Louisa du Toit Omnibus 5. Louisa du Toit

oor sy optrede gehad het, kon hy ten minste ’n briefie in die pos gooi. Maar hy wis natuurlik nie wat om daarin te sê nie. Hy het eintlik gekom om sy ma se onbeleefdheid reg te stel, en toe doen hy erger aan haar as wat Corlia kon droom om te doen. As sy hom toegelaat het, wie sê hy sou nie verder gegaan het, enduit, en haar verkrag het nie? Dit was of hy buite homself was.

      En tog, en tog … sy worstel om te vergeet, en sy poog om te onthou. Sy wil dit nie werklik vergeet nie, daardie oomblikke wat sy wederregtelik in Christopher se arms was. Sy wil haar wysmaak dat sy die soen nie beantwoord het nie, maar het sy nie tog nie? Oomblikke lank was sy ook blind. Sedertdien, as Johnny Ponter haar net aanraak, wil sy knaend vergelyk. Hoe onhandig is hy tog. Goed, die drif is daar, maar dis blote instink en geen liefdeskuns nie. Maar Christopher dan? Was dit nie ook brute instink nie? Met die binnekant van ’n goeie motor as voorwendsel?

      Sy probeer hierdie gedagtes besweer. Johnny is ’n goeie ou. Sowaar, hy behandel haar met respek. En hy is goed grootgemaak, vroom en sober. Tot haar verbasing moes sy uitvind dat Boet se invloed hom geensins aftakel nie. Hy staan sterk by sy beginsels: rook ’n sigaretjie, vat een dop, en verder niks. En ofskoon hy beleef glimlag vir Boet se grappe, vertel hy niks van sy kant af wat onkuis is nie.

      Sy het beter verstaan nadat sy by hulle aan huis was. As jongste kind is hy lief vir sy ouers, en sorgsaam. Die oom is ’n invalide, en die tannie seur aanhoudend op ’n lae, eenderse toonhoogte. Maar dis netjies by hulle, kraakskoon, en dis duidelik dat hulle oorleg ken. En naasteliefde. Hulle vat gereeld saans boeke, buig of bars. En in die nederige kring in die skoon slaapkamer van die oumense, rondom die geopende Bybel, het Elna ’n mate van sielsrus kon vind.

      Sy probeer om Johnny lief te kry. Ja, sy probeer. Sy hou alreeds veel van hom. Soms kry sy uit haar eie ’n aandrang om haar arm om sy nek te sit, hom teen die slaap te soen. Hy hou daarvan, en na so ’n geleentheid wil hy die grond aanbid waarop sy loop. Sy weet ook dat hy nie sal afstomp tot ongevoeligheid soos haar pa nie. Sy eie pa, gestrem soos hy is, vat dan nog soms die tannie om die nek as sy nader kom, en noem haar “my lief”, bedank haar vir die gunsies wat sy vir hom doen.

      Elna neem die tee kamer toe, waar Sjert en Malie en Ria sommer op die bed gestrooi sit, met die kleintjie heen en weer oor Makkie. Ossie sit ongepla op die enigste stoel en rook.

      “Julle kan darem gerus kyk dat die kind nie so oor Ma klouter nie,” vermaan Elna. Oor die sigaretrook sal sy maar liewer nie eers praat nie, dit sal tog nie help nie.

      “Ag, los hom, hy weet sy ouma het net ’n bietjie vrolikheid nodig,” pamperlang Sjert met die pap mond. “Hulle moet mekaar nou gewoond raak. Malie, vertel vir Elna die nuus.”

      “Ja, Elna,” neem Malie oor met ’n hartlike poging tot oortuiging, “ons het gedink dit sal baie vir Ma beteken as ons in hierdie tyd by haar in die huis is. Hier lê sy bedags, met geen sorg nie.”

      “Ek versorg haar voor ek werk toe gaan,” weerlê Elna met ’n gevoel van onheil.

      “Almiskie. Wat weet jy van ’n vrou se behoeftes in daardie omstandighede? Ma sê dan die dokter het gesê sy durf nie opstaan nie, dan verloor sy dit.”

      Vir die beste, wie weet, dink Elna, maar weerhou wyslik dié stukkie wreedheid van die ander. “En nou?” vra sy, in afwagting van die ergste.

      “Nee, Malie moet hier wees, dat sy kan help regvat,” plaas Sjert se manlike wysheid die seël. “Ons sal nou maar eers ’n bietjie hier intrek tot dit weer beter gaan.”

      Dit voel vir Elna of daar ’n waas van woede en frustrasie voor haar oë inskuif. “Ek sal jou sê wat dit is, Sjert,” loop sy hom blindweg trompop. “Julle móét hier intrek, nie waar nie? Sit natuurlik op straat. Nie huur betaal nie, nè? Uit die werk uit, nè?”

      “Jy’s besimpeld,” sê Sjert, en sy sien vlugtig die wit van sy oog soos hy na Ossie loer om ondersteuning. Maar Ossie is geen vegter nie. Na ’n geveg sal hy kyk of hy iets kan buit, maar in die hitte van die veldslag staan hy liefs in die koelte.

