Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej. Nikita Shcheholevatyi

van ouder broeder – relacja starszego brata, zonder grond zou hebben gekrenkt in zyn eer – bezpodstawnie naruszyłby honor). Waar blyft de gunst van de Regeering, die hem brood geeft voor dienst, maar hem dat brood opzegt, hem ontslaan zou als onbekwaam, wanneer hy een zoo hooggeplaatst persoon als een Tommongong, Adhipatti of Pangerang had verdacht of aangeklaagd met ligtvaardigheid? (Gdzie jest wtedy przychylność rządu, który daje mu chleb za służbę, ale ten chleb mu odbiera, zwolniłby go jako niekompetentnego, gdyby bezpodstawnie podejrzewał lub oskarżał tak wysoko postawioną osobę jak Tommongong, Adhipatti lub Pangerang?; gunst van de Regeering – przychylność rządu, brood geeft voor dienst – daje chleb za służbę, brood opzegt – odbiera chleb, ontslaan zou als onbekwaam – zwolniłby jako niekompetentnego, zoo hooggeplaatst persoon als een Tommongong, Adhipatti of Pangerang – tak wysoko postawiona osoba jak Tommongong, Adhipatti lub Pangerang, verdacht of aangeklaagd met ligtvaardigheid – bezpodstawnie podejrzewał lub oskarżał).

      Neen, neen, gemakkelyk is die plicht niet! (Nie, nie, ten obowiązek nie jest łatwy!; gemakkelyk – łatwy, plicht – obowiązek, niet – nie). Dit blykt reeds hieruit, dat de neiging der inlandsche Hoofden om de grens van 't geoorloofd beschikken over arbeid en eigendom hunner onderhoorigen te overschryden, overal volmondig erkend wordt… (To już wynika z tego, że skłonność krajowych przywódców do przekraczania granic dozwolonego dysponowania pracą i własnością ich poddanych jest powszechnie uznawana; blykt reeds hieruit – wynika z tego, neiging der inlandsche Hoofden – skłonność krajowych przywódców, grens van 't geoorloofd beschikken over arbeid en eigendom – granice dozwolonego dysponowania pracą i własnością, hunner onderhoorigen – ich poddanych, overschryden – przekraczać, overal volmondig erkend – powszechnie uznawana). dat alle adsistent-residenten den eed doen die misdadige hebbelykheid te-keer te gaan, en… dat toch slechts zeer zelden een Regent wordt aangeklaagd wegens willekeur of misbruik van gezag. (że wszyscy asystenci-rezydenci składają przysięgę, że będą walczyć z tym przestępczym nawykiem, i… że jednak bardzo rzadko Regent jest oskarżany o samowolę lub nadużycie władzy; alle adsistent-residenten – wszyscy asystenci-rezydenci, eed doen die misdadige hebbelykheid te-keer te gaan – składają przysięgę, że będą walczyć z tym przestępczym nawykiem, slechts zeer zelden een Regent wordt aangeklaagd – bardzo rzadko Regent jest oskarżany, willekeur of misbruik van gezag – samowola lub nadużycie władzy).

      Er schynt dus wel een byna onoverkomelyke moeielykheid te bestaan, om gevolg te geven aan den eed: ‘de inlandsche bevolking te beschermen tegen uitzuiging en knevelary.’ (Wydaje się więc, że istnieje niemal nieprzezwyciężona trudność w dotrzymaniu przysięgi: ‘ochrona ludności krajowej przed wyzyskiem i uciskiem’; schynt dus wel een byna onoverkomelyke moeielykheid – wydaje się więc, że istnieje niemal nieprzezwyciężona trudność, gevolg te geven aan den eed – dotrzymanie przysięgi, inlandsche bevolking te beschermen tegen uitzuiging en knevelary – ochrona ludności krajowej przed wyzyskiem i uciskiem).

