Waar is die kleure heen?. Louisa du Toit

oom, hê? Kyk my spiere. Kyk my kuif. Kyk my skitterwit glimlag. Die gesogste vrygesel op Sederburg.” Hy neem stelling in en poseer soos ’n kragman op ’n verhoog.

      “Ha-ha-ha,” lag John met sy seunstem wat onlangs gebreek het en nog nie baie stewig op die nuwe fondamente rus nie. Humor soos hierdie begryp en waardeer hy: plat, oop, bereikbare snaaksigheid, soos wat sy ma ook daarvan hou, al wys sy dit nie graag nie. Dis vir Susara ’n voortdurende bron van kommer dat sy soms ’n televisieprogram kostelik vind en dan van ander moet hoor dat dit “vlak” is. Moeisaam probeer sy haar smaak aanpas, maar intussen geniet sy darem stilletjies saam met John die programme waarvoor ander die neus optrek.

      “Oom Meyer, het oom gisteraand gekyk na daai ouens op Sportfokus?” John spring ook van die swaaibank af op en probeer Meyer se pose oortref. Dis maar onlangs dat Sederburg televisie gekry het, en John se ganse gemoed en gedagtelewe is deurtrek daarvan.

      “Kom, is julle reg vir die rugby?”

      “Ons het nartjies en grondbone,” bevestig John.

      Hulle moet weer voor Laura se huis verbyry.

      “Oom Piet is vandag ’n jaar dood,” sê Meyer. Hy noem dit om homself te martel. ’n Soort bieg … omdat hy nie vanmiddag geluister het toe Laura hom skynbaar van Josef se siekte wou vertel nie.

      “Oom Piet was ’n smaart ou,” sê John.

      Ja, dink Meyer. Indien jy dit as “smaart” beskou om vinniger as ’n ander te ry, om jou broer se verloofde af te vry en haar dan in die huwelik te kul. Of sou Piet oor geheime eienskappe beskik het waarvan hy, Meyer, nie weet nie?

      “Kan ons nie net vir haar hallo sê nie?” vra Esbie.

      “Nee,” antwoord Meyer bars. Dan vervolg hy genadiger: “Ek was al daar vanmiddag. En ons wil nie die voorwed­stryde mis nie.” Hy kyk vinnig na Esbie langs hom op die kussing. “Wat? Huil jy tog nie?”

      “Dis baie hartseer … van Laura en oom Piet.”

      “Ja, ek skat sy is ’n soort tragiese heldin,” besluit Meyer met stywe lippe.

      “Wat gaan oom-hulle doen noudat Josef so siek is?” vra Esbie. “Gaan julle die plek verkoop?”

      “Josef sal tog seker regkom,” sê Meyer nadenkend. As hy maar kon uitvind wat gaande is, sal hy dalk minder skuldig voel.

      “Met ’n gewas op die brein? Klink vir my na doodsake. Die dokters meen dan dis te laat om te opereer,” praat John van die agterste kussing af. Hy moet besig wees om ’n nartjie te eet, want die geur hang prikkelend in die motor wat warm gestoof is van die winterson. Altyd en altyd hierna, dink Meyer Bronkhorst, sal ek die geur vereenselwig met die vreeslike skrik wat my oorweldig het by die aanhoor van die nuus: Josef … gewas op die brein … te laat vir opereer … en hy het dit nie geweet nie.

      Wat se soort mens het hy dan geword, afsydig en onttrek aan die werklikheid? ’n Ystermuur waarteen vuiste tevergeefs bons om toegang … die vuiste van Josef Abrahams. Hy voel meteens baie bedroef. Sou Mie geweet het? Dit moes skielik gekom het. Hy was nie eens daarvan bewus dat Josef gesondheidsprobleme het nie. Nee, Mie het sekerlik nie geweet nie.

      “Watter dag was Josef presies by die dokter?” probeer hy uitvind.

      “Hulle het mos laas week plate geneem, dan nie?” bereken Esbie. “Maar hy wil dit nie aanvaar nie, oom Meyer. Laura sê hy sal seker aanhou werk tot hy neerslaan.” Snaaks dat die kinders vir haar so ewe natuurlik op die naam noem.

      Die winterson lê bleek oor die verdorde gras van die rugbyveld toe hulle hulle plekke op die oop pawiljoen ingeneem het. Meyer kan nie onthou dat hy ooit so min erg aan ’n sportverrigting gehad het nie. Alles kom meteens so sinloos voor: die gelag en gejil rondom hom, herkenningsklappe op sy skouer, nartjieskille en oopknallende koeldrankblikkies.

