id="n37">
37
Dziurą straszyli (…) to z prawa, to z lewa – Papież obłożył klątwą króla Franciszka i jego sprzymierzeńców. [przypis tłumacza]
38
kruk – Maksymilian Sforza, syn Ludwika Moro, zwyciężony przez Franciszka I. [przypis tłumacza]
39
Minos – [tu:] parlament. [przypis tłumacza]
40
kuternoga – kanclerz Duprat, który zdusił parlament, zmuszając go do przyjęcia konkordatu. [przypis tłumacza]
41
ptak Jowisza – papież, który miał zamiar stanąć po stronie przeciwników króla Franciszka. [przypis tłumacza]
42
Massoreci – żydowscy uczeni w piśmie. [przypis tłumacza]
43
Ate – parlament. [przypis tłumacza]
44
Pentezylea – uniwersytet, wbrew woli którego stanął układ między papieżem i królem. [przypis tłumacza]
45
Juno ze swoim księciem – Kościół i papież. [przypis tłumacza]
46
jajka Prozerpiny – owoce piekielne; są to świeckie posiadłości i dochody, które król Franciszek w konkordacie przyznał papieżowi. [przypis tłumacza]
47
snadno a. snadnie (daw.) – łatwo, z łatwością. [przypis edytorski]
48
pogromca Kartaginy – parlament. [przypis tłumacza]
49
wraży (daw.) – obcy, wrogi. [przypis edytorski]
50
rok – wiek. [przypis tłumacza]
51
łuk turecki – litera M, która w celtyberyckim alfabecie ma formę łuku. [przypis tłumacza]
52
pięć wrzecion i trzy dna od faski – wrzeciona: jedynki; dna od faski: zera. [przypis tłumacza]
53
grzbiet króla (…) ogonów dosięże – aluzja do chorób wenerycznych króla Franciszka I. [przypis tłumacza]
54
korona królewskiej stadniny – kochanka króla, Diana de Poitiers. [przypis tłumacza]
55
Gdy rok ten minie (…) kląć czas przeszły będziem nieszczęśliwy – Strofa 12 i 13: Przepowiednia panowania Henryka II. [przypis tłumacza]
56
na koniec (…) lada jaki – Proroctwo zniesienia Inkwizycji i pomyślniejszych widoków przyszłości. [przypis tłumacza]
57
Tęgospust – Wedle tradycji komentatorów Tęgospust ma przedstawiać króla Ludwika XII: w ten sposób Gargantua byłby Franciszkiem I, a Pantagruel Henrykiem II. Jak już w przedmowie zaznaczono, trzeba się bardzo mieć na ostrożności przeciwko takiej mechanicznej symplifikacji bujnej, kapryśnej i wielostronnej satyry Rabelais'go. [przypis tłumacza]
58
k'czemu (daw.) – do czego. [przypis edytorski]
59
siła (daw.) – dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
60
trutki lombardzkie – Aluzja do trucicielstwa rozpowszechnionego we Włoszech. [przypis tłumacza]
61
Gargamela – W myśl tego samego wytrwałego komentatorstwa Gargamela byłaby w takim razie Anną, córką Franciszka II, księcia Bretanii, obłożonego klątwą i dlatego nazwanego tu królem kacerzy (parpaillos). Nazbyt obfite raczenie się flakami ma, zdaniem uczonych komentatorów, wyrazić wybujały apetyt miłosny królowej. [przypis tłumacza]
62
bibuła – tu: pijak. [przypis edytorski]
63
snać (daw.) – może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
64
jęli się krzątać około podwieczorku – Wedle starego francuskiego obyczaju, który za czasów Montaigne'a już zanikał, ulubioną porą pijacką była godzina podwieczorku. Ludwik XII, sam wielki bibosz, lubował się w tych podwieczornych posiedzeniach. [przypis tłumacza]
65
sam tu (daw.) – chodź tu; podejdź. [przypis edytorski]
66
piję tylko z (…) brewiarza – Mnichy z zakonów żebraczych, łącząc obłudę cnoty z zamiłowaniem do kielicha, wymyślili flaszki na wino w formie brewiarza. [przypis tłumacza]
67
privatio (…) praesupponit habitum (łac.) – Uczucie braku każe przypuszczać przyzwyczajenie; pewnik scholastyczny. [przypis tłumacza]
68
Fecundi (…) disertum (łac.) – Kogóż by pełne kielichy nie uczyniły wymownym (Horacy). [przypis tłumacza]
69
aż nadto pijemy bez pragnienia – Aluzja do niewinnych, których poddawano indagacji za pomocą tortury wodnej. [przypis tłumacza]
70
per procuram (łac.) – przez pełnomocnika; za pośrednictwem. [przypis edytorski]
71
Dusza nigdy nie mieszka w suchym – Słowa św. Augustyna: Anima certe, quia spiritus est, in sicco habitare non potest. [przypis tłumacza]
72
rzyć (daw.) – tyłek. [przypis edytorski]
73
piję jak brat templariusz – Bracia templariusze mieli u współczesnych opinię pierwszorzędnych pijaków. [przypis tłumacza]
74
tamquam sponsus (łac.) – niby oblubieniec. [przypis tłumacza]
75
sicut terra sine aqua (łac.) – jak ziemia bez wody. [przypis tłumacza]
76
respice personam, pone pro duos – zważaj na osobę, przedkładaj (dawaj) dla dwóch. [przypis edytorski]
77
podbił Bachus Indyje – Aluzja do podboju Indii przez Portugalczyków przy pomocy napojów wyskokowych. [przypis tłumacza]
78
Lagona edatera – po baskijsku: w twoje ręce, towarzyszu. [przypis tłumacza]
79
sitio (łac.) – pragnę; jestem spragniony. [przypis edytorski]
80
Angeston – Hieronim z Hangestu, scholastyk, przeciwnik Lutra. [przypis tłumacza]
81
lacrima Christi (łac.) – dosł. łza Chrystusa; także: nazwa wina z winorośli hodowanych u podnóża Wezuwiusza. [przypis edytorski]
82
natura abhorret vacuum (łac.) – Natura nie znosi próżni; aksjomat dawnej fizyki. [przypis tłumacza]
83
Joannis (łac.) – Jan. [przypis edytorski]
84
płużyć (daw.) – sprzyjać, dobrze czynić, pracować dla dobra czegoś a. kogoś. [przypis edytorski]
