Należy zaznaczyć, że do tego czasu liberałowie nie zaprzestali konspiracji oraz przygotowań do przewrotu zbrojnego. W Paryżu José María Torrijos y Uriarte (1791–1831), Francisco Espoz y Mina (1781–1836) i inni zawiązali Tymczasowy Dyrektoriat Powstania w Hiszpanii przeciwko Tyranii (zwany także Dyrektoriatem z Bajonny, po przeniesieniu się spiskowców do tego miasta), a w Londynie utworzona została Junta Rewolucyjna, która wkrótce przeniosła się do Gibraltaru. Juan Álvarez Mendizábal uzyskał wsparcie finansowe dla rewolucjonistów od bankiera Ardouina. 4 grudnia 1831 roku Torrijos wylądował wraz z 52 towarzyszami w Maladze, próbując wzniecić tam rewolucję, lecz rebelianci zostali szybko schwytani przez siły rządowe i rozstrzelani na Plaży św. Andrzeja, co opłakał sławnym sonetem poeta romantyczny José de Espronceda, zaś Maria Krystyna nadała przywódcy pośmiertnie tytuł hrabiego de Torrijos. Takie uhonorowanie rebelianta, który bądź co bądź wzniecił bunt przeciwko jej królewskiemu małżonkowi, świadczy wymownie o stopniu uzależnienia regentki od liberałów. Niepowodzeniem skończyły się także inne inwazje podjęte przez liberałów w Geronie, Aragonii, Nawarze, Orense etc.
63
Trudno oprzeć się porównaniu do mechanizmu analogicznej transición prawie półtora wieku później, od autorytarnego Estado Nuevo do monarchii demokratycznej, przeprowadzonej również wspólnie przez frankistów aperturistas1
Zob. J. Bartyzel, Bandera carlista. Tradycjonalizm legitymistyczny w Hiszpanii, [w:] „Umierać, ale powoli!”. O monarchistycznej i katolickiej kontrrewolucji w krajach romańskich 1815–2000, Kraków 2002, 2006², ss. 243–331.
2
Zob. Idem, „Don Carlos Marx”. Studium przypadku rewolucyjnej transgresji tradycjonalizmu w socjalizm w hiszpańskim karlizmie, Biblioteka Rojalisty, Fundacja Virtus Nobilitat, Wrocław 2011, str. 80.
3
Zob. Idem, Miguel Ayuso Torres – tradycjonalista po nowoczesności, „Pro Fide Rege et Lege” 2004, nr 1(48), ss. 15–18; Idem, Europa czy Cristiandad? Tradycjonalizm hiszpański w konfrontacji z „europeizmem” i „europeizacją”, [w:] T. Sikorski, ks. A. Dymer (red.), Kultura chrześcijańska w zjednoczonej Europie, Centrum Edukacyjne Archidiecezji Szczecińsko–Kamieńskiej, Szczecin 2007, ss. 130–140; Idem, Karlizm widziany z Polski, „Pro Fide Rege et Lege” 2009, nr 1(62), ss. 57–64; Idem, Tradycjonalizm po nowoczesności. Filozofia polityczna tradycjonalizmu hiszpańskiego wobec wyzwań modernizmu, [w:] J. Miklaszewska, J. Szczepański (red.), Filozofia polityczna po roku 1989. Teoria – historia – praktyka, Wyd. UJ, Kraków 2011, ss. 193–206; Idem, Myśl polityczna tradycjonalizmu hiszpańskiego (karlizmu) i jej recepcja w Polsce na przestrzeni XIX–XXI wieku, [w:] M. Białokur i P. Jakóbczyk–Adamczyk (red.), Polska a Hiszpania. Z dziejów koegzystencji dwóch narodów w XX wieku, DUET, Toruń–Opole–Piotrków Trybunalski 2012, ss. 12–28; Idem, „Hiszpański łącznik” Jędrzeja Giertycha. Przyczynek do źródeł informacji autora Hiszpanii bohaterskiej na temat karlizmu, „Templum Novum” 2013, nr 13, ss. 92–104.
