Hartland. Deon Opperman

sal naderhand sukkel om hulle name te onthou, maar elkeen van daardie vrouens ken haar kind, van sy eerste roering, soos ’n seeanemoon teen die rotswand van haar moer, tot sy uitstorting as mens op aarde.

      Een vrou, een geboorte, baie vrouens, baie geboortes. Dis ’n eenvoudige som. Daarom dat ’n volk sal oorleef en vinnig vermeerder as daar meer vrouens is as mans, maar nie andersom nie. As jy ’n volk wil uitwis, vermoor sy vrouens.

      ’n Ma behoort nie gunstelinge te hê nie, veral nie onder haar seuns nie; hulle voel dit aan. Maar sy erken: Francois was – hoe sal sy dit stel – nader aan haar hart as Boetjan. Miskien omdat Francois so baie na sy pa gelyk het, of miskien omdat hy meer na haar geaard het. Waarskynlik al twee ...

      — I —

      Dominee Rudi Naudé het vir homself geen antwoorde op die vrae wat nou soos sweepslae in sy kop klap nie. Hoekom gebeur dit met hom? Hy wat die krag van gebed ken? Hy bid, en vind antwoorde. Hy bid, en God bring genesing vir die siekes in sy gemeente.

      Vanmiddag, toe hulle terugkeer van swaer Jan-hulle, tóé het dit begin.

      Hy het Rika herinner aan hul roeping. Aan die voorbeeld waardeur hulle die gemeente moet lei. As hy haar nie vandag gekeer het nie, het sy meer as een glasie wyn gedrink. En dit deug nie. Rudi haat dit om met haar te praat asof sy ’n kind is. Maar dis al hoe sy luister!

      Dit was nie ’n lekker gesprek nie.

      Daar is iets wat haar hinder, hy kom dit agter aan die traak-my-nieagtigheid waarmee sy hom soms antwoord: Ek lei hulle nie ... jy’s die dominee ...

      Hy en Rika het op die bed gaan sit, sodat hy hulle in die gebed kon lei, sodat hulle saam kon bid vir krag.

      Toe lui iemand die klokkie by die voorhek.

      Dit is presies waar dit begin het. Hierdie sweepslae in sy kop.

      ’n Boemelaar.

      Ongekamde hare, ruie baard. Vel wat lyk of dit te veel son en te min water gesien het. Rudi skat die man in sy veertigs.

      “Dominee Naudé?” het die man gevra.

      “Ja ...?”

      “Dominee Rudi Naudé?”

      “Ja ... Hoe kan ek help?”

      Rudi het begin dink aan maniere waarop mens sulke boemelaars sonder te veel gewetenswroeging kan verwilder.

      “Ek wil my lewe terughê ... wat jy by my gevat het.”

      Hy was sprakeloos.

      Rudi het gedink aan sy deur God gegewe roeping. Sy taak.

      Hy het die man ingenooi.

      Na sy studeerkamer geneem; Rika wat die man skrams in die verbygaan gesien het.

      Sy naam is Hannes, het die man gesê.

      Hannes.

      Rudi het sy gebruiklike plek geneem – die stoel waarvandaan hy al soveel gemeentelede gehelp, vermaan en tot verantwoording geroep het. Sy Bybel, in wit leer gebonde, toegevou voor hom. ’n Beeld van Christus aan die kruis agter hom in ’n opening in sy boekrak.

      Hannes het hom eers net gesit en bekyk.

      “As dominee van hierdie gemeente,” het Rudi formeel begin, “is my deur oop vir enige mens wat kom hulp soek, maar ek wil hê jy moet verstaan dat ek ook nie sal toelaat dat my welwillendheid misbruik word nie.”

      Hannes het nog etlike sekondes geswyg en toe met ’n rustige stem begin praat. “Jy was in negentien twee-en-tagtig kapelaan gewees op die grensbasis, Ogongo.”

      “Dit was lank gelede ... ek was nog jonk, maar ja ...” Hy het versigtig geantwoord. Watse ou koeie wil die man gaan uitgrawe?

      Maar as hy nou terugdink, weet hy dat hy al begin verdedigend praat het voordat hy geweet het wat Hannes pla.

      “Onthou jy my nie?”

