На крок назад, на дзень наперад (зборнік). Сяргей Календа

правёў у Шатляндыі… Паездка была арганізаваная з дапамогай пратэстанцкай царквы, бацька мой тады нават быў ня проста шчырым вернікам, але й час ад часу прапаведаваў… маці прыгожа сьпявала гімны… У Шатляндыі я быў настолькі ўражаны іншым укладам жыцьця, што па вяртаньні праплакаў зь пераменным посьпехам зь месяц… А то ж… параўнаць было з чым – вялікія дамы, катэджы й культура, "Fish & Chips" на кожным рагу, Хайлэндз і Лоўлэндз, горы й узгоркі, Паўночны Ледавіты акіян, кілты ў кубікі, дуды й горцы, гучаньне іншай мовы, двухпавярховыя аўтобусы бяз дахаў, палацы, вежы, зайцы па пагорках скачуць… Дома ж карціна не абнадзейвала – крызіс, бедната, шэрыя блёчныя шматпавярховікі, Біл Клінтан прыязджаў на плошчу Перамогі… Мая сямʼя яшчэ год наведвала царкву, пакуль брат ня зьезьдзіў у Лёндан па той жа праграме – царкоўная дапамога дзецям, якія нарадзіліся пасьля Чарнобыльскай аварыі. А потым бацькі пасварыліся з галоўным пастарам, бо ён адмовіўся прывезьці зь Нямеччыны лекі для мяне. Бацька, які працаваў на заводзе, пачаў шмат піць… Грошай катастрафічна не хапала, маці пяцьсот разоў цыравала свае адзіныя калготы й перашывала спадніцу.

      Новы верасень, новая школа, спэцкляса па ангельскай, кляса, разьдзеленая на групы, нас называюць элітай. Толькі пазьней я даведаюся, што гэта тычылася не мяне, а сына галоўнага судзьдзі Менску, унука будучага кандыдата ў прэзыдэнты. Файна я трапіў: усе аднаклясьнікі былі добра абароненыя бацькоўскімі грашыма й прафэсіямі – журналісты, дактары, бізнэсоўцы, банкіры, замежнікі, хімікі, фізыкі, настаўнікі.

      На пачатку чацьвёртай клясы я ўдзельнічаў у алімпіядзе па матэматыцы, у пераможцы не прабіўся, але адзначыўся.

      Каб клясны кіраўнік вылучыў на алімпіяду, трэба было гэта заслужыць…

      Але напрыканцы пятай клясы мяне хацелі пакінуць на другі год праз тую ж матэматыку. Бацькі пазычылі шмат грошай, і я цэлы год наведваў заняткі ў рэпэтытара…

      Як я быў здольны ўдзельнічаць у алімпіядах і амаль адначасова быць пад пагрозай застацца на другі год?! Яшчэ зусім нядаўна бацькам прапаноўвалі, каб я пераскочыў з трэцяй клясы адразу ў пятую… а тут…

      Але ўсе турботы зьнікалі, калі ў групах падчас урокаў ангельскай мовы мы вучылі вершыкі й песьні:

      My heartʼs in the Highlands, my heart is not here;[2]

      My heartʼs in the Highlands a-chasing the deer;

      A-chasing the wild-deer, and following the roe,

      My heartʼs in the Highlands wherever I go.

      Farewell to the Highlands, farewell to the North,

      The birth-place of Valour, the country of Worth;

      Wherever I wander, wherever I rove,

      The hills of the Highlands for ever I love.

      My heartʼs in the Highlands, my heart is not here;

      My heartʼs in the Highlands a-chasing the deer;

      A-chasing the wild-deer, and following the roe,

      My heartʼs in the Highlands wherever I go.

      Farewell to the mountains high covered with snow;

      Farewell to the straths and green valleys below;

      Farewell to the forests and wild-hanging woods;

      Farewell to the torrents and loud-pouring floods.

      My heartʼs in the Highlands, my heart is not here;

      My heartʼs in the Highlands a-chasing the deer;

      A-chasing the wild-deer, and following the roe,

      My heartʼs in the Highlands wherever I go.

      Таксама моцна трымала песенька пра Боні:

      My Bonnie lies over the ocean[3]

      My Bonnie lies over the sea

      My Bonnie lies over the ocean

      Oh bring back my Bonnie to me

      Refrain:

      Bring

2

Верш Робэрта Бёрнса (1759–1796) "Маё сэрца ў Высакагор'ях"

3

Шатляндзкая народная песьня