4
Zob. Idem, El Carlismo visto desde Polonia, [w:] M. Ayuso (ed.), A los 175 años del Carlismo. Una revisión de la tradición política hispánica. Actas del Congreso Internacional celebrado en Madrid los días 27 y 28 de septiembre de 2008, Itinerarios, Madrid 2011, ss. 389–396.
5
Większość z nich osoby zainteresowane mogą znaleźć pod różnymi zakładkami na mojej stronie osobistej: www.legitymizm.org/bartyzel.
6
Zob. jego artykuł: Honor al Carlismo, „Custodia de la Tradición Hispánica” (Buenos Aires), núm. 3, septiembre de 2002, http://hispanismo.org/cultura–general/9451–textos–de–juan–maria–bordaberry.html.
7
Zob. L. Corsi Otálora, El carlismo desde América; F. Altuve–Febres, El Carlismo en el Perú; J.M. González, Carlismo y carlistas en el Río de la Plata; L.M. De Ruschi, El Carlismo en la Argentina. Una presencia interrumpida; J.M. Bordaberry, Presencia carlista en el Uruguay; C. Garay, El Carlismo en Chile; R. Marques Dip, Brasil e Carlismo, [w:] M. Ayuso (ed.), A los 175 años del Carlismo…, ss. 197–316.
8
Z konieczności musimy tu poprzestać również na wskazaniu dwu opracowań dotyczących karlizmu w powieści i w kinematografii: R. Botella y J.M. Rozas, Carlismo y novela; E. García Martín–Vicente, Carlismo y cinematografía, [w:] M. Ayuso (ed.), A los 175 años del Carlismo…, ss. 401–499.
9
J. Aróstegui, »Introducción. El Carlismo y las guerras civiles«, [w:] J. Aróstegui, J. Canal, E. González Calleja, El Carlismo y las Guerras Carlistas. Hechos, hombres e ideas, La Esfera de los Libros, Madrid 2003, s. 11.
10
Cyt. za: V. Marrero, »Prólogo«, [w:] El tradicionalismo español del siglo XIX, selección y prólogo de Vicente Marrero, Publicaciones Españolas, Madrid 1955, s. XVII.
12
Cały wywód autora cytuję w rozdziale Społeczne Królestwo Chrystusa jako sens i cel kontrrewolucji niniejszej książki.
13
P. Bénichou, Le sacre de l’écrivain, 1750–1830. Essai sur l’avènement d’un pouvoir spirituel laïque dans la France moderne, Corti, Paris 1973, s. 115.
14
Zob. J. Bartyzel, Hiszpański karlizm jako ludowy ruch kontrrewolucyjny, [w:] A. Indraszczyk i A. Wielomski (red.), Oblicza ruchów chłopskich i agrarnych, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa 2013, ss. 33–50; Idem, Ani centralizm, ani separatyzm, lecz jedność w wielości las Españas. Tradycjonalistyczna wizja regionalizmu Juana Vázqueza de Melli, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”, t. 8, Wyd. UŚ, Katowice 2012, ss. 73–85; Idem, Tradycjonalizm (hiszpański) wobec faszyzmu, hitleryzmu i totalitaryzmu, „Pro Fide Rege et Lege” 2013, nr 1(71), ss. 13–32; Idem, Nada sin Dios. Społeczne Królestwo Chrystusa jako sens i cel kontrrewolucji w filozofii i teologii politycznej tradycjonalizmu hiszpańskiego, [w:] J. Goćkowski i in. (red.), Panorama myśli kontrrewolucyjnej, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Pułtusk–Toruń 2007, ss. 113–137.
15
Zob. M. Ayuso Torres, ¿Después del Leviathan? Sobre el Estado y su signo, Dykinson, Madrid 1998; Idem, De la ley al ley. Cinco lecciones sobre legalidad y legitimidad, Marcial Pons, Madrid–Barcelona 2001; Idem, La cabeza de la Gorgona. De la »Hybris« del poder al totalitarismo moderno, Nueva Hispanidad, Buenos Aires 2001; Idem, ¿Ocaso o eclipse del Estado? Las transformaciones del derecho público en la era de la globalización, Marcial Pons, Madrid–Barcelona 2005; Idem, El Estado en su laberinto. Las transformaciones de la política contemporánea,
