Quo vadis. Генрик Сенкевич

plac w Rzymie, ośrodek władz politycznych i kultu religijnego. [przypis edytorski]

      93

      atrium (łac.) – centralne pomieszczenie w domu rzymskim, bez okien, z otworem w pułapie i basenem na wodę deszczową. [przypis edytorski]

      94

      velarium (łac.) – zasłona. [przypis edytorski]

      95

      cubiculum (łac.) – sypialnia. [przypis edytorski]

      96

      werwena – właść. werbena; roślina o pachnących liściach i kwiatach. [przypis edytorski]

      97

      lektyka (z łac.) – łoże lub fotel na drążkach do przenoszenia ludzi. [przypis edytorski]

      98

      taberna (z łac.) – buda, szopa, warsztat, karczma; por. tawerna. [przypis edytorski]

      99

      pedisequus (łac.) – niewolnik idący za lub przed lektyką. [przypis edytorski]

      100

      cysterna (z łac.) – zbiornik, rezerwuar cieczy. [przypis edytorski]

      101

      manipuł (z łac.) – jednostka wojskowa, kompania (60–120 ludzi). [przypis edytorski]

      102

      bulla (łac.) – medalion z amuletem, noszony przez chłopców rzymskich. [przypis edytorski]

      103

      szafranny – intensywnie żółty; od nazwy szafranu, barwnika roślinnego. [przypis edytorski]

      104

      hamadriada (mit. gr.) – boginka drzew, nimfa, driada. [przypis edytorski]

      105

      Atene (łac. forma W. lp.) – Ateno. [przypis edytorski]

      106

      carissimus (łac.) – najdroższy; tu: forma W. lp: carissime. [przypis edytorski]

      107

      bławatny (daw.) – tu: sklep z tkaninami. [przypis edytorski]

      108

      wiszar – urwisko, torfowisko wiszące, tu: elementy zamku nadwieszające się nad placem. [przypis edytorski]

      109

      architraw (z łac.) – główna belka spoczywająca na kolumnach. [przypis edytorski]

      110

      akant (z gr.) – rzeźbiony motyw dekoracyjny w formie splotu liści; roślina o wielkich, kolczastych liściach. [przypis edytorski]

      111

      tryglif (z gr.) – ornament nad architrawem w kolumnie doryckiej, z pionowymi wrębami. [przypis edytorski]

      112

      tympan (z gr.) – właść. tympanon, bogato rzeźbiona płyta półkolista lub ostrołukowa. [przypis edytorski]

      113

      rostra – mównica publiczna. [przypis edytorski]

      114

      sistra – instrument muz., rodzaj grzechotki. [przypis edytorski]

      115

      sambuka – instrument muz., rodzaj harfy. [przypis edytorski]

      116

      wigil – policjant, strażnik miejski w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

      117

      Kwiryci – pierwotni mieszkańcy Italii mający być potomkami Romulusa; tu: zaszczytne określenie rdzennych Rzymian. [przypis edytorski]

      118

      mitra – przepaska na głowę. [przypis edytorski]

      119

      kryptoportyk – ukryte przejście. [przypis edytorski]

      120

      Subura – dzielnica Rzymu. [przypis edytorski]

      121

      mora – gra hazardowa; grający jednocześnie podnosili prawe dłonie, wygrywał ten, kto pierwszy odgadł liczbę wyprostowanych palców. [przypis edytorski]

      122

      p

1

Kajus a. Gajusz Petroniusz (27 r. p.n.e.–66 r. n.e.) – potomek daw. rzym. rodu Petroniuszy, pisarz, związany z epikureizmem filozof i polityk (był prokonsulem rzym. w Bitynii nad Morzem Czarnym). Tradycyjnie przypisuje się mu autorstwo wydanej anonimowo powieści Satyricon opisującej prześmiewczo obyczaje współczesnych mu obywateli rzym. różnych stanów. Najbardziej znany fragment niedochowanego w całości tekstu znany jest pod tytułem Uczta Trymalchiona. Petroniusz był osobą wpływową na dworze Nerona, jego doradcą w kwestiach artystycznych i estetycznych. [przypis edytorski]

2

Neron właśc. Lucjusz Domicjusz (37–68 r. n.e.) – cesarz rzym. od 54 r. n.e. Był synem konsula Gnejusza Domicjusza Ahenobarbusa i Agrypiny Młodszej, siostry Kaliguli. Kiedy jego matka została żoną cesarza Klaudiusza, ten adoptował Lucjusza, który wówczas przyjął imię Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus. Wkrótce Agrypina otruła męża i przejęła władzę, a siedemnastoletni Neron został cesarzem. Stopniowo ograniczał wpływy matki, by w 59 r. n.e. kazać ją skrytobójczo zamordować. Wbrew świadectwu Tacyta, za którym zwykło się podążać, Neron był utalentowanym poetą i aktorem, miłośnikiem kultury i sztuki gr., jego wczesnym wychowawcą był filozof stoicki, Seneka. [przypis edytorski]

3

elaeothesium (łac.) – pomieszczenie w łaźni, w którym nacierano ciało olejkami. [przypis edytorski]

4

odmłodzon (daw.) – rzeczownikowa forma przymiotnika, dziś: odmłodzony. [przypis edytorski]

5

Marek Salwiusz Otho a. Oton (32–69 r. n.e.) – doradca i dworzanin Nerona, odsunięty od łask i wysłany w charakterze gubernatora do Luzytanii (dziś terytorium Portugalii i zach. Hiszpanii), gdy jego żona, Poppea Sabina, została kochanką, a następnie żoną Nerona. Po upadku i śmierci Nerona był przez trzy miesiące na pocz. 69 r. n.e. cesarzem rzymskim z wyboru pretorianów. [przypis edytorski]

6

arbiter elegantiarum (łac.) – arbiter elegancji; osoba, której osąd w kwestiach dobrego smaku uznawany jest za obowiązującą opinię. Wobec Petroniusza określenia tego użył Tacyt, rzym. historyk z I w. n.e. [przypis edytorski]

7

łaźnie publiczne – termy; zespół budynków użyteczności publicznej obejmujący sale do kąpieli zimnych, ciepłych, gorących i parowych, sale gimnastyczne,