Kobiety niepokorne. Отсутствует
Читать онлайн.| Название | Kobiety niepokorne |
|---|---|
| Автор произведения | Отсутствует |
| Жанр | История |
| Серия | |
| Издательство | История |
| Год выпуска | 0 |
| isbn | 978-83-8088-352-9 |
Słowa kluczowe: historia kobiet, historia socjalizmu, historia Polski XX w.
Aleksandra Szczerbińska (1882–1963) była drugą żoną Józefa Piłsudskiego. Urodziła się w Suwałkach w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Po śmierci rodziców wychowywana była przez babkę, Karolinę z Truskolaskich Zahorską, która miała wielki wpływ na rozwój intelektualny i emocjonalny przyszłej żony Marszałka Piłsudskiego. Silny charakter i stanowczość Zahorskiej kształtowały patriotyczną postawę Szczerbińskiej. Babka miała ponadto decydujący głos w sprawie edukacji wnuczki. Dzięki jej decyzji Aleksandra ukończyła najpierw gimnazjum w Suwałkach, a następnie studiowała na kursach handlowych w Warszawie46. Surowe dzieciństwo i patriotyczna atmosfera domowa leżały u podstaw życiowych wyborów Aleksandry Piłsudskiej. Po wyjeździe do Warszawy nie tylko zajmowała się nauką, ale również rozpoczęła działalność polityczną. Wstąpiła do PPS w 1904 roku i pracowała w Organizacji Bojowej. Nawiązywała do rodzinnej tradycji walki o niepodległość, do tradycji powstania styczniowego, którego historia kultywowana była w domu babki. Przystąpienie do PPS oznaczało dla Aleksandry Szczerbińskiej również niezwykle ważne przemiany w życiu osobistym. W 1906 roku poznała Józefa Piłsudskiego i została jego partnerką, choć do śmierci jego pierwszej żony związek był niezalegalizowany. Aleksandra Szczerbińska poślubiła Naczelnika Państwa 25 października 1921 roku w niepodległej Polsce, po latach wspólnej walki zbrojnej i politycznej oraz wieloletnich zmaganiach natury obyczajowej, które spowodowały, że ich ślub odbył się po piętnastu latach znajomości w obecności ich dwóch córek47. Sprawy osobiste, jak się wydaje, mogły mieć również wpływ na radykalne poglądy Piłsudskiej.
Sylwia Chutnik zatytułowała swój artykuł zamieszczony na stronie Muzeum Historii Kobiet Feministka Pierwszą Damą II RP48. Skupiła się w nim przede wszystkim na zaprezentowaniu działalności bojowej przyszłej żony Marszałka Piłsudskiego. Kolejne podrozdziały artykułu poruszały sprawy związane z przemytem broni, który organizowała Piłsudska, akcjami terrorystycznymi, organizacją służby kurierskiej i wywiadowczej oraz oddziałów strzeleckich. Poprzez swoją działalność jawi nam się Piłsudska jako niezwykle odważna patriotka, gotowa poświęcić swoje życie w walce za ojczyznę. Niezłomna postawa, hart ducha to cechy kobiety niezależnej, ale Piłsudska była również feministką. Manifestowała to nie tylko poprzez działalność, ale wielokrotnie podkreślała ten fakt w swoich wypowiedziach. Była wrażliwa na problematykę kobiecą. Nie dotyczyło to wyłącznie spraw wagi państwowej, miała śmiałe poglądy obyczajowe, które zapewne pozwoliły jej przetrwać w tradycyjnym społeczeństwie polskim początku wieku XX. Z rozbawieniem zanotowała w swoich Wspomnieniach uwagi współpasażerki z pociągu, która wyraziła opinię, że przeznaczeniem młodej, ładnej kobiety jest małżeństwo. Taką „karierę” uważano za najlepszą dla kobiety49.
Piłsudska chętnie poruszała w swoich wypowiedziach problematykę kobiecą. Choć sama nie uczestniczyła w pracach ruchu feministycznego, stawiała się w roli jego ambasadorki. We wrześniu 1939 roku, uciekając z objętej wojną Polski, znalazła się wraz z córkami w Sztokholmie:
W Sztokholmie udzieliłam wywiadu dziennikarce szwedzkiej, która nie wiedziała o tym, że w Polsce kobiety mają równe prawa z mężczyznami i że w sejmie zasiadało kilkanaście kobiet. Poinformowałam ją również, o ośmiogodzinnym dniu pracy i ubezpieczeniach społecznych50.