      “Skaam jou, Elna.” Dis Makkie wat intree. “Is julle nie bloedfamilie nie? En is dit nie ’n bestiering dat Malie-hulle juis nou teenspoed kry nie, noudat ek haar so nodig het? Hier is toesig in die huis nodig, dit gaan net soos dit wil. Elke aand spring jy hier in soos ’n orkaan en jy smyt alles wat ek bymekaargemaak het in die jaarts uit, dis vir jou mos alte lekker.”

      “Dit is nie so nie, Ma. Ek het net rommel uitgesmyt, en dit was hoog tyd ook.”

      “Rommel? Is ek dan vuil?”

      “Dit het ek nie gesê nie. Maar om te dink dis hiervoor dat ek so geswoeg het om die huis skoon te kry.” Vir Sjert, met sy pap mond, en Malie met haar vuil kleintjie. “Trek julle in, dan trek ek uit,” sê sy afgemete met ’n moed wat sy wie weet waarvandaan kry.

      “Ag, my liewe kind, dan moet jy tog maar uittrek,” meen Makkie en sy sug met al die smart van moederskap. “Maar jy sal gou weer terugkom na jou ouerhuis toe.”

      “Ek sal nie terugkom nie,” roep Elna uit en sy verlaat die kamer in blinde woede.

      In haar snode kamer wat seker nou Sjert en Malie s’n sal word, ruk sy tasse uit en begin inpak. Dis nie ’n oorweldigende taak nie: sy het nie baie klere nie. Wat sy het, is wel van die beste gehalte. Dit is ’n reël wat sy vir haar geskep het sedert sy haar eie geld verdien, en wat sy deurgaans handhaaf. Het sy nie genoeg geld vir die beter produk nie, spaar sy nog ’n rukkie eerder as om die tweede beste te kies.

      Sy bel ’n huurmotor en wag buite die voordeur met haar tasse. Nou eers kom sy tot ’n besef van die werklikheid. Sy is in haar twee-en-twintigste jaar, en vir die eerste keer verlaat sy haar ouerhuis. Sy was nooit eers in ’n skoolkoshuis nie, hoe graag sy ook wou gaan. Van naskools praat sy nie eers nie. Die hunkering om te studeer, moes sy maar kruisig. Sy het ’n indienskursus in kantoorwerk gedoen, en dis al.

      Sy voel onvars, maar het nie nog kans gesien om eers te bad nie. Waarheen sal sy gaan? Om hierdie tyd van die aand na losies te soek, is laf.

      In die huis van my tante is daar kamer op kamer, dink sy wrang. Wat sal sy doen as ou Elna daar aanklop en huisvesting vra? Alleen in die groeiende skemer buite, sniklag Elna onbeheerbaar. Sy ruk haar egter reg toe die huurmotor voor die hekkie stilhou.

      Sy neem twee van die ligter tasse, en die man kom haar met die groter derde een help. Hy wag agter die stuurwiel dat sy die bestemming moet aandui. Die belaglike dwang bly in haar om te sê: Sedersingel 16. Net om dan tannie Corlia se gesig te sien. En Christopher s’n. Sy ruk haar reg, bedwing die histeriese klanke wat na haar lippe toe wil styg. Sy is oorspanne, dit moet sy besef en haar in bedwang hou.

      Netnou, toe sy haar tasse deur die kort gang dra, was sy bewus van die steelse blikke vanuit haar ouers se kamer. Iemand, sy weet nou nie eers meer of dit Sjert, Malie of Ossie was nie, het gesê: “Moet haar net nie lek nie, wat. Sy sal g’n rêrig gaan nie.”

      Sy leun oor na die bestuurder toe. “Spruitstraat,” versoek sy. Sy hoef nie die nommer te sê nie. Spruitstraat is ’n kort straatjie, net drie huise, waarvan die Ponters s’n die middelste een is.

      Nadat die man weggetrek het, leun sy terug teen die kussing en sluit haar oë. Sy besef nou hoe moeg sy is. Vir soveel aande nou het sy bankvas in die huis gewerk as sy tuiskom. En op kantoor moet sy haar kouse optrek om by te bly. Die vrou in wie se plek sy waarneem, is na ses weke nog steeds uit die werk. Elna dra daagliks meer verantwoordelikheid as enige van die ander.

      Sy is moeg, na liggaam en siel. Sy begeer om net iewers haar kop neer te lê, en te slaap en te slaap. Môre is dit Saterdag, dan kan sy laat slaap en ’n bietjie van die vermoeienis aflê.

      Dat daar vir haar by die Ponters plek sal wees, weet sy. Die spaarkamer is daar, outyds versorg met hoë wit dubbelbed en linoleum; met geraamde afdrukke wat vertel van stil sneeulandskappe, gelukkige kinders, wit hondjies met linte om die nek.

      Toe sy eenmaal besluit het, was sy meteens ook oortuig dat dit, wat vanaand betref, die enigste uitweg is. Sy wil nie verder dink, oor haar besluit redeneer nie.

      Dis Johnny self wat die