Quo vadis. Генрик Сенкевич

i przekonywującego formułowania przemów oraz wygłaszania ich. [przypis edytorski]

9

efebie (z łac. efeb: młodzieniec) – sale, boiska i place do ćwiczeń dla młodych chłopców. [przypis edytorski]

10

insula (łac.) – zespół budynków tworzących jedno gospodarstwo, obejmujący pokoje mieszkalne oraz sklepy, warsztaty itd. [przypis edytorski]

11

Sewerus, Celer – architekci Nerona, po spaleniu Rzymu w 66 r. n.e. kierowali odbudową miasta. [przypis edytorski]

12

Watyniusz – jeden z towarzyszy Nerona, organizator walk gladiatorów. [przypis edytorski]

13

Lukan (39–65 r. n.e.) – poeta z czasów Nerona, stracony po tzw. spisku Pizona w 65 r. [przypis edytorski]

14

Klaudiusz Senecjon – przyjaciel Othona, stracony po tzw. spisku Pizona w 65 r., zginął wraz z Lukanem. [przypis edytorski]

15

diatryba – tu: dyskusja, spór. [przypis edytorski]

16

balneatorzy – niewolnicy (służący) obsługujący łaźnię. [przypis edytorski]

17

mensa (łac.) – stół. [przypis edytorski]

18

byss – cienka, kosztowna tkanina lniana, używana na szaty dla dostojników. [przypis edytorski]

19

laconicum (łac.) – łaźnia parowa. [przypis edytorski]

20

gemma – kamień szlachetny lub półszlachetny zdobiony reliefem, używany jako ozdoba lub pieczęć. [przypis edytorski]

21

Góry Albańskie – pasmo wulkaniczne w pobliżu Rzymu. [przypis edytorski]

22

tepidarium (łac.) – pomieszczenie w łaźni o letniej temperaturze. [przypis edytorski]

23

nomenclator (łac.) – niewolnik oznajmiający przybycie gości. [przypis edytorski]

24

Azja Mniejsza – azjatycki półwysep między Morzem Czarnym a Morzem Śródziemnym. W czasach rzymskich początkowo była na tym terenie jedna duża prowincja, z czasem podzielona na: Frygię, Bitynię, Cylicję, Kapadocję, Galację, Lycję i Pont. Obecnie jest to azjatycka część Turcji, Anatolia. [przypis edytorski]

25

Marek Winicjusz – dwukrotny konsul rzymski, spowinowacony poprzez małżeństwo z rodziną cesarską, zginął otruty. W powieści ożeniony z siostrą Petroniusza, miał z nią syna, Marka Winicjusza. [przypis edytorski]

26

Tyberiusz (42 r. p.n.e. – 37 r. n.e.) – cesarz rzymski od 14. r. n.e. Pochodził z rodu Klaudiuszów, a dzięki adopcji przez cesarza Augusta wszedł do rodu Juliuszów (wszyscy kolejni cesarze aż do Nerona byli w różnym stopniu spokrewnieni z tymi rodami, stąd nazwa dynastii julijsko-klaudyjska). Panowanie Tyberiusza to czas narastającej tyranii i terroru. [przypis edytorski]

27

Domicjusz Korbulon – wódz rzymski w I w. n.e. Za panowania cesarza Klaudiusza dowodził wojskami w walkach z plemionami germańskimi, a w 55 r. n.e. został mianowany przez Nerona naczelnym wodzem wojsk na wschodzie, gdzie rozpoczął wieloletnią, ale zwycięską wojnę z Partami o Armenię. W 67 r. Neron, zaniepokojony jego wzrastającą popularnością, zmusił go do popełnienia samobójstwa. [przypis edytorski]

28

Partowie – wschodnioirańskie plemię koczowników, które w III w. p.n.e. utworzyło państwo. [przypis edytorski]

29

Asklepios (mit. gr.) – bóg a. heros, opiekun sztuki lekarskiej. W starożytnym Rzymie, czczony jako Eskulap, przedstawiany był jako brodaty mężczyzna z laską, wokół której wije się wąż. [przypis edytorski]

