Сымон-музыка. Якуб Колас

ў зялёненькім лужочку,

      І ў крынічных берагах;

      І ў душы бы штось спявала,

      А пра што, душа не зн’ала —

      Так спявалася само;

      Чуў хлапчынка, што спадала

      З шыі цяжкае ярмо

      Адзіноты, долі горкай, —

      Свет хацелася абняць

      І людзям бліскучай зоркай

      У іх цемрадзі заззяць

      І сказаць ім, як шчасліва

      Можна жыць і на зямлі,

      А яны ўсе – злы-маўклівы

      І гняўліва-абурлівы,

      З рубяжоў дабра зышлі.

      Ён любіў і неба гэта,

      Недасяжную глыб-сінь

      І бязмежжа горных светаў

      І адвечную іх плынь.

      Ідуць часам яны з дзедам, —

      Месца слаўнае, цяпло,

      Час паўднёвы прад абедам.

      – Э, куды наша ні шло, —

      Кажа дзед: – прысядзем хіба? —

      Хлопчык згодзен, хлопчык рад,

      Хоць не любіць дзеда-грыба:

      Дзед залішне скупават,

      Толькі цешыць абяцанкай,

      А не справіць халата,

      І стары, а жыве зманкам,

      Дзед – шалыга[6], шалахта[7].

      А дзед сядзе каля дуба,

      Кій паложыць на траву,

      Люльку возьме ў рот бяззубы

      І пахіліць галаву

      Ды пачне сваё казанне,

      Як павінен жыць Сымон,

      Каб праз тое навучанне

      Лепш прыбраць яго ў палон,

      Бо таму не збыць пакуты,

      Хто б над старасцю накпіў.

      – А скажы, дзядок: чаму ты

      Мне халацік не купіў?

      Бач, халат мой: – кучка гною

      І няма ў ім рукавоў!

      – А нашто халат вясною?

      Ну, нашто, каб я здароў?

      Меў бы ты халацік новы,

      Дык які б ты быў жабрак?

      Людзі пальцам ткнуць гатовы:

      Жабраку абнова – брак!

      Людзі скажуць: ён багаты,

      Паглядзі, які халат!

      На парог не пусцяць хаты,

      Крыкнуць: «Вон, пайшлі назад!»

      Зацкуюць яшчэ сабакам

      Ды дадуць і кулакоў…

      Рвань ёсць беднасці адзнака,

      Беднасць – доля жабракоў.

      А зірнуць, вось, на такога, —

      Хіба той не дасць, хто ліх…

      Слухай ты мяне, старога,

      Лепей ведаю я іх.

      – А скажы, дзед: ці не можна

      Жыць праўдзіва, а не так?..

      – Ну, а як, скажы, а як?

      Галава твая парожна!

      Дзе ж тут зман той? вось дзівак!

      Раз узяўся ты за гуж,

      Не кажы, што я не дуж;

      Трэба ведаць тут парадкі:

      Зверам будзь сярод звяроў,

      Між авечачак – ягняткам…

      Толькі так, каб я здароў!

      Ты паслухай, што скажу я:

              – Думала варона,

              Чорная хвальбона, —

              Хай не марыкуе, —

              Думала-гадала,

              Што ёй свету мала

              І чагось бракуе.

              Пташкі ўсе, як пташкі:

              Лёгкі лёс ці цяжкі,

              А жывуць як трэба

              Хто жыве ў балоце,

              Гнёзды ўе ў чароце,

              Мае свой кус хлеба:

              Чапля

6

Шалыга – круцель, хлус.

7

Шалахта – балбатун, лапатун.