Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej. Nikita Shcheholevatyi

dowolne dysponowanie (willekeurige – dowolne, beschikking – dysponowanie), arbeid – praca, eigendommen hunner onderhoorigen – majątek swoich poddanych (eigendommen – majątek, hunner – ich, onderhoorigen – poddani)).

      De beide laatste bronnen van inkomsten vorderen eenige opheldering. (Obie ostatnie źródła dochodów wymagają pewnych wyjaśnień; bronnen – źródła, inkomsten – dochody, vorderen – wymagają, opheldering – wyjaśnień). De Javaan is uit den aard der zaak landbouwer. (Jawajczyk z natury jest rolnikiem; Javaan – Jawajczyk, uit den aard der zaak – z natury, landbouwer – rolnik). De grond waarop hy geboren werd, die veel belooft voor weinig arbeids, lokt hem hiertoe uit, en vooral is hy met hart en ziel overgegeven aan het bebouwen zyner rystvelden, waarin hy dan ook zeer bedreven is. (Ziemia, na której się urodził, która obiecuje wiele za niewielki wysiłek, zachęca go do tego, a zwłaszcza jest on całym sercem i duszą oddany uprawie swoich pól ryżowych, w której jest bardzo wprawny; grond – ziemia, geboren werd – urodził się, veel belooft voor weinig arbeids – obiecuje wiele za niewielki wysiłek, lokt hem hiertoe uit – zachęca go do tego, hart en ziel – serce i dusza, overgegeven aan het bebouwen – oddany uprawie, rystvelden – pola ryżowe, bedreven – wprawny). Hy groeit op te-midden zyner sawah's en gagah's en tipar's, vergezelt reeds op zeer jeugdigen leeftyd zyn vader naar 't veld, waar hy hem behulpzaam is in den arbeid met ploeg en spade, aan dammen en aan waterleidingen tot het bevochtigen zyner akkers. (Dorasta wśród swoich sawah, gagah i tipar, towarzyszy swojemu ojcu na polu już w bardzo młodym wieku, gdzie pomaga mu w pracy z pługiem i łopatą, przy tamach i kanałach nawadniających jego pola; groeit op – dorasta, sawah's, gagah's, tipar's – rodzaje pól, vergezelt op zeer jeugdigen leeftyd – towarzyszy w bardzo młodym wieku, arbeid – praca, ploeg – pług, spade – łopata, dammen – tamy, waterleidingen – kanały nawadniające, bevochtigen – nawadnianie, akkers – pola).

      Hy telt zyn jaren by oogsten, hy rekent den tyd naar de kleur zyner te veld staande halmen, hy voelt zich te-huis onder de makkers die met hem padie sneden, hy zoekt zyn vrouw onder de meisjes der dessah, die 's avends onder vroolyk gezang de ryst stampen om ze te ontdoen van den bolster… het bezit van een paar buffels die zyn ploeg zullen trekken, is 't ideaal dat hem aanlacht… kortom, de rystbouw is voor den Javaan, wat in de Rynstreken en in het zuiden van Frankryk, de wynoogst is. (Liczy swoje lata według zbiorów, czas mierzy według koloru stojących na polu łodyg, czuje się jak w domu wśród towarzyszy, którzy z nim ścinają ryż, szuka swojej żony wśród dziewcząt z wioski, które wieczorem pod wesołą pieśnią tłuką ryż, aby go pozbawić łuski… posiadanie kilku bawołów, które będą ciągnąć jego pług, jest ideałem, który go zachwyca… krótko mówiąc, uprawa ryżu jest dla Jawajczyka tym, czym zbiory winogron w regionie Renu i południowej Francji; telt zyn jaren – liczy swoje lata, oogsten – zbiory, rekent den tyd – mierzy czas, kleur zyner te veld staande halmen – kolor stojących na polu łodyg, voelt zich te-huis – czuje się jak w domu, makkers – towarzysze, padie sneden – ścinają ryż, vrouw – żona, meisjes der dessah – dziewczęta z wioski, 's avends onder vroolyk gezang – wieczorem pod wesołą pieśnią, ryst stampen – tłuką ryż, ontdoen van den bolster – pozbawić łuski, bezit van een paar buffels – posiadanie kilku bawołów, ploeg – pług, aanlacht – zachwyca, rystbouw – uprawa ryżu, wynoogst – zbiory winogron).

