Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej. Nikita Shcheholevatyi

verplichting voorteschryven in 't algemeen – to zobowiązanie jest ogólnie zapisane, adsistent-residenten – asystenci-rezydenci, aanvaarding van 't bestuur eener afdeeling – przyjęcie zarządzania departamentem, afzonderlyke eed gevorderd – wymaga się osobnej przysięgi, vaderlyke zorg voor de bevolking – ojcowska opieka nad ludnością, eersten plicht – pierwszy obowiązek).

      Dit is voorzeker een schoone roeping. (To z pewnością piękne powołanie; voorzeker – z pewnością, schoone roeping – piękne powołanie). Rechtvaardigheid voortestaan, den geringe te beschermen tegen den machtige, den zwakke te beschutten tegen de overmacht van den sterke, het ooilam van den arme terug te vorderen uit de stallen des vorstelyken roovers… zie, 't is om 't hart te doen gloeien van genot, by 't denkbeeld dat men geroepen is tot iets zóó schoons! (Stanie na straży sprawiedliwości, ochrona maluczkich przed potężnymi, ochrona słabych przed przemocą silnych, odzyskiwanie owieczki biedaka ze stajni książęcych rabusiów… zobacz, to sprawia, że serce płonie z rozkoszy na myśl, że zostało się wezwanym do czegoś tak pięknego!; Rechtvaardigheid voortestaan – stanie na straży sprawiedliwości, den geringe te beschermen tegen den machtige – ochrona maluczkich przed potężnymi, den zwakke te beschutten tegen de overmacht van den sterke – ochrona słabych przed przemocą silnych, het ooilam van den arme terug te vorderen – odzyskiwanie owieczki biedaka, stallen des vorstelyken roovers – stajnie książęcych rabusiów, om 't hart te doen gloeien van genot – sprawia, że serce płonie z rozkoszy, denkbeeld dat men geroepen is tot iets zóó schoons – myśl, że zostało się wezwanym do czegoś tak pięknego). En wie in de javasche binnenlanden soms ontevreden moge zyn met standplaats of belooning, hy sla het oog op den verheven plicht die op hem rust, op 't heerlyk genoegen dat de vervulling van zulk een plicht met zich brengt, en hy zal geen andere belooning begeeren. (A kto czasem może być niezadowolony ze swojego stanowiska lub wynagrodzenia w jawajskim interiorze, niech spojrzy na wzniosły obowiązek, który na nim spoczywa, na wspaniałą przyjemność, jaką niesie ze sobą wypełnianie takiego obowiązku, i nie będzie pragnął żadnego innego wynagrodzenia; wie in de javasche binnenlanden – kto w jawajskim interiorze, ontevreden moge zyn met standplaats of belooning – może być niezadowolony ze swojego stanowiska lub wynagrodzenia, sla het oog op den verheven plicht – spojrzy na wzniosły obowiązek, heerlyk genoegen dat de vervulling van zulk een plicht met zich brengt – wspaniała przyjemność, jaką niesie ze sobą wypełnianie takiego obowiązku, geen andere belooning begeeren – nie będzie pragnął żadnego innego wynagrodzenia).