30

Kipryda (mit. gr.) – przydomek Afrodyty (rzym. Wenus), bogini miłości, pochodzący od wyspy Cypr, gdzie wg mit. gr. zamieszkała, po tym jak wyłoniła się z morskiej piany i gdzie znajdowała się najważniejsza siedziba jej kultu. Ze względu na swe narodziny, była również patronką żeglugi i żeglarzy. [przypis edytorski]

31

karbassowa tkanina – delikatna, lniana tkania, wytwarzana w rzymskich prowincjach na Płw. Iberyjskim, na terenie dzisiejszej Hiszpanii. [przypis edytorski]

32

Armenia – kraina na południe od Kaukazu, w I w. n.e. odgrywała istotną rolę w rywalizacji między Rzymem a Partami. Armenia właściwa obejmuje dzisiejszą Armenię, a także tereny dzisiejszej wsch. Turcji. [przypis edytorski]

33

Bitynia – prowincja rzym. w Azji Mniejszej, nad Morzem Czarnym, na terenie dzisiejszej Turcji. Petroniusz był tam prokonsulem, pełniąc funkcję jej zarządcy. [przypis edytorski]

34

Heraklea Pontica (a. Herakleja Pontyjska) – miasto portowe w Bitynii, w Azji Mniejszej. Obecnie Eregeli w Turcji. [przypis edytorski]

35

Kolchida – historyczna nazwa krainy na wybrzeżu Morza Czarnego, na terenie dzisiejszej Gruzji. [przypis edytorski]

36

Poppea Sabina (ok. 30–65 r. n.e.) – słynąca z urody żona prefekta pretorianów Rufiusa Kryspinusa, potem Othona, a od 62 r. n.e. żona Nerona. Prowadziła wystawny tryb życia. Niektóre jej zabiegi kosmetyczne zyskały wielką sławę (np. kąpiele w mleku). To ona namówiła Nerona, aby zamordował swoją matkę, Agrypinę Młodszą. [przypis edytorski]

37

Wologezes, Tyrydates, Tygranes – wodzowie Partów w I w. n.e. [przypis edytorski]

38

barbaria – kraje barbarzyńskie, czyli zamieszkane przez ludzi nienależących do cywilizacji grecko-rzymskiej. [przypis edytorski]

39

Bakchus (mit. rzym., gr. Dionizos) – syn Zeusa i Symele, wynalazł wino; był patronem odbywających się co roku ku jego czci bachanalii. [przypis edytorski]

40

Mars (gr. Ares) – bóg wojny, jeden z najważniejszych bogów w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

41

Pyrron (376–286 r. p.n.e.) – filozof gr., główny przedstawiciel sceptycyzmu, szkoły filozoficznej odrzucającej możliwość poznania prawdy. [przypis edytorski]

42

paszkot – ptak wędrowny z rodziny drozdów. [przypis edytorski]

43

mulnik – właściciel mułów. [przypis edytorski]

44

Porta Capena – jedna z bram Rzymu. [przypis edytorski]

45

asklepiada – uczeń i naśladowca rzym. lekarza Asklepiadesa (128–56 r. p.n.e.); asklepiadzi tworzyli tajne stowarzyszenia przy świątyniach Asklepiosa(w Epidauros, na wyspie Kos, W Rzymie), będących zarazem lecznicami (asklepiadą był m.in. Hipokrates); tu po prostu: lekarz. [przypis edytorski]

46

inkubacja (z łac.) – spanie w świątyniach w celu otrzymania od bogów wskazówek. [przypis edytorski]

47

hypocaustum (łac.) – w starożytnych domach centralne ogrzewanie powietrzem krążącym w przewodach podłogowych i ściennych. [przypis edytorski]

48

ambra – substancja używana jako kadzidło i do wyrobu perfum. [przypis edytorski]

49

Amor (mit. rzym.) – bóg miłości, gr. Eros, przedstawiany jako chłopiec z łukiem i strzałami. [przypis edytorski]

50

Charytki (mit. gr.) – boginie radości życia, zabawy i urody. [przypis edytorski]