Reën oor die Serengeti. Connie Luyt

oor Kamau se gesig loop duidelik sigbaar.

      Nog ’n waarom. Kén hy die mense?

      Ek skuif die fokus weer na John, skerper en nader met die telefotolens. Die weemoed op sy gesig is só skreiend dat ek die kamera laat sak, skielik skaam vir die manier waarop ek sy privaatheid betree.

      Ek is nie meer wat ek was nie … Die Gretchen wat onverskrokke met haar kameralens mense se leed en pyn oopgevlek het, bestaan lankal nie meer nie. Die bewerasie in my binneste bevestig dat my vyftigste verjaardag al ’n tydjie gelede was.

      Soveel dood. Soveel begrafnisse. Selfs dié wat ek nie kon bywoon nie, spook by my. Wie gaan volgende wees? Koue bewe deur my lyf.

      Kliek, kliek. John se gesig boei my. Ek lees pyn en stoïsisme in die lyne om sy mond. Nog iets. Woede? ’n Man wat ver kyk en meer raaksien as wat ’n mens besef. Sal dit jou ongemaklik maak?

      Die kis sak stadig in die graf af. Van stof tot stof – só is die weg van die mens.

      Meteens hoor ek onkel Willi se stem helder in my gedagtes. Is ek weer ’n kind onder in die kelder, ruik ek die sweet van te veel mense wat saamleef met die vrees vir die dood, terwyl stof oor ons neersif en bomme in Berlyn se strate ontplof. Die hartseer wat in my opstu, is so skerp as wat dit onverwags is.

      Selfs nadat die stemme om die graf stil geword en die voertuie vertrek het, bly ek in die bos. Onder my vingerpunte trek ek die voue en krake in die skurwe grys boombas na, asof ek daarin my eie pad vorentoe soek. Die verbeelde wete van ou jaarringe en tallose seisoene is onverklaarbaar hartseer.

      Blare verkrummel in my handpalm soos vergange herinneringe, en slegs die stofreuk bly agter. In die wisseling van son en skaduwee tussen die takke deur verskyn grepe van my lewe soos stukke uit ’n rolprent.

      Veruschka, my liefste vriendin wat soms so ’n ver trek in haar oë kry as sy in die toekoms in kyk, se woorde is ’n refrein wat oor en oor deur my kop draai, soos ’n liedjie wat jy nie kan vergeet nie. Jy sal vind waarna jy soek op ’n plek ver van hier. Maar eers moet jy diep in jou eie lewe in kyk en vrede maak met jouself. Dán eers sal jy gelukkig wees.

      Maar ek wil nie kyk nie. Nie nou nie.

      Ek bêre my kamera in sy houer. Stap voetjie vir voetjie na waar die jong man wag. Hy gryp die geld brutaal uit my hand, beduie waar die voertuig is.

      Ek sit eers ’n rukkie voor ek stadig wegtrek. Ek het aanvanklik gedink ek gaan John agtervolg, dalk iewers die geleentheid kry om met hom te gesels, maar ek wil nie meer nie. Daar is iets aan John Barklin wat ek herken as eerbaarheid. Ek is oortuig daarvan dat Gardi die situasie in haar gedagtes oorspeel het, dat sy meer gelees het in sy vriendelikheid as wat werklik daar was.

      Ek moet by die hotel kom. Môre vlieg ek terug Berlyn toe.

      ·2·

      John Barklin kyk af na die graf voor hom. Die man in die kis is sy pa – sy regte pa. Vir vyf jaar kon hy dit regkry om dié wete te onderdruk, om te maak asof niks verander het nie.

      Maar vandag … Vandag op die eerste Vrydag in Julie begrawe hy sy pa. Met al sy geheime, sy bedrog, sy ontkenning.

      Hier staan hy. Verbind aan die familie wat langs hom om die graf is, maar méér alleen as wat hy was voordat hy uitgevind het.

      Hulle is Van Breda’s en hy alleen is ’n Barklin.

      ’n Dowwe dreuning laat hom opkyk. Hoog bo in die blou lug lê die dun dampstreep van ’n spuitvliegtuig. Nader aan die aarde draai twee arende op onsigbare lugstrome.

      Nog nader is die rotsriwwe van die Aberdaregebergte wat bokant digte sederbome uitsteek. Die reuk van kamfer wat deur die windjie aangedra word, meng met die geur van die Afrika-aarde wat hy self oopgegrawe het om die liggaam van sy pa te ontvang.

      As die man in die graf se naam werklik Tom Barklin was, het hy hom laat veras en die as in die Masai Mara gaan strooi, by die samevloeiing van die Mara- en die Talekrivier. In sy hart wéét hy dis waar Tom Barklin sou wou wees.