      Maar… gemakkelyk is deze plicht niet. (Ale… ten obowiązek nie jest łatwy; gemakkelyk – łatwy, plicht – obowiązek, niet – nie). Vooreerst hebbe men juist te beoordeelen, waar het gebruik heeft opgehouden om voor misbruik plaats te maken? (Po pierwsze, trzeba dokładnie ocenić, gdzie zwyczaj ustąpił miejsca nadużyciu; vooreerst – po pierwsze, juist te beoordeelen – dokładnie ocenić, gebruik heeft opgehouden – zwyczaj ustąpił, misbruik plaats te maken – ustąpić miejsca nadużyciu). En… waar het misbruik bestaat, waar inderdaad roof of willekeur gepleegd is, zyn veelal de slachtoffers zelf hieraan medeplichtig, hetzy uit te ver gedreven onderwerping, hetzy uit vrees, hetzy uit wantrouwen op den wil of de macht der persoon die hen beschermen moet. (I… tam, gdzie istnieje nadużycie, gdzie faktycznie dokonano kradzieży lub arbitralnej decyzji, często sami ofiary są współwinne, czy to z nadmiernego podporządkowania, czy to ze strachu, czy to z braku zaufania do woli lub władzy osoby, która powinna je chronić; misbruik bestaat – istnieje nadużycie, roof of willekeur gepleegd – dokonano kradzieży lub arbitralnej decyzji, slachtoffers zelf hieraan medeplichtig – sami ofiary są współwinne, te ver gedreven onderwerping – nadmierne podporządkowanie, vrees – strach, wantrouwen op den wil of de macht – brak zaufania do woli lub władzy, beschermen moet – powinna chronić). Ieder weet dat de europesche beambte elk oogenblik kan geroepen worden tot een andere betrekking, en dat de Regent, de machtige Regent, dáár blyft. (Każdy wie, że europejski urzędnik w każdej chwili może zostać wezwany do innej funkcji, a Regent, potężny Regent, tam pozostaje; Ieder weet – każdy wie, europesche beambte – europejski urzędnik, elk oogenblik kan geroepen worden – w każdej chwili może zostać wezwany, tot een andere betrekking – do innej funkcji, Regent, de machtige Regent – Regent, potężny Regent, blyft – pozostaje). Voorts zyn er zoo véél manieren om zich het eigendom van een arm onnoozel mensch toeteëigenen! (Ponadto, jest tak wiele sposobów, aby przywłaszczyć sobie własność biednego, prostego człowieka!; voorts – ponadto, zoo véél manieren – tak wiele sposobów, eigendom van een arm onnoozel mensch – własność biednego, prostego człowieka, toeteëigenen – przywłaszczyć). Als een mantrie hem zegt dat de Regent zyn paard begeert, met dit gevolg dat het begeerde dier weldra plaats heeft gekregen in de stallen van den Regent, bewyst zulks nog volstrekt niet dat deze niet van voornemen was – o, zeker! – daarvoor een hoogen prys te betalen… te-eeniger-tyd. (Jeśli mantri mówi mu, że Regent pragnie jego konia, w wyniku czego pożądane zwierzę wkrótce znalazło się w stajniach Regenta, to jeszcze wcale nie dowodzi, że nie miał zamiaru – o, na pewno! – zapłacić za to wysokiej ceny… w odpowiednim czasie; mantrie – mantri, Regent zyn paard begeert – Regent pragnie jego konia, begeerde dier weldra plaats heeft gekregen – pożądane zwierzę wkrótce znalazło się, stallen van den Regent – stajnie Regenta, bewyst zulks nog volstrekt niet – to jeszcze wcale nie dowodzi, van voornemen was – miał zamiar, hoogen prys te betalen – zapłacić wysoką cenę, te-eeniger-tyd – w odpowiednim czasie). Als honderden arbeiden op de velden van een Hoofd, zonder daarvoor betaling te ontvangen, volgt hieruit geenszins dat hy dit liet geschieden ten zynen behoeve. (Jeśli setki ludzi pracują na polach Przywódcy bez otrzymania za to wynagrodzenia, wcale nie wynika z tego, że pozwolił na to dla własnej korzyści; honderden arbeiden op de velden van een Hoofd – setki ludzi pracują na polach Przywódcy, zonder daarvoor betaling te ontvangen – bez otrzymania za to wynagrodzenia, geenszins dat hy dit liet geschieden – wcale nie wynika, ten zynen behoeve – dla własnej korzyści). Had niet zyn bedoeling kunnen zyn, hun den oogst overtelaten uit de menschlievende berekening dat zyn grond beter gelegen was, vruchtbaarder dan de hunne, en dus hun arbeid milder beloonen zou? (Czy nie mógłby mieć na celu pozostawienie im zbiorów z humanitarnego wyrachowania, że jego ziemia była lepiej położona, bardziej urodzajna niż ich, a zatem ich praca byłaby lepiej wynagrodzona?; bedoeling kunnen zyn – mógłby mieć na celu, oogst overtelaten uit de menschlievende berekening – pozostawienie zbiorów z humanitarnego wyrachowania, grond beter gelegen was – ziemia była lepiej położona, vruchtbaarder dan de hunne – bardziej urodzajna niż ich, arbeid milder beloonen zou – praca byłaby lepiej wynagrodzona).

      Bovendien, vanwaar haalt de europesche beambte de getuigen die den moed hebben een verklaring te doen tegen hun heer, den gevreesden Regent? (Ponadto, skąd europejski urzędnik weźmie świadków, którzy będą mieli odwagę złożyć zeznania przeciwko swojemu panu, budzącemu strach Regentowi?; bovendien – ponadto, vanwaar haalt de europesche beambte de getuigen – skąd europejski urzędnik weźmie świadków, den moed hebben een verklaring te doen – będą mieli odwagę złożyć zeznania, tegen hun heer – przeciwko swojemu panu, den gevreesden Regent – budzącemu strach Regentowi). En, waagde hy een beschuldiging, zonder die te kunnen bewyzen, waar blyft dan de verhouding van ouder broeder, die in zulk geval zyn jongeren broeder zonder grond zou hebben gekrenkt