      “Ek’s jammer, maar duisende troepe het daar deurgekom.”

      “Ek was een van hulle. Onthou jy die dag toe ’n jong soldaat van agtien na jou toe gekom en sy bekommernis uitgespreek het oor daai draadkamp wat so twintig tree van jou tent af is?”

      Hy kon dit glad nie onthou nie. Kan steeds nie.

      “Die draadkamp waarin ons Swapo-krygsgevangenes in daai gat in die grond gemartel het.”

      ’n Paar ou herinneringe het begin terugkom.

      Ja, die herinneringe het hom ongemaklik laat voel. Laat hom maar dít erken.

      Maar Hannes ... die man kon sien dat hy begin onthou.

      “Toe kom daardie agtienjarige soldaat na jou en hy sê: ‘Dominee, ek het groot probleme met wat in daai draadkamp aangaan. Wat sou Christus sê as hy moes sien hoe ons krygsgevangenes martel ... hulle met rottangs slaan, met elektriese drade skok, hulle in gate in die grond toemaak?’ ”

      Hy kon net na Hannes staar.

      “En toe sê jy vir daardie jong man: ‘Soldaat, ons veg hier in die naam van God. Gaan doen jou plig en moenie dit weer bevraagteken nie, of jy word aangekla en jy gaan tronk toe.’ ”

      Hy weet hy hét dit gesê, maar die woorde, en hul brutale onbeskaafdheid, het hom geruk. Hy kon aan niks dink om te sê wat nóú sou sin hê nie.

      “Wel ... ek was daai jong soldaat. En op daardie dag het ek my geloof verloor. Kon ek nooit weer in ’n God of Christus se liefde glo nie. Tot vandag toe probeer ek die bloed van daai mense wat ons gemartel het van my hande afwas. Maar ek kan nie. Ek het daai bloed met drank probeer afwas, maar dit het nie gewerk nie. Ek het daai bloed met dwelms probeer afwas, maar dit het ook nie gewerk nie. Toe reken ek, ná al hierdie jare, dat die enigste een wat daai bloed van my hande kan afwas, die een is wat my hande in die naam van God in daai bloed gedoop het.”

      Rika het hom gered.

      Die gedienstige pastorievrou.

      Hannes het opgehou praat.

      “Rudi ... kan ek vir jou en jou gas ’n koppie koffie aanbied?”

      Hy was nog só oorbluf dat hy nie kon antwoord nie.

      “Dankie, Mevrou,” het Hannes gesê, “maar ek is nie hier vir koffie nie.”

      Sy het gefrons, na hom gekyk en padgegee. Wat sou sy in elk geval kon doen? wonder Rudi.

      Dit was weer stil tussen hom en Hannes. Vir ’n oomblik het hy gewens dat hy buite was, dáár by die verkeer wat in die strate dreun.

      “So, nou’s ek hier,” het Hannes weer op sy rustige, besadigde toon hervat, “om te vra: Kan jy daai bloed van my hande afwas?”

      Hannes het vorentoe gesit, sy hande wat mekaar in toom hou oor Rudi se boeke heen. Rudi kon die smart en hartseer – óú smart en hartseer – in sy stem hoor toe hy afsluit: “Kan jy my geloof uit daardie gat in die grond op die grens laat opstaan? Want ek wag al baie langer as drie dae.”

      Die oomblik het gekom, besef Rudi nou, waarin hy moet rekenskap gee van sy aandeel aan die geskiedenis van hierdie land.

      Hy het met Hannes saamgestap hekkie toe.

      Hannes het gesê hy kom weer.

      Afspraak? Belofte? Dreigement?

      Hy het weer sy pastorie in gevlug.

      Maar toe Rika kom vra wie dit was, kon hy nie die waarheid op sy lippe neem nie. “Dit, my skat,” het hy gesê, “is een van die kruise van dominee wees: Jy moet jou deur oopmaak, maak nie saak wie aan hom klop nie. Sy naam is Hannes ... drank en dwelms. Hy’t hulp kom vra.”

      Rika het hom aangemoedig. Maar hy – hy kon niks hoor nie. Soos hy destyds nie kon sien nie. Hy kon net staan, sy gedagtes vasgeslaan.