      Doch daar kwamen vreemdelingen uit het Westen, die zich heer maakten van het land. (Jednak przybyli obcy z Zachodu, którzy stali się panami tej ziemi; vreemdelingen – obcy, uit het Westen – z Zachodu, heer maakten van het land – stali się panami tej ziemi). Ze wenschten voordeel te doen met de vruchtbaarheid van den bodem, en gelastten den bewoner een gedeelte van zyn arbeid en van zyn tyd toetewyden aan het voortbrengen van andere zaken, die meer winst zouden afwerpen op de markten van Europa. (Chcieli skorzystać z żyzności gleby i nakazali mieszkańcom poświęcić część swojej pracy i czasu na produkcję innych rzeczy, które przyniosłyby większe zyski na rynkach Europy; wenschten voordeel – chcieli skorzystać, vruchtbaarheid van den bodem – żyzność gleby, gelastten den bewoner – nakazali mieszkańcom, gedeelte van zyn arbeid en van zyn tyd – część swojej pracy i czasu, toetewyden aan het voortbrengen – poświęcić na produkcję, andere zaken – inne rzeczy, winst zouden afwerpen – przyniosłyby zyski, markten van Europa – rynki Europy). Om den geringen man hiertoe te bewegen, was niet meer dan een zeer eenvoudige staatkunde noodig. (Aby skłonić do tego prostego człowieka, potrzebna była tylko bardzo prosta polityka; geringen man – prosty człowiek, bewegen – skłonić, zeer eenvoudige staatkunde – bardzo prosta polityka). Hy gehoorzaamt zyn hoofden, men had dus slechts deze hoofden te winnen door hun een gedeelte van de winst toetezeggen, en… het gelukte volkomen. (On słucha swoich przełożonych, więc wystarczyło zdobyć tych przełożonych, obiecując im część zysku, i… udało się to całkowicie; gehoorzaamt zyn hoofden – słucha swoich przełożonych, slechts deze hoofden te winnen – zdobyć tych przełożonych, gedeelte van de winst toetezeggen – obiecując część zysku, het gelukte volkomen – udało się to całkowicie).

      Als men let op de ontzettende massa javasche produkten die in Nederland worden te-koop geveild, kan men zich overtuigen van het doeltreffende dezer staatkunde, al vindt men ze niet edel. (Kiedy zwraca się uwagę na ogromne ilości jawajskich produktów sprzedawanych na aukcjach w Holandii, można się przekonać o skuteczności tej polityki, choć nie jest ona szlachetna; let op de ontzettende massa – zwraca uwagę na ogromne ilości, javasche produkten – jawajskie produkty, te-koop geveild – sprzedawane na aukcjach, overtuigen van het doeltreffende – przekonać o skuteczności, staatkunde – polityka, vindt men ze niet edel – nie jest ona szlachetna). Want, mocht iemand vragen of de landbouwer zelf eene met deze uitkomst evenredige belooning geniet, dan moet ik hierop een ontkennend antwoord geven. (Bo gdyby ktoś zapytał, czy sam rolnik otrzymuje wynagrodzenie proporcjonalne do tego rezultatu, muszę na to odpowiedzieć przecząco; landbouwer zelf – sam rolnik, eene met deze uitkomst evenredige belooning geniet – otrzymuje wynagrodzenie proporcjonalne do tego rezultatu, ontkennend antwoord geven – odpowiedzieć przecząco). De Regeering verplicht hem op zyn grond aantekweeken wat haar behaagt, ze straft hem wanneer hy het aldus voortgebrachte verkoopt aan wien het ook zy buiten háár, en zyzelf bepaalt den prys dien ze hem daarvoor uitbetaalt. (Rząd zobowiązuje go do uprawy na jego ziemi tego, co jej się podoba, karze go, gdy sprzeda to, co wyprodukował, komukolwiek poza nią, i sama ustala cenę, jaką mu za to płaci; Regeering – rząd, verplicht hem op zyn grond aantekweeken – zobowiązuje go do uprawy na jego ziemi, wat haar behaagt – tego, co jej się podoba, straft hem – karze go, verkoopt aan wien het ook zy buiten háár – sprzeda poza nią, bepaalt den prys – ustala cenę, uitbetaalt – płaci). De kosten op den overvoer naar Europa, door bemiddeling van een bevoorrecht handelslichaam, zyn hoog. (Koszty transportu do Europy, za pośrednictwem uprzywilejowanej firmy handlowej, są wysokie; kosten op den overvoer – koszty transportu, bemiddeling van een bevoorrecht handelslichaam – za pośrednictwem uprzywilejowanej firmy handlowej, hoog – wysokie). De aan de Hoofden toegelegde aanmoedigingsgelden bezwaren daarenboven den inkoopprys, en… daar toch ten-slotte