Schalkie van Wyk Keur 6. Schalkie van Wyk

“Wat het hy vir jou gesê, Friedrich?”

      “Die ruiker … Moenie jou ruiker vergeet nie,” sê oom Otto, sy stem monotoon. “Waar is die ring? So ’n mooi ring … Jy hou van die ring, nè, Henriëtte?”

      “Bly stil, Otto!” snou Henriëtte en tree nader aan Friedrich. “Ek het aan jou ’n vraag gestel, indringer: wat het die mal vent vir jou gesê?”

      “Hy het geyl, tant Henriëtte,” antwoord Friedrich stroef.

      “Henriëtte!” Meraai stoom die vertrek binne en kom langs Henriëtte tot stilstand. “Jy het al weer nie jou kalmeerpil gedrink nie. Ek gaan nou dadelik vir dokter Steenkamp bel.”

      Vrees laat Henriëtte van Meraai af wegkrimp. “Nee! Nee, Meraai, jy mag nie. Dieter het sy verkyker vir my geleen en ek wou net bietjie rondkyk … kyk wat ou Hanna daar by Blumenstrauss doen. Sy het altyd kuiergaste … loseerders. Ek hou hulle deur die verkyker dop. Dis iets om te doen. Jy laat my so dikwels alleen vandat Otto siek geword het … Ek wil nie alleen wees nie, Meraai. As jy saam met my kom – ek sal my kalmeerpil drink, solank jy beloof om nie vir dokter Steenkamp te bel nie,” pleit Henriëtte met die desperate vrees van ’n kind.

      “Jy wil nie na my luister nie, Henriëtte,” sê Meraai betigtigend. “Ek het jou gesê ons moet ’n verpleegster kry om met Otto se versorging te help. Ek kan nie oral wees nie.” Sy swyg en streep haar lippe afkeurend saam. “As dokter Steenkamp hoor jy loop met ’n skêr in jou hand rond en dreig ons kuiergaste …”

      “Die optelkind is nie ’n kuiergas nie!” snou Henriëtte. “Hy het met my skoonma geknoei om Blumenstrauss te erf. Nou wil hy met Otto knoei en met Dieter se erfenis wegloop. Ek sal moor voordat …”

      “Henriëtte!” val Meraai haar streng in die rede.”Gee vir my die skêr.”

      “So ’n mooi bruid … die lieflikste meisie in die kontrei,” prewel Otto en glimlag vir Henriëtte.

      “Otto yl weer,” sê Meraai saaklik. “Gee nou die skêr en kom saam met my na jou kamer toe, Henriëtte.”

      “Nie voordat daardie indringer loop nie,” sê Henriëtte koppig en klou die skêr met albei hande vas.

      “Wat maak dit saak as hy ’n rukkie hier by Otto sit? Otto is tog nie by sy positiewe nie,” kom dit ongeduldig van Meraai af.

      “Ek sal loop as hy loop,” hou Henriëtte vol.

      Friedrich keer sy rug op Henriëtte en buig oor Otto. Hy hou Otto se regterhand ’n oomblik lank in syne vas. “Tot siens, oom. Ek is dankbaar ek kon oom weer sien.”

      Otto kyk hom reguit in die oë en knipoog stadig, voordat hy sê: “Hoor jy die kerkklokke, Henriëtte? Dis ons troudag …”

      “Jy put hom uit, Friedrich,” sê Meraai bekommerd. “As jy nou sal loop …”

      “Ek is reeds op pad, tannie maar tannie het gelyk: oom Otto het ’n voltydse verpleegster nodig. Tannie kan onmoontlik twee pasiënte behartig,” sê hy saaklik.

      “Luister na die geleerde optelkind!” smaal Henriëtte. “Ek is niemand se pasiënt nie. Meraai is my geselskapdame wat nog deur my ouers aangestel is. Vertel hom, Meraai. Ons was die ryk De Villiers’s van Overberg. My moeder het ook ’n geselskapdame gehad. Ek het nooit saam met die arbeiders se kinders op die skoolbanke gesit nie. Ek het ’n goewernante en vir Meraai gehad,” vertel sy trots.

      “Ek het vergeet tannie was een van die adel,” spot Friedrich, sy gelaat uitdrukkingloos, en hy loop by die vertrek uit.

      Hy stap tydsaam die kombuistrap af en bly in die agterdeur staan, sy blik afwagtend op die gangdeur. Waarom het oom Otto vir hom geknipoog? Het hy werklik geyl, of gebruik hy dit slegs as ’n wapen teen tant Henriëtte? Moontlik sal tant Meraai sy vrae kan beantwoord, dink hy, en kyk verlig op toe hy die trap hoor kraak.

      Meraai vee met ’n kantsakdoekie oor haar voorkop en sak hygend op stoel neer, haar oë stom op Friedrich.

