Kobiety niepokorne. Отсутствует

Fizjognomika, Fizjognomika, L. Regner (tłum.), [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 4, PWN, Warszawa 1993.

      Arystoteles, O rodzeniu się zwierząt, Siwek P. (tłum.), [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 4, PWN, Warszawa 1993.

      Arystoteles, Polityka, Piotrowicz L. (tłum.), [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 6, PWN, Warszawa 1993.

      Astell M., A Serious Proposal to the Ladies, Parts I and II, Springborg P. (ed.), Pickering and Chatto, London 1997.

      Atherton M., Cartesian Reason and Gendered Reason, [w:] A Mind of One’s Own: Feminist Essays on Reason and Objectivity, Antony L. M., Witt C. (eds.), Westview Press, Boulder and Oxford 1993, s. 19–34.

      Broad J., Women Philosophers of the Seventeenth Century, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

      Ferguson M., Todd J., Mary Wollstonecraft, Twayne Publisher, Boston 1984.

      Gunther-Canada W., Mary Wollstonecraft’s „Wild Wish”: Confounding Sex in the Discourse on Political Rights, [w:] Feminism interpretations of Mary Wollstonecraft, Falco M. J. (ed.), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1996, s. 61–83.

      Hill B., The First English Feminist: Reflections Upon Marriage and Other Writings by Mary Astell, St Martin’s Press, New York 1986.

      Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, T. Żeleński Boy (tłum.), PIW, Warszawa 1980.

      Krysiński M., Mary Astell, uczennica Kartezjusza, maszynopis pracy magisterskiej, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2008.

      Landes J. B., Mary Does, Alice Doesn’t: The Paradox of Female Reason in and for Feminist Theory, [w:] Mary Wollstonecraft and 200 Years of Feminism, Yeo E. (ed.), Rivers Oram Press-Pandora Press, London–New York 2002, s. 42–62.

      Muller V. L., What Can Liberals Learn from Mary Wollstonecraft?, [w:] Feminism interpretations of Mary Wollstonecraft, Falco M. J. (ed.), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1996, s. 103–121.

      Perry R., The Celebrated Mary Astell: An Early English Feminist, University of Chicago Press, Chicago 1987.

      Sowaal A., „Mary Astell”, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Zalta E. N. (ed.), Summer 2008 Edition, http://plato.stanford.edu/archives/sum2008/entries/davidson/.

      Tomaselli S., „Mary Wollstonecraft”, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Zalta E. N. (ed.), Summer 2013 Edition, http://plato.stanford.edu/archives/sum2013/entries/wollstonecraft/.

      Taylor B., For the Love of God: Religion and Erotic Imagination in Wollestonecrafts Feminism, [w:] Mary Wollstonecraft and 200 Years of Feminisms, Yeo A. (ed.), London–New York 1997 s. 1–21.

      Wollstonecraft M., A Vindication of the Rights of Women, [w:] Political Writings: A Vindication of the Rights of Men, A Vindication of the Rights of Woman, An historical and Moral View of the French Revolution, London-Oxford 1993–1994.

      Żegnałek Z., Rozumność i wolność u Jana Jakuba Rousseau i Mary Wollstonecraft, praca doktorska, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2011.

Biogram

      Elżbieta Jung – Prof. dr hab. Uniwersytetu Łódzkiego w Instytucie Filozofii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UŁ; kierownik Katedry Historii Filozofii UŁ. Główne zainteresowania: filozofia i teologia średniowieczna, historia myśli kobiet, współczesny feminizm, historia i filozofia nauki. Autorka 150 publikacji naukowych w językach angielskim, francuskim, polskim i po łacinie.

      SUFRAŻYSTKI ANGIELSKIE W POLSKIEJ PRASIE KOBIECEJ NA PRZYKŁADZIE CZASOPISMA „BLUSZCZ”

      Elżbieta Pawlak-Hejno

      Zakład Komunikacji Społecznej

      Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

      Abstract. The article tries to answer the question about how Marian Dąbrowski’s correspondence published in the most popular women’s magazine before First World War shows the suffragettes and how press report created by eyewitness could influence the reader’s attitude regarding Votes for Woman campaign.

      Keywords: suffragettes, suffragists, correspondence, Polish press.

      Abstrakt. Artykuł próbuje odpowiedzieć na pytanie, jaki obraz sufrażystek wyłaniał się z korespondencji Mariana Dąbrowskiego opublikowanej w popularnym czasopiśmie adresowanym do kobiet oraz na ile relacje naocznego świadka wydarzeń mogły kształtować postawy Polek wobec kampanii Votes for women.

      Słowa kluczowe: sufrażystki, sufrażetki, korespondencja, polskie czasopisma kobiece, „Bluszcz”.

