Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej. Nikita Shcheholevatyi

in aantocht was – czy nic nie nadchodzi). Dan stond hy eens op, beproefde vergeefs zyn sporen te doen kletteren op den gestampten kleivloer van de pendoppo, stak voor de twintigste maal zyn sigaar aan, en ging, als te-leurgesteld, weer zitten. (Wtedy wstawał, bezskutecznie próbował sprawić, by jego ostrogi zabrzmiały na ubitej glinianej podłodze pendoppo, zapalał cygaro po raz dwudziesty i z rozczarowaniem siadał ponownie; dan stond hy eens op – wtedy wstawał, beproefde vergeefs zyn sporen te doen kletteren op den gestampten kleivloer van de pendoppo – bezskutecznie próbował sprawić, by jego ostrogi zabrzmiały na ubitej glinianej podłodze pendoppo, stak voor de twintigste maal zyn sigaar aan – zapalał cygaro po raz dwudziesty, en ging, als te-leurgesteld, weer zitten – i z rozczarowaniem siadał ponownie). Hy sprak weinig. (Mówił mało; hy sprak weinig – mówił mało).

      En toch had hy kùnnen spreken, want hy was niet alleen. (A jednak mógł mówić, ponieważ nie był sam; en toch had hy kùnnen spreken – a jednak mógł mówić, want hy was niet alleen – ponieważ nie był sam). Ik bedoel hiermee nu juist niet dat hy vergezeld was van de twintig of dertig Javanen, bedienden, mantries en oppassers die op den grond gehurkt in en buiten de pendoppo zaten, noch van de velen die aanhoudend uit- en inliepen, noch van 't groot aantal inlanders van verschillenden rang, dat daar buiten de paarden vasthield, of te-paard rondreed… (Nie mam tu na myśli, że był w towarzystwie dwudziestu lub trzydziestu Jawajczyków, służących, mantri i strażników, którzy kucali na ziemi w i poza pendoppo, ani wielu, którzy nieustannie wchodzili i wychodzili, ani licznych tubylców różnego stopnia, którzy trzymali tam konie, albo jeździli konno w pobliżu…; ik bedoel hiermee nu juist niet dat hy vergezeld was – nie mam tu na myśli, że był w towarzystwie, van de twintig of dertig Javanen – dwudziestu lub trzydziestu Jawajczyków, bedienden, mantries en oppassers – służących, mantri i strażników, die op den grond gehurkt in en buiten de pendoppo zaten – którzy kucali na ziemi w i poza pendoppo, noch van de velen die aanhoudend uit- en inliepen – ani wielu, którzy nieustannie wchodzili i wychodzili, noch van 't groot aantal inlanders van verschillenden rang – ani licznych tubylców różnego stopnia, dat daar buiten de paarden vasthield, of te-paard rondreed – którzy trzymali tam konie, albo jeździli konno w pobliżu). neen, de Regent zelf van Lebak, Radhen Adhipatti Karta Natta Negara, zat tegenover hem. (nie, naprzeciwko niego siedział sam regent Lebak, Radhen Adhipatti Karta Natta Negara; neen – nie, de Regent zelf van Lebak – sam regent Lebak, Radhen Adhipatti Karta Natta Negara – Radhen Adhipatti Karta Natta Negara, zat tegenover hem – siedział naprzeciwko niego).

