Katalekte. Breyten Breytenbach

gemaak is terwyl kerkklokke

      ’n kariljon galm oor die strate en die dakke

      met uitsig deur biggelende druppels oor ’n kanaal

      waar kleinburgers met prettige pette

      en glase wyn in die hande

      in ’n bootjie met ’n fladderende landsvlag vaar

      en af en toe sleep die vlag in die water

      (ek sal dit nie besoek nie)

      elegansie is ’n walvis

      ken jy die tere liefdesparing

      van walvisse in die diep grot

      van ondersese berge

      waar lig nog net die geheue

      aan die hemel is?

      hoe hulle vaar soos tydloos versonke

      spookskepe in die donker

      sonder enige bemanning

      en die vergete gedagte aan bestemming

      nog net baadjies met brokaat

      omboorde moue in seemanskiste

      van verdwene minnaars met gepoeierde pruike?

      het jy hulle al hul begeertepyne

      diep uit die buik hoor sing?

      hier

      hier sit ons in die wagkamer

      met blinkgepoetste skoene

      ’n opraakasem vlak in die keel

      en agter daardie deur ’n suisende stilte

      soos die sug van ’n duisend slakke

      jy soek ook die versoogting

      van die onomkeerbare

      palimpses

      hierdie is die begin

      van ’n lang gedig

      laag op laag vergeet

      soos berge wat wolke

      in die hemel stoot

      soos visse onder die dam

      se water rilling

      nog as beweging van lewende

      woordetrilling in die koninkryk van derms

      hierdie is die wind se gestalte

      en gestotter in spasies stilte

      hierdie is die einde

      van die spastiese gesig

      van die spreker se gedig

      wat diep soos asem

      soek na die digbeblaarde oerwoord:

       poes

      maatreëls

      jy kan nie ’n dronk man ’n pen vas laat hou

      hy sal aanhou probeer om teen geskiedenis te laveer

      jy kan nie ’n dronk man voordag die huis uit laat gaan

      wanneer straatligte nog groen is nie

      hy sal op die kaai teen die wind staan en bulk

      jy kan nie ’n dronk man vra om reguit te dink nie

      hy sal vir jou vertel van knaagdiere in Siberië

      jy kan nie ’n dronk man in die dorp laat loop

      waar vrouens lang oë soos slange het nie

      hy sal struikel oor sy voete en sy woorde

      en agter die lourierbos in die park

      met ’n rilling al langs sy rug af gaan pis

      jy kan mos nie ’n dronk man vra wat is ’n gedig nie

      hy sal by die venster gesigte trek vir verbygangers

      en vir jou sê hy soek ’n rymwoord vir knak

      jy kan nie ’n dronk man glo

      as hy sê hy het gevlieg nie

      al is hy vol knoppe en kneusplekke

      en al wapper daar ook ’n vuil onderbroek

      aan die vlagpaal bo die stadsaal

      jy kan nie vir ’n dronk man vra waar is God nie

      hy sal vir jou sê sy onderbroek is gesteel

      jy kan nie ’n dronk man op die dak laat werk nie

      hy sal vir jou sê hy weet alles van die katafoniek

      terwyl hy kaalgat die mees afgunstige geheime

      by die skoorsteen af luister en fluister

      jy kan hom nie uitvra oor die liefde nie

      want as dronk vryer sal hy steier

      en vir jou sy hart aanbied soos ’n kardoes vrot tamaties

      terwyl sy mond nog rooi is

      jy kan nie dat ’n dronk man jou vertel

      van sy dooie vriende nie

      hy het ’n langlem-mes in sy sak

      jy kan nie by ’n dronk man wil weet

      wat hy dink van die dood nie

      hy proes te veel wanneer hy die brood probeer eet

      jy kan nie vir ’n dronk man laat huil op papier

      dit word ’n vlieëstrontery tussen trane en snot

      en ou vlekke wyn

      hier

      bb se tersydestelling

      vriend, wanneer julle hom die dag inspit

      of in ’n swart plastieksak op die vullishoop gooi

      (wie sal nou kla oor ’n blink doodsbaadjie?)

      sê dan vir dié wat wil weet

      jy onthou hom jy ken sy naam:

      Boetatjie Blackface

      sê dan: hy was nou wel ’n grensbekakker

      ’n broodlose bakker en ’n verkeerde-om kaffer

      maar hy het darem berigte teruggestuur

      vanuit verre kontreie en kroeë –

      die wisselende pryse van naeltjiekonfyt

      hy het ons op hoogte probeer hou

      van die evolusie van luise

      en dit alles

      (mag die Heiland wat alles lees hom vergewe)

      in die vorm van vormlose gedigte

      wie sal nou kla oor ’n blink doodsbaadjie?

      haal dan jou pluiskeil af en biggel ’n traan

      vra die nuuskieriges om ’n oomblik stil te staan

      want onthou! onthou! onthou!

      só, ook só groei en gety ’n maan

      om te vrek tot die vrot van vergaan

      maar water behou nog lank die ligte streling

      van strale

      dis nie myne nie

      dis nie joune nie

      dis ’n ander man se vrou

      wat ons na vry

      ’n kolgans doodgery