Wprowadzenie

      Bunt sufrażystek angielskich przeciwko męskiej dominacji w polityce należy uznać za jeden z najciekawszych tematów ogniskujących uwagę prasy przed I wojną światową, z niepokornymi reformatorkami występującymi w roli głównej. Aktywistki kampanii Votes for women doceniły siłę medialnego przekazu i niezwykle świadomie, jak na tamte czasy, potrafiły wykorzystać pracę dziennikarzy do propagowania idei praw wyborczych dla kobiet, a także kształtowania opinii publicznej. Dzięki uczynieniu kobiecych działań znanymi i szeroko komentowanymi także poza Wielką Brytanią, sufrażystki, a zwłaszcza militantki, należą do kobiet, które przeszły do historii.

      Także polscy redaktorzy chętnie eksploatowali kontrowersyjny wątek, publikując nie zawsze prawdziwe doniesienia na temat przebiegu walki o równouprawnienie, komentując i różnorodnie oceniając działania Angielek. Sufrażystki często przedstawiono jako wariatki, ogarnięte żądzą zemsty na męskim rodzie stare panny, koniecznie nieatrakcyjne fizycznie25. Należy zaznaczyć, że przed 1914 rokiem prasa była niezastąpionym medium nie tylko w transmisji danych, ale przede wszystkim w ich interpretacji, a dla wielu czytelników stanowiła jedyne źródło wiedzy o świecie. Celem autorki niniejszego opracowania będzie analiza korespondencji Mariana Dąbrowskiego opublikowanych w tygodniku „Bluszcz” oraz próba odwiedzi na pytanie, na ile obraz sufrażystek przedstawiony przez naocznego świadka zdarzeń w opiniotwórczym periodyku dla kobiet mógł polemizować z negatywnym wizerunkiem buntowniczych reformatorek, utrwalonym na łamach gazet codziennych i w czasopismach satyrycznych.

Korespondencje Mariana Dąbrowskiego

      Pomimo dużej konkurencji na przedwojennym rynku wydawniczym, prasoznawcy jednogłośnie obwołują „Bluszcz” liderem wśród periodyków kobiecych26. Nie zagroziły tej zaszczytnej pozycji ani wysoka cena czasopisma, ani wpisany weń ambitny program publicystyczny i literacki, wymagający od audytorium szerokiej wiedzy aktualnej i historycznej oraz rozległych zainteresowań27. Zrozumienie przez redakcję wysokich oczekiwań czytelniczych wyrażało się chociażby w publikowaniu listów z różnych zakątków kuli ziemskiej. Korespondencje jako gatunek zbliżający odbiorców do miejsc i problemów, które na co dzień były im obce, stanowiły łącznik między światami, pomagały zaspokoić aspiracje poznawcze, a także kształtować opinię na temat zjawisk anonsowanych przez depesze agencyjne i telegramy publikowane na łamach gazet. Wpisana w profil pisma modelowa czytelniczka, kompetentna, zaznajomiona z najnowszymi prądami światopoglądowymi, zainteresowana problemami emancypacji, wymagała także wiadomości o kontrowersyjnych sufrażystkach.

      Z punktu widzenia genologii dziennikarskiej korespondencje mogły przybierać formę zbliżoną do felietonów, reportaży czy artykułów prasowych28. Korespondent obdarzony przez redakcję zaufaniem miał dużą swobodę w dobrze tematów oraz wyrażaniu subiektywnych opinii. Marian

25

Robert Blobaum twierdzi, że zniekształcone wizerunki angielskich sufrażystek publikowane w prasie liberalnej służyły krytyce polskiego feminizmu. R. Blobaum, „Kwestia kobieca” w Królestwie Polskim (1900–1914), [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc (red.), Warszawa 2008, s. 52. Więcej o obrazie sufrażystek angielskich na łamach polskiej prasy autorka pisała w opracowaniach: E. Pawlak-Hejno, „Wojna kobiet” – fotografie i rysunki sufrażystek w wybranych periodykach ilustrowanych 1909–1914, [w:] Retoryka wizualna. Obraz jako narzędzie perswazji, A. Kampka (red.), Warszawa 2014, s. 129–145; E. Pawlak-Hejno, Feministki, sufrażystki i „Grumpy Cat”, [w:] Feminizm, Marczewska-Rytko M., Maj D., Pomarański D. (red.), Lublin 2015, s. 443-456.

26

Por. J. Franke, Polska prasa kobieca w latach 1820–1918. W kręgu ofiary i poświęcenia, Warszawa 1999, s. 8; T. Kulak, Trybuna umiarkowanego feminizmu. „Bluszcz” pod kierownictwem redakcyjnym Zofii Seidlerowej w latach 1906–1918, [w:] Kobieta i media. Studia z dziejów emancypacji kobiet, P. Perkowski, T. Stegner (red.), Gdańsk 2009, s. 72–73; R. Bednarz-Grzybek, Emancypantka i patriotka. Wizerunek kobiety przełomu XIX i XX wieku w czasopismach Królestwa Polskiego, Lublin 2010, s. 18.

27

Por. T. Kulak, op. cit., s. 71, J. Franke, op. cit., s. 202.

28

Por. K. Wolny-Zmorzyński, Korespondencja, [w:] Słownik terminologii medialnej, W. Pisarek (red.), Kraków 2006, s. 106.