Katalekte. Breyten Breytenbach

aarsenaar

      die veranderaar

      die gewigopteller in die woestyn

      die gatvlieg, kan jy sê

      die mens se beste vriend

      so soos genade die dood se troos is

      betekenis is die stolling v.d. beskikbare

      wanneer ek na ’n lang afwesigheid

      geknaag deur ’n skuldige geheue

      in Parys arriveer om weer gewoond

      aan Breyten te raak

      te red wat nog vergewe kan word

      maak ons ’n afspraak in ’n straatkafee

      van rue Mouffetard

      wanneer hy inkom met sy oë op skrefies

      teen die meteense donkerte

      gewaar hy my nie agter die koerant

      en die donkerbril nie

      en ek hou dop hoe hy sy glas wyn bestel

      (god so vroeg reeds in die môre)

      die verwaarlosing van die skouers

      die hand té bang op die toonbank

      ’n gevilde vis

      wanneer hy my sien

      is daar geen vreugde om van te praat nie

      en kyk hy na my

      met iets tussen verdoeming en weemoed

      wanneer hy my deur die stad se strate begelei

      is dit verby geboue wat ek herken soos skaduwees

      gespat teen die sonlig oor die keie

      die geritsel van seerpootjie duiwe in die bome

      tot by die ateljee (die straatdeur sluit nog steeds nie)

      en die trappe op (die sleutels klingel aan die bekende ring)

      “while the skin that you’re working on is wet

      alert like a flower recently cut you harbour

      the illusion that everything is still possible”

      die notaboeke op die werktafel onaangeroer

      maar dood

      stof in ’n lagie oor verfbuise en kwaste

      ’n stapel koerante geelgetyd

      waarom? waarom nou? waarom

      nou eers? wat soek jy van my?

      ek lê my hand oor syne

      se bewerigheid:

      ek het gereis woestyne en berge

      met dooie donkies in die ravyne

      en vroue wat dans in die nag

      en die rou krete van revolusie

      wanneer hy sy hand oor myne lê:

      jy lieg wie is jy eintlik?

      vir wat vir wie is jy altyd op vlug?

      ek lê my hand op sy hart en sê:

      jy moet na my luister

      dis vir jou dis vir óns

      vir ons mense en die ritme van ons asem

      opdat ons nie vergeet nie

      “you have the stuffed head of the green parrot

      born far away in Africa decapitated

      and emptied of all imitations and echoes and illusions

       far away all the visions of Africa’s green hills

      too and put up for sale among old men’s teeth

      and boots and coughs and mirrors and other knickknacks

       it was always dead but never as dead as now”

      hy deins terug dat ek die dooie as van grys afgryse

      in sy oë mag gewaar: hou óp! dis nie jóú wêreld

      en dis nie jóú mense nie ék het hulle in my woorde

      en my beelde begrawe soos voëls wat nooit weer

      sou terugkom aarde toe nie

      jóú verflarde observasies en besinning

       is versinde singsels soos windverrotte vlae

      “only the hand that effaces can write the true thing”

      wat kan ek verder sê?

      wanneer hy sy hand skulp oor myne se bewerigheid:

      bly bly (my) (by) my kom tot rus sáám

       kan ons nog ’n paar rympies en prentjies prakseer

       riempies sny om onder die hart te bind

       voor hierdie hand soos ’n vis verrot

      wat moet ék doen? wat moet ek dóén?

      en haastig nou om weg te kom van Breyten

      se stom kreet

      kyk ek na die tikkende hart van my horlosie en sien

      dis byna aand

      dat die duiwe in die bome onrustig sou wees

      en iewers die papegaai se groen koggelsang:

      ek moet weg die wêreld die volk

      roep my mens se tong het verantwoordelikhede

      immers so baie om nog te sien en kwyt te raak

      in blink skemering oor die stowwerige

      venster na buite lees ek sy spottende grynslag

      gespieël in droefheid

      durf ek nie kyk na sy stukkende gesig nie:

      maar ek kom terug dit belowe ek jou

      o hopelose soeke o angsklop van die hart

      o verwarde drome o die skrywes en geskilder

      is (ek is seker)

      om die dood te beteken om die dood te verhaal

      om ’n onsigbare voël te word

      “… secrete the paintings to put a term

       to the void outside the window

       entirely in the day

       birds are going to the emptiness of trees

       clouds sift light shift the eye …”

      dit het jy gesien

      die ou dame in die bakkery op die hoek

      met drie bottels rooiwyn in die drasak

      wat sy met onhandige kneukelhande hanteer

      en hoe sy merci mille fois sê

      gee ons vandag ons daaglikse brood

      en iets hoër straatop in die rue Mouffetard

      die dojo vir sit op die knieë

      met die anus ten hemel

      en die voorprewelaar se sokkies het gestink

      want waar sal ons hulp vandaan kom

      en die laaste strale van die dag

      val skuins deur die duikweg van rue Jean Calvin

      waar twee