Problematyka feministyczna pojawiała się również w polemikach z mężem. Kultywująca osobę Marszałka Aleksandra nigdy nie sprzeciwiła się jego poglądom ani realizowanej polityce, w tej jednej kwestii wygłaszała odrębne poglądy:
Nasze rozmowy były prawie zawsze harmonijne, to jednak różniliśmy się co do jednej kwestii: było nią równouprawnienie kobiet. Piłsudski, zgadzając się z tym, że w wolnej Polsce kobiety winny mieć prawa równe z mężczyznami, utrzymywał, że nie będą one umiały wykorzystać swych praw rozsądnie, gdyż mentalność kobiety z natury jest konserwatywna i łatwo jest na nie wpływać. Ja, zacięta feministka, ogromnie się na to oburzyłam51.
Aleksandra Piłsudska uważała, że wpływ zachodniego ruchu feministycznego, odgrywał niebagatelną rolę w kształtowaniu się nie tylko kierunku emancypacyjnego w polskim ruchu kobiecym, ale również poglądy te znajdowały odbicie wśród polskich socjalistek, a także organizatorek ruchów paramilitarnych:
W roku 1912 nadeszła nareszcie okazja do czynniejszego zaangażowania się w Związku Strzeleckim. Piłsudski przyrzekł bardzo dawno, że gdy tylko uda mu się stworzyć siły zbrojne, nie zapomni i o oddziale kobiecym. Ruch feministyczny rozszerzał się wówczas po całej Europie. W Anglii sufrażystki przykuwały się do krat na ulicach i podpalały zamki, w walce o prawa kobiet. Zyskiwały sympatię we Francji i w innych krajach. Przy powszechnym niemal sprzeciwie jedynie socjalizm przyznawał kobiecie równouprawnienie z mężczyznami52.
W Związku Strzeleckim utworzono sekcję kobiecą, na czele jednej z sekcji stanęła przyszła żona Józefa Piłsudskiego, która przeszła przeszkolenie wojskowe. Sekcja ta była niezbyt liczna – na początku 1912 roku było to 60 kobiet i zajmowała się pracą wywiadowczo-kurierską już w okresie poprzedzającym wybuch wojny.
W niepodległej Polsce utrzymywała nadal związki z towarzyszkami broni, dbała o pamięć o ich dokonaniach. W 1926 roku powstała Unia Obrończyń Ojczyzny, która miała za zadanie utrzymać łączność między kombatantkami pierwszej wojny światowej. W skład unii wchodziły Drużyny Strzeleckie, Koło Polek i inne organizacje. Przez wiele lat Aleksandra Piłsudska przewodniczyła tej Unii, dbała o jej aktywne działanie w zakresie pomocy społecznej i zrzeszania kobiet na całym świecie53.
Piłsudska często odnosiła się do wątków feministycznych i poglądów w swojej biografii, rzadko jednak wspominała jedno z najważniejszych przedsięwzięć, jakie zrealizowano z jej inicjatywy – były to dwutomowe wspomnienia uczestniczek pierwszej wojny światowej. Publikacja ta była świadectwem feministycznej postawy Piłsudskiej, jej deklaracją ideową i manifestem. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość z lat 1910–1918 uważa się za pierwsze tego typu wydawnictwo źródłowe w Polsce: Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915 (Warszawa 1927); Służba ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918 (Warszawa 1929). Książki miały na celu zebranie informacji dotyczących udziału kobiet zaangażowanych w działalność patriotyczną i bojową przed wybuchem I wojny światowej oraz w czasie jej trwania, kobiet które zmobilizowane były pod komendą Józefa Piłsudskiego. Wydawnictwo miało charakter pionierski, nie mający wzorów w literaturze polskiej i obcej. Redaktorki tomu pisały we wstępie tonem pełnym patosu:
Nie jest to historia. Są to osobiste wspomnienia uczestniczek ważnych wypadków dziejowych, ujęte wszakże w ramy ciągłości historycznej. Niechaj ta mała karta w wielkiej księdze walki o życie Narodu będzie świadectwem konkretnego czynu, podejmowanego z radosną wiarą w sprawę i Wodza54.
Wszystkie artykuły poświęcone były wspomnieniom na niwie pracy bojowej lub partyjnej.
W swojej pracy bojowej Piłsudska zetknęła się już wcześniej w Galicji z feministkami
A. Garlicki,
S. Chutnik,
A. Piłsudska,
S. Chutnik,