      Wachten is altyd vervelend. (Czekanie jest zawsze nudne; wachten – czekanie, is altyd vervelend – jest zawsze nudne). Een kwartier duurt een uur, een uur een halven dag, en zoo voort. (Kwadrans trwa godzinę, godzina pół dnia, i tak dalej; een kwartier duurt een uur – kwadrans trwa godzinę, een uur een halven dag – godzina pół dnia, en zoo voort – i tak dalej). Verbrugge had wel wat spraakzamer mogen zyn. (Verbrugge mógłby być nieco bardziej rozmowny; Verbrugge – Verbrugge, had wel wat spraakzamer mogen zyn – mógłby być nieco bardziej rozmowny). De Regent van Lebak was een beschaafd oud man, die over veel wist te spreken met verstand en oordeel. (Regent Lebak był kulturalnym starszym mężczyzną, który potrafił mówić o wielu rzeczach z rozumem i oceną; de Regent van Lebak – regent Lebak, was een beschaafd oud man – był kulturalnym starszym mężczyzną, die over veel wist te spreken met verstand en oordeel – który potrafił mówić o wielu rzeczach z rozumem i oceną). Men had hem slechts aantezien om overtuigd te wezen dat het meerendeel der Europeanen die met hem in aanraking kwamen, meer van hem, dan hy van hen te leeren had. (Wystarczyło na niego spojrzeć, aby być przekonanym, że większość Europejczyków, którzy z nim się zetknęli, miała więcej do nauczenia się od niego, niż on od nich; men had hem slechts aantezien – wystarczyło na niego spojrzeć, om overtuigd te wezen – aby być przekonanym, dat het meerendeel der Europeanen – że większość Europejczyków, die met hem in aanraking kwamen – którzy z nim się zetknęli, meer van hem, dan hy van hen te leeren had – miała więcej do nauczenia się od niego, niż on od nich). Zyn levendige donkere oogen weerspraken door hun vuur de vermoeidheid der trekken van zyn gelaat en de grysheid zyner haren. (Jego żywe, ciemne oczy, swoim ogniem, zaprzeczały zmęczeniu rysów twarzy i siwiźnie włosów; zyn levendige donkere oogen – jego żywe, ciemne oczy, weerspraken door hun vuur – swoim ogniem zaprzeczały, de vermoeidheid der trekken van zyn gelaat – zmęczeniu rysów twarzy, en de grysheid zyner haren – i siwiźnie włosów). Wat hy zeide, was gewoonlyk lang overdacht – een eigenaardigheid trouwens die by den beschaafden Oosterling algemeen is – en wanneer men met hem in gesprek was, gevoelde men dat men zyn woorden te beschouwen had als brieven, waarvan hy de minuut in zyn archief had, om zoo noodig daarop te verwyzen. (To, co mówił, było zazwyczaj długo przemyślane – cecha zresztą powszechna wśród kulturalnych Wschodnich – a gdy się z nim rozmawiało, miało się wrażenie, że jego słowa trzeba traktować jak listy, których minutę miał w swoim archiwum, aby w razie potrzeby się do nich odwołać; wat hy zeide – to, co mówił, was gewoonlyk lang overdacht – było zazwyczaj długo przemyślane, een eigenaardigheid trouwens die by den beschaafden Oosterling algemeen is – cecha zresztą powszechna wśród kulturalnych Wschodnich, en wanneer men met hem in gesprek was – a gdy się z nim rozmawiało, gevoelde men dat men zyn woorden te beschouwen had – miało się wrażenie, że jego słowa trzeba traktować, als brieven, waarvan hy de minuut in zyn archief had – jak listy, których minutę miał w swoim archiwum, om zoo noodig daarop te verwyzen – aby w razie potrzeby się do nich odwołać). Dit nu moge onaangenaam schynen voor wie niet gewoon is aan den omgang met javaansche grooten, 't is niet moeielyk alle onderwerpen van gesprek die aanstoot geven kunnen, te vermyden, vooral daar zy van hùn kant nooit op bruske wyze aan den loop van 't onderhoud een andere richting geven zullen, omdat dit naar oostersche begrippen in-stryd wezen zou met den goeden toon. (To może wydawać się nieprzyjemne dla tych, którzy nie są przyzwyczajeni do kontaktów z jawajskimi wielmożami, ale nie jest trudno unikać tematów rozmów, które mogą powodować nieporozumienia, zwłaszcza że z ich strony nigdy nie skierują rozmowy w inną stronę, ponieważ według wschodnich pojęć byłoby to niezgodne z dobrym tonem; dit nu moge onaangenaam schynen – to może wydawać się nieprzyjemne, voor wie niet gewoon is aan den omgang met javaansche grooten – dla tych, którzy nie są przyzwyczajeni do kontaktów z jawajskimi wielmożami, 't is niet moeielyk alle onderwerpen van gesprek die aanstoot geven kunnen, te vermyden – nie jest trudno unikać tematów rozmów, które mogą powodować nieporozumienia, vooral daar zy van hùn kant nooit op bruske wyze aan den loop van 't onderhoud een andere richting geven zullen – zwłaszcza że z ich strony nigdy nie skierują rozmowy w inną stronę, omdat dit naar oostersche begrippen in-stryd wezen zou met den goeden toon – ponieważ według wschodnich pojęć byłoby to niezgodne z dobrym tonem). Wie dus oorzaak heeft het aanroeren van een bepaald punt te vermyden, behoeft slechts over onbeduidende zaken te spreken, en hy kan verzekerd zyn dat een javaansch hoofd hem niet, door een onbegeerde wending in 't gesprek, zal voeren op een terrein dat hy liever niet betrad. (Kto ma powód, by unikać poruszania pewnego tematu, musi tylko mówić o nieistotnych sprawach i może być pewien, że jawajski wielmoża nie skieruje rozmowy na temat, którego wolałby nie poruszać; wie dus oorzaak heeft het aanroeren van een bepaald punt te vermyden – kto ma powód, by unikać poruszania pewnego tematu, behoeft slechts over onbeduidende zaken te spreken – musi tylko mówić o nieistotnych sprawach, en hy kan verzekerd zyn – i może być pewien, dat een javaansch hoofd hem niet, door een onbegeerde wending in 't gesprek – że jawajski wielmoża