      Dis hoe hy tant Meraai altyd onthou, dink hy: ’n ronde tante met ’n ronde gesig wat nes gemaak het tussen sagte kant en frilletjies; ’n tannie met pofferhandjies wat altyd fyn kantsakdoekies gebruik, asof sy heimlik glo dat sagte kant en fyn frilletjies die logheid van haar liggaam sal verberg.

      “Ek is bly jy het gewag, Friedrich,” sê Meraai toe sy haar asem terugkry. “Maar Henriëtte kan moeilik wees … bitter moeilik. En dis soos jy sê: Ek het nou twee pasiënte. Ek het talle huishulpe om my met die huiswerk te help, maar Otto en Henriëtte het my persoonlike aandag nodig. Dalk moet ek tog met dokter Steenkamp praat …”

      “Ek ken Ferdi Steenkamp sedert my studentedae, tant Meraai. Ek sal met hom gaan praat en die situasie aan hom verduidelik. Hy sal daarop aandring dat oom Otto ’n verpleegster moet kry om hom te versorg.”

      “Sal jy, boetie? Ag, nou ja, dis sommer ’n groot las van my skouers af, want ek is maar altoos skrikkerig om met ’n dokter te praat. En dan is daar Henriëtte: Sy pas my soos ’n arend op wanneer dokter Steenkamp oorkom, want sy is doodbang sy sal soos haar oorlede ma in ’n senukliniek beland.”

      “Ek onthou, tannie.” Hy kyk haar skerp aan. “Hoe dikwels yl oom Otto?”

      Meraai se skouers ruk, haar lag geluidloos, asof die klank onder lae vet gesmoor word. “Otto is ’n sterwende man, maar hy het nie verniet byna dertig jaar lank saam met Henriëtte se onredelike eise en onvoorspelbare uitbarstings geleef nie. Otto yl net wanneer Henriëtte onhanteerbaar raak.”

      Hy staar haar onthuts aan. “Tannie bedoel oom Otto gee voor dat hy yl?”

      “Nie altyd nie. Soms laat die pyn hom yl, maar sodra hy oor sy pragtige bruid begin praat, weet ek dis blote toneelspel. Sien, Henriëtte het ’n nare manier om na sy kamer toe te sluip – en gewoonlik in die middel van die nag – en met hom rusie te maak. Altyd oor jou, die optelkind … Ag, ekskuus, Friedrich. Maar, nou ja, ek en hy het toe afgespreek hy sal begin yl wanneer sy met hom begin rusie maak. En dis wat hy vandag ook gedoen het.”

      “Dan was hy by sy volle positiewe toe ek met hom gepraat het?” vra hy hoopvol.

      “Ek glo dit, Friedrich. Wat het hy gesê?”

      Hy frons verward. “Nie veel nie. Net dat hy nie kan verduidelik nie, want tant Henriëtte sou hoor. Maar iets is in die ou skuilplek. Weet tannie waarna hy verwys het?”

      “Skuilplek … skuilplek …” herhaal hy ingedagte en sug oorwonne. “Nee, boet, ek sal lieg as ek moet sê.” Sy merk sy teleurstelling en vervolg gretig: “Maar dalk sal Dieter weet. Ek sal probeer uitvis en jou laat weet.”

      “As Dieter weet van die skuilplek, sal hy enigiets wat daarin versteek is, vernietig voordat ek dit te siene kry,” sê hy bitter. “Nee, sê liewer niks aan hom nie, tannie. Dalk kan tant Hanna my meer vertel.”

      “Maak so, Friedrich. En onthou om met die dokter te praat. Tot siens, kind,” groet Meraai, wuif met haar klam kantsakdoekie en gebruik dit weer om haar voorkop te klad.

      “Tot siens, tannie, en dankie vir die hulp,” antwoord Friedrich en stap die kombuis uit.

      Sy hele toekoms is in die hande van ’n sterwende man … en kranksinnige vrou, dink hy met ’n gevoel van wanhoop wat aan woede grens. As hy nie die skuilplek ontdek nie en oom Otto sterf, sal die geheim van sy herkoms saam met oom Otto begrawe word. Hy het ’n bondgenoot in Kaiserburg nodig … maar wie?

      Gretha hou haar oë toe en haal reëlmatig asem totdat Amalia haar kamerdeur saggies toemaak. Sy lê roerloos en luister na Amalia se voetstappe wat wegraak in die gang, hoor die voordeur oop- en toegaan en spring haastig op.

      “Ek is slim,” vertel sy haarself in die spieël terwyl sy ’n borsel deur haar hare trek. Sy glip haar sandale aan en draf vinnig by haar kamer uit.

      Hanna draai verras weg van die stoof af toe Gretha oomblikke later die kombuis binnekom, ’n kombuisstoel onder die groot tafel uittrek en daarop gaan