Məktəb şagirdlərinə tohfə. Mirzə Ələkbər Sabir

millətin ümid gözü, –

      Hal ilə söyləyir sizə bu sözü.

      Dinləyin yanğılı sədalərini!..

      Eşidin atəşin nəvalərini69!..

      Oxuyun, millətin nicatı70 olun!

      Ta əbəd baisi-həyatı olun!

      TƏBİB İLƏ XƏSTƏ

      Bir təbibə gedib də bir bimar71

      Dedi: “Mədəmdə ağrı bir şey var;

      Bir dəva ver, mana əlac eylə,

      Ölürəm, çareyi-mizac72 eylə”.

      Tutdu nəbzin təbib onun dərhal:

      “Nə yemişsən?” – deyə edincə sual,

      Dedi: “Yanmış çörək yedim, doktur73,

      Yediyim bir əlavə şey yoxdur”.

      Baxa qaldı təbib onun sözünə,

      İstədi bir dəva tökə gözünə.

      Xəstə: “Mədəmdir ağrıyan, a gözüm,

      Yoxsa məfhumunuz deyilmi sözüm?”

      Dedi doktor ona ki: “Ey əhməq,

      Eybli olmasa gözün mütləq,

      Yanmış əkmək yeməz idin əsla,

      Bu səbəblə yarar tökülsə dəva”.

      QOCA BAĞBAN

      Bir taqım74 gənc yol kənarından

      Keçərək bir bağın civarından75,

      Gördülər yüz yaşında bir bağban

      İşləyir bağda səy ilə hər an;

      Titrəyə-titrəyə əli, bir də

      Alma çərdəkləri əkər yerdə.

      Gülərək etdilər sual: “A qoca,

      Yüz yaşında nədir bu hal, a qoca?”

      Dedi: “Yer şumlayıb cəfa çəkərəm,

      Torpağa alma çərdəyi əkərəm”.

      Dedilər: “Bunda bir səlahın76 yox,

      Sən bu gün var isən, səbahın yox.

      İndi əkdiklərin nə vəqt çıxar?

      Bu çıxınca səni zəmanə yıxar…

      Rahət ol, çəkmə boş yerə zəhmət,

      Olamaz meyvəsi sənə qismət!”

      Dedi: “Əkmişlər, almışız, yemişiz,

      Xeyrlə yad edib dua demişiz;

      Əkəriz biz daha yeyənlər üçün,

      Əhli-xeyrə dua deyənlər üçün”.

      QARINCA

      Gördülər bir qarınca bir mələxi77

      Daşıyır qarşısında sürət ilə;

      Dedilər: “Murə78 bax ki, bunca yükü

      Qaldırır bir zəif qüvvət ilə”.

      Dedi: “Sus, qüvvəti-bədənlə deyil,

      Çəkərəm qüvvəti-həmiyyət79 ilə”.

      Ey oğul, murdən götür ibrət,

      Get ağır işdə işlə qeyrət ilə!

      Ufacıq80 işləri hünər sanma,

      Böylə işlər keçər sühulət81 ilə.

      Hünər oldur ki, bir böyük əməli

      Edəsən həll min süubət82 ilə.

      Kişilər himməti dağı qoparır,

      Kişi ol, dağ qopar həmiyyət ilə!

      Xassə, icrayi-əmri-millətdə

      Pişkam83 ol kəmali-cürət ilə!

      Vətən uğrunda, millət eşqində

      Bəzli-can84 et xülusi-niyyət85 ilə!

      İş apar, baş gedərsə, qoy getsin…

      Ad qalır, bəs deyilmi, millət ilə?!

      MOLLA NƏSRƏDDİNİN YORĞANI

      Gecə yatmaq zamanı çatmış idi,

      Molla Nəsrəddin evdə yatmış idi.

      Nagəhan86 küçədən ucaldı səda,

      Vurharay düşdü, qopdu bir qovğa.

      Molla, çiynində yorğanı, dərhal

      Küçəyə çıxdı müztərib-əhval87.

      Gördü bir yanda bir ağır dəstə,

      Sanki minmiş adamlar üst-üstə.

      İstədi dəstəyə tərəf getsin,

      “Bu yığıncaq nədir”, – sual etsin.

      İşbu əsnadə88 bir nəfər tərrar89

      Yorğanı qapdı nagəh, etdi fərar90.

      Molla bu qissədən pərişanhal

      Evinə döncək övrət etdi sual:

      “De görüm, küçədə nə var, a kişi?

      Bu nə dəvadır91, anladınmı işi?”

      Dedi: “Yorğan üçün imiş bu təlaş,

      Aldılar yorğanı, kəsildi səvaş”.

      UŞAQ VƏ PUL

      Küçədən bir çocuq yüyürdü evə,

      Bir

69

Nəva – avaz, səs

70

Nicat – qurtulma, xilas olma, salamat qalma

71

Bimar – xəstə

72

Çareyi-mizac – sağalmaq, yaxşı olmaq çarəsi

73

Doktur – “doktor” sözünün təhrif olunmuş forması

74

Taqım – qrup, dəstə

75

Civar – qonşu, yaxın yer

76

Səlah – yaxşılıq, sülh, salamatlıq

77

Mələx – çəyirtkə

78

Mur – qarışqa

79

Həmiyyət – qeyrət, şərəf və namusu mühafizə və müdafiə etməkdə cəhd göstərmə

80

Ufaq – kiçik, balaca

81

Sühulət – asanlıq

82

Süubət – çətinlik

83

Pişkam – qabaqcıl, təşəbbüskar

84

Bəzli-can – can vermə, canını əsirgəməmə

85

Xülusi-niyyət – saf, təmiz niyyət

86

Nagəhan – qəflətən, birdən-birə

87

Müztərib-əhval – qəm-kədər içində, halı pərişan

88

Əsna – vaxt

89

Tərrar – oğru, cibgir

90

Fərar – qaçma, gizli qoyub qaçma

91

Dəva – hüquq müdafiəsi üçün məhkəmə işi; müharibə, vuruşma, dava