sy oom Josie se verbaasde gesig sien.

      “Nou vir wie het jy jou nou so mooi geloop maak, Mart?”

      “Ag, Josie, ek het my mos nou nie rêrig mooi gemaak nie. Ek het net ’n ou bietjie lipstiffie aangesit. Jy weet, ek het nou so gedink aan Jessica en Bennie daar in die grot, en haai, toe dink ek mos nou hoe romanties dit moet wees. Twee siele alleen, vasgevang in die onherbergsaamheid van ’n ruwe wêreld waar die aasvoëls in vrede hul nes kan bou.”

      Oom Josie kyk haar baie agterdogtig aan, maar tant Mart is die ongeërgdheid self. “Hoe sal ons weet of daar nie ’n onsterflike liefde gebore word in daardie grot op hierdie heerlike reënerige aand nie?”

      “Mart, jy voel nie dalk koorsig nie?” wil oom Josie oorbluf weet.

      “Koorsig?” Tant Mart kyk met onnatuurlike blink oë na hom. “Nee, my ou eseltjie, ek voel perdfris.” Sy vou haar hande saam en lag skielik hoog en skril. “Was ek maar vanaand in daardie grot, vasgekeer saam met ’n ridder van ouds. O, ek sou sy hande was en sy voete … voete … voete …”

      Dis oom Daan wat eerste sien sy gaan val, en hy tree dan ook net betyds om die tafel om haar te vang. Oom Josie skrik hom boeglam en tant Millie spring ook verskrik van haar stoel af op.

      “Help hier,” sê oom Daan. “Ons moet haar daar op die rusbank kry. Wat sou verkeerd wees? Het sy al vantevore so geraak, Joos?”

      “Nie waarvan ek weet nie, Daan. Vat jy haar voete, ek sal haar lyf ondersteun. Wat kon haar oorgekom het?”

      “Sou dit nie dalk iets gewees het wat sy geëet het nie?” wonder tant Millie hardop. “Maar ons het tog almal van dieselfde kos geëet. En dis net nadat sy hier weg is kamer toe dat sy so anders geword het. Sy’t mos gekla van hoofpyn vroeër vanaand. Het sy nie dalk verkeerde pille gedrink nie? Wag, ek dink ek moet gou in haar kamer gaan kyk of ek nie iets daar kry nie.”

      Tant Millie kom dan dadelik op die spoor van tant Mart se “siekte”. “Ek kry hierdie vier pilletjies daar voor haar bed. Weet een van julle dalk watse pille dit is?” vra sy.

      “Dié pille,”