      Maar toe was Tom Barklin al die tyd Tom van Breda, ’n bedrieër wat sy naam verander het en doelbewus sy vrou en kinders in Suid-Afrika laat glo het hy is dood. Wat ’n leuen geleef het vir bykans dertig jaar. Wat sy eie seun laat glo het hy is sy “neef” se kind.

      En toe alles op die lappe kom, vat sy vrou hom terug! En nou wil sy hom begrawe op die plaas waar sy eens gelukkig was saam met Tom.

      Die plaas se naam laat John wrang glimlag. Tene-na-Tene het nie sy naam gestand gedoen nie – vir-Ewig-en-ewig het nie vir Tom, sy vrou óf sy kinders gehou nie.

      Ruk jou reg, John, praat hy met homself en vryf oor sy brandende oë. Jy is nege-en-dertig jaar oud.

      Oorkant hom staan Maia, Tom se vrou, sereen, haar grys jaspante wapperend om haar bene. Haar voorkoms is jonger as die twee-en-sewentig wat op haar geboortesertifikaat staan. Haar oë bly op die kis rus, haar gesig onleesbaar. Haar kneukels is wit om die bossie blomme wat sy al van vroegoggend vashou.

      Dink sy terug aan daardie dag amper vier dekades gelede toe sy ook langs die graf van Tom van Breda gestaan het? By die kis waarin ’n ander man se liggaam geplaas is – ’n vreemdeling met Tom se klere aan. Tom van Breda was toe nooit dood nie.

      En tog, dink John, het sy gister verklaar dat Tom die man was wat haar, ten spyte van alles, die gelukkigste jare van haar lewe gegee het.

      Langs haar staan Tom se ander seun: Simon van Breda. Kleindorpse prokureur in Suid-Afrika, leier in sy gemeenskap, ouderling in sy kerk, afwaartse kepe langs sy mond. Langs hom vee sy vrou kort-kort oor haar gesig met ’n kantsakdoek.

      John kan nie met Simon van Breda as broer identifiseer nie, al verstaan hy Simon se woede teenoor die pa wat hom nooit kom soek het nie. Maar Simon het nie amper dertig jaar van samesyn met Tom van Breda gehad nie. Simon het hom nie as vaderfiguur, as mentor, as vriend en vertroueling geken nie.

      Simon se pa het minstens nooit gemaak asof hy sy oom is nie. Dáárvoor kan John Tom van Breda nie vergewe nie.

      Sy naels druk in sy handpalms in. Die gesuis van die wind in die seders weerklink in sy kop en druppels sweet slaan op sy neusbrug uit. Die felheid van sy woede ontstel hom elke keer.

      Oorkant die graf merk hy die vraag in Christine se oë; sy vra na sy pyn. Verstaan sy hoe hy voel? Volgens haar koester sy nie meer enige verwyte teenoor haar pa nie.

      Die predikant lees die formulier. ’n Dun windjie, so eie aan die Aberdares, waai Tom van Breda se gees ver oor sy geliefde Kenia uit.

      John kyk op. ’n Beweging, iets wat blink, trek sy aandag. Skuil daar iemand in die bos?

      Die jong predikant gee die teken. Hulle laat sak die kis met toue in die graf af, sodat Tom van Breda weer deel word van die aarde. Die Kikoejoes staan nader vir die laaste eerbetoon.

      “Slaap sag, my man,” prewel Maia. Sy laat die bossie rose op die kis val.

      “Pa.” Christine vee met die rugkant van haar hand trane weg. “Ek sal jou nooit vergeet nie. Tene-na-Tene.”

      “John?” vra die predikant.

      “Totsiens, Ouman.” Hy kyk hoe die sand tussen sy vingers deurgly en oor Maia se rose val.

      Hy bly saam met Maia wag terwyl die graf toegegooi word en die ander aanstap na die voertuie. Sy buk effens asof sy die grondkombers oor Tom wil trek, tel dan een van die rose op wat vroeër uit haar hande geval het.

      “Dankie, my man,” sê sy saggies, “vir ’n tweede kans.” Sy verkrummel die roosblare een vir een.

      Asof sy deur die hoop grond kan sien tot binne-in die kis, word haar oë so sag soos haar glimlag. “Jy was my groot liefde, my enigste liefde. Jy weet dit, nè? Slaap sag …”

      Toe sy opkyk na John, lê die seer naak oor haar gesig. Hierdie hartseer sal haar nooit verlaat nie, besef hy.

      Hulle stap stadig na die voertuie. Groet vlugtig voor sy by Simon in die bakkie klim.