      Met die bakkende son tussen sy blaaie voel sy verkoue tien keer erger, en Sederburg se nederlaag pas soos ’n handskoen by sy gemoedstoestand. Soos verdrinkte waterlelies bly die weemoedige oë van Laura in sy herinnering ronddrywe.

      Hy is dringend haastig om vir Esbie en John af te laai en sy ry te kry.

      Yl skemer begin toesak oor die bruin woonbuurt toe hy voor die huis van Josef Abrahams stilhou. Dis netjies ver­sorg en popmooi geverf deur Josef self. Meyer swyg broeiend toe hy deur die Abrahams-egpaar binnegelaat word.

      “Waarom het jy my nie vertel nie? Waarom moet ek dit van ander hoor?” vra hy uiteindelik en kyk met ’n swaar oogopslag na Josef.

      “Wat vertel?” wil Josef laggend weet, maar die klank is hol.

      “Dat jy … wel, nie so lekker voel nie.”

      “Wat is dit dan nou vir ’n taai man soos ek? Ek sal vir meneer nog onder die tafel in werk.”

      “Dit betwyfel ek nie. Ek het nooit ’n hand gehad vir die goeters nie,” erken Meyer en beduie na die netjies beklede rusbankstel in die klein voorkamer. “Maar … moet jy nie ’n bietjie gaan rus nie, Josef? Net tot jy weer sterker is?”

      “Gaan rus? En juffrou Laura dan, meneer?”

      “Wat van juffrou Laura?”

      “Sy kan mos nie so alleen nie. Meneer sit dan nooit g’n voet daar nie. Dis met enige besigheid soos met ’n mielieboerdery: die beste kunsmis is jou voetspore tussen die rye.”

      Meyer sit ’n rukkie stil voor hierdie subtiele aanklag. Miskien het dit alles so moes kom: as Josef nie verder kan nie, sal Laura moet instem om die plek te verkoop. Voor Josef durf hy dit egter nie sê nie. Dit sal wees om die laaste grond onder sy voete uit te ruk. “Jy hoef nie bang te wees vir die geldsake nie, Josef. Ek sal sorg dat jy ’n toelaag kry.”

      Josef skud sy kop meewarig. “Dit gaan nie daaroor nie, meneer. Ek lewe deur hierdie handewerk. As jy my hande stil maak, maak jy my selwers stil. Dan sit ek bietjie-bietjie en doodgaan.”

      “Nee, maar dan verstaan ek, Josef. Ek wil net nie hê jy moet aangaan wanneer jy nie gesond voel nie.”

      Daar is min woorde gesê, maar Josef Abrahams se vasberadenheid loop soos ’n taai sening onder die oppervlak.

      “Bly jy, ek sal saam met die meneer uitstap,” sê die groot vrou toe Meyer opstaan.

      Pas is hulle buite, of sy bring ’n sakdoek na haar gesig. “Ag, my jene, meneer. Soos ek dit verstaan, is hy ’n sterwende man. En dis swaar om te sterwe as jy nie ’n nageslag het nie. Dis die ergste … nie die kopseer of die vergeterigheid nie.”

      “Jy moet my dadelik laat weet as dit lyk of sy kragte ingee, Sylvia.”

      “Dis die laaste ding wat hy sal wil erken, meneer. Soos hy sê: as hy ingee, verkoop meneer die winkel. Dan sal juffrou Laura die dorp verlaat, en alles sal verby wees.”

      Alles sal verby wees … watter betekenis skuil agter hierdie duistere woorde? Het Josef met sy stille waarneming lankal gesnap dat daar ’n laagliggende, maar nog smeulende vuur tussen hom en Laura is?

      “Sê vir Josef nie ek of Laura kan verkoop sonder dat die ander een ook geteken het nie. Dit staan in die kon­trak.”

      ’n Bepalinkie waarop hy aangedring het om hom teen Piet se wispelturigheid te beskerm, dink Meyer toe hy met die stofstraatjie wegry tussen spelende kinders deur. Nou boemerang dit.

      Dis skerp koud toe hy die motor bêre en die breë stoep van sy tuiste beklim. ’n Hond huil iewers teen die groeien­de maan, en die werfbome buig in die kouerige wind.

      Minah wag in die kombuis, waar die vuur lekkende tonge by die stoof se bek uitskiet. Verkluim loop Meyer nader en sprei sy hande oop voor die hitte. Dit lyk soos ’n smekende gebaar. “Jy kon my maar herinner het, Mie. Ek het vergeet dat dit vandag ’n jaar is.”

      “Wat maak dit tog saak?” vra Minah Bronkhorst. Sy staar in die gloeiende vlamme. Sy het naby Meyer kom staan.

      “Ek wil twee dinge weet, Mie. Het jy ooit