Харах баайыыта. Венера Петрова

сылдьар, үөрэнэр аатын ылар. Анна Дмитриевна айманара аччаата. Уон бииристэр сүүс бырыһыан бааллар. Аны кини аймаммат, ньиэрбинэйдиир эрэ.

      – Аҕыйах эрэ ый хаалла. Хаһан барытын хатылаан бүтэҕит? Барыны умнуҥ, инникигитин, бэйэҕитин эрэ санааҥ. Саввинов! Алеша, эн хас көтүтүүлээххин билэҕин дуо? Эгиэни хайдах мүччү көтүөм дии саныыгын? Милииссийэлэриҥ кэлэн быһа туруортарыахтара дии саныыгын дуу? Саввинов! Эйигин кытары кэпсэтэбин дии, – саатар кинини тыытыа суох эбит.

      – Толя, хаһан уһуктаҕын? Миэхэ өсөһөн өрүөл буолуом диигин дуу? – хахха уонна хараҕа наар иҥнэр.

      Ыххайарын ыххайар, уруогуттан халыйара түргэн. Субу кыыһыран иһэн күлэрэ киирэр. Кыргыттардыын сипсиһэ да түһэр. Үлэлээбитэ ыраатта да, атын учууталлардыын чугаһаспыта көстүбэт. Итиччэ тыллаах дьахтар кинилэри кытары тылынан оонньоон тыынын таһаарар быһыылаах.

      Уруок быыһыгар уолаттар убуорунайтан арахпаттар. Билигин өссө сылаас буолан абырыыр. Кыһын тымныыга син биир манна табахтыыллар. Кэккэлэһэн туран дьонуҥ өссө кэпсэтэллэр. Ол-бу, дьиэ таһынааҕы туһунан. Били күһүҥҥүлэрин эрэ тумналлар. Өлүөчүк олох да кэпсэппэт. Айтаал атаһын аралдьыта сатыыр да, киһитэ иһигэр киллэрэн бэрт. Туолук ыйыттахха син хардарсар. Бэрэмиэнэ да баһа биллэр. Оскуола диэки тэбинэн истэҕинэ ким эрэ:

      – Толя! Эн Толяҕын батта? – диэбитигэр уол тохтуу биэрдэ.

      Хайа эрэ кыыс. Тоҕо эмиэ бэһирдэҕэй? Суолга бопуутка тута турар быһыылаах.

      – Туолуккун дии?

      – Ону?

      – Көстөкүүнэбэ Биэрэттэн бирибиэт үһү.

      Атыҥырыы көрбүт хайа эрэ кыыһа сонно хаан-уруу балтын курдук буола түстэ.

      – Даа? Эн халдьаайыгын дуо? Хаһан төннөҕүн?

      – Хатыҥнаахтаан иһэбин. Эн субуоннуоххун. Биэрэ мин бодуруугам ээ. Кини эйигин… буруйдаабаппын диэбитэ. Чэ, бэйэҕит кэпсэтиэххит буо. Эн субуоннаар, эбэһээт, сөп?

      Туоланан туола түспүт хах уонна оскуолаҕа ыстанна. Чаҕыл өҥүн төнүннэрбит аан дойду аны аат аатырдаҕай.

      Оҕолорбут олохторо көнөн отой атын дьон буола түстүлэр. Киһилии аһыыллар, киинэҕэ эҥин сылдьаллар. Кэрээннэригэр дуу, соруйан дуу, арай, тэлэбииһэр ылбаттар. Уон аҕыстарын кынаттаах көмпүүтэр өрөмүөнүгэр диэн уура сыталлар. Атынын үллэстэн баран хайдах үлүннэриэхтэрин толкуйдууллар.

      – Улахан баайдар олох кыраттан саҕалыыллар үһү дии, – үп-үчүгэйин бэлиэр билбит Үстүүн биир эрэ тиэмэни аны биһириир.

      – Копейка рубль бережет, – Уйбаан биир өс хоһоонун билэр эбит ээ.

      – Харчы диэн биэчинэй тиэмэ. Биһиги дьоммут харчы туһугар олоруохтарын хайдах эрэ курдук. Иитиллиилэрэ атын буоллаҕа. Харчы дьиҥинэн туох куһаҕаннаах үһү. Кини сиимбэл эрэ. Суолтата – биэрэр уйгутугар. Билигин харчылаах эрэ үөрэнэр, киһилии олорор. Харчылаах эрэ көҥүл буолар. Харчы хантан булабын диэн ууга-уокка түспэккин, дьэ холкутуйан үйэлээҕи үөйэҕин, – харчыланан, дьэ «босхолонон» Куостаҥ куолулуура киирбит.

      – Оттон өрөбөлүүссүйэбит? – Үстүүн үс муннугунан көрө-көрө