      Rozdział 6: Przedstawienie Maxa Havelaar i jego rodziny

      Zesde hoofdstuk

      De kontroleur Verbrugge was een goed mensch. (Kontroler Verbrugge był dobrym człowiekiem; de kontroleur – kontroler, Verbrugge – Verbrugge, was een goed mensch – był dobrym człowiekiem). Als men hem daar zag zitten in zyn blauw-lakenschen frak, met geborduurde eiken- en oranjetakken op kraag en mouw-opslagen, was 't moeielyk in hem den type te miskennen die voorheerscht onder de Hollanders in Indie… (Gdyby się go widziało siedzącego tam w jego niebieskim wełnianym fraku, z wyszywanymi dębowymi i pomarańczowymi gałązkami na kołnierzu i mankietach, trudno byłoby go nie rozpoznać jako typowego Holendra w Indiach…; als men hem daar zag zitten – gdyby się go widziało siedzącego tam, in zyn blauw-lakenschen frak – w jego niebieskim wełnianym fraku, met geborduurde eiken- en oranjetakken – z wyszywanymi dębowymi i pomarańczowymi gałązkami, op kraag en mouw-opslagen – na kołnierzu i mankietach, was 't moeielyk in hem den type te miskennen – trudno byłoby go nie rozpoznać, die voorheerscht onder de Hollanders in Indie – który przeważa wśród Holendrów w Indiach). een menschensoort, in 't voorbygaan gezegd, die zeer onderscheiden is van de Hollanders in Holland. (gatunek ludzi, na marginesie, bardzo różniący się od Holendrów w Holandii; een menschensoort – gatunek ludzi, in 't voorbygaan gezegd – na marginesie, zeer onderscheiden is van de Hollanders in Holland – bardzo różniący się od Holendrów w Holandii). Traag zoolang er niets te doen viel, en ver van de beredderingzucht die in Europa voor yver geldt, maar yverig waar bezigheid noodig was… (leniwy, gdy nie było nic do zrobienia, i daleki od gorliwości, która w Europie uchodzi za zapał, ale pilny, gdy praca była potrzebna; traag zoolang er niets te doen viel – leniwy, gdy nie było nic do zrobienia, en ver van de beredderingzucht – i daleki od gorliwości, die in Europa voor yver geldt – która w Europie uchodzi za zapał, maar yverig waar bezigheid noodig was – ale pilny, gdy praca była potrzebna). eenvoudig maar hartelyk voor wie tot zyn omgeving behoorden… (prosty, ale serdeczny dla tych, którzy należeli do jego otoczenia; eenvoudig maar hartelyk – prosty, ale serdeczny, voor wie tot zyn omgeving behoorden – dla tych, którzy należeli do jego otoczenia). mededeelzaam, hulpvaardig en gastvry… (komunikatywny, pomocny i gościnny; mededeelzaam – komunikatywny, hulpvaardig – pomocny, gastvry – gościnny). welgemanierd zonder styfheid… (dobrze wychowany bez sztywności; welgemanierd zonder styfheid – dobrze wychowany bez sztywności). vatbaar voor goede indrukken… (podatny na dobre wrażenia; vatbaar voor goede indrukken – podatny na dobre wrażenia). eerlyk en oprecht, zonder evenwel lust te voelen de martelaar van deze hoedanigheden te worden… (uczciwy i szczery, ale nie mający ochoty stawać się męczennikiem tych cech; eerlyk en oprecht – uczciwy i szczery, zonder evenwel lust te voelen – ale nie mający ochoty, de martelaar van deze hoedanigheden te worden – stawać się męczennikiem tych cech). in 't kort, hy was een man die, zooals men 't noemt, overal op zyn plaats zou wezen, zonder dat men echter op 't denkbeeld komen zou de eeuw naar hem te noemen, wat hy dan ook niet begeerde. (w skrócie, był to człowiek, który, jak się mówi, wszędzie pasowałby, ale nikt nie wpadłby na pomysł, aby nazwać jego imieniem epokę, czego on sam zresztą nie pragnął; in 't kort – w skrócie, hy was een man die – był to człowiek, który, zooals men 't noemt – jak się mówi, overal op zyn plaats zou wezen – wszędzie pasowałby, zonder dat men echter op 't denkbeeld komen zou – ale nikt nie wpadłby na pomysł, de eeuw naar hem te noemen – aby nazwać jego imieniem epokę, wat hy dan ook niet begeerde – czego on sam zresztą nie pragnął).

      Hy zat in 't midden van de pendoppo by de tafel die met een wit kleed bedekt, en met spyzen beladen was. (Siedział pośrodku pendoppo przy stole przykrytym białym obrusem i załadowanym jedzeniem; hy zat in 't midden van de pendoppo – siedział pośrodku pendoppo, by de tafel – przy stole, die met een wit kleed bedekt – przykrytym białym obrusem, en met spyzen beladen was – i załadowanym jedzeniem). Wel eenigszins ongeduldig vroeg hy van-tyd tot-tyd, met de woorden der zuster van mevrouw Blauwbaard, aan den mandoor-oppasser, dat is het hoofd van de policie- en bureaudienaren der adsistent-residentie, of er niets in aantocht was? (Dość niecierpliwie pytał od czasu do czasu, używając słów siostry pani Sinobrodego, mandoor-oppassera, czyli szefa policji i urzędników pomocniczych w asystenturze, czy nic nie nadchodzi?; wel eenigszins ongeduldig vroeg hy van-tyd tot-tyd – dość niecierpliwie