Знак чатырох. Артур Конан Дойл

то ледзь не страціў прытомнасць і да самае свае смерці так канчаткова і не ачуняў. Пра што вялося ў пасланні, мы так і не даведаліся, але я паспеў заўважыць, што яно было кароткае і напісанае вельмі неразборліва. Шмат гадоў бацьку мучыла хандра, якая рабілася ўсё глыбейшай, але пасля гэтага выпадку здароўе яго пачало рэзка пагаршацца. Бліжэй да канца красавіка нам паведамілі, што надзеяў няма і бацька жадае сказаць нам апошняе слова.

      Калі мы зайшлі ў яго пакой, ён сядзеў на падушках і цяжка дыхаў. Ён папрасіў нас замкнуць дзверы і стаць па абодва бакі ложка. Схапіўшы нас за рукі, ён голасам, надламаным не столькі ад болю, колькі ад моцных пачуццяў, расказаў нам сваю дзівосную гісторыю. Я паспрабую дакладна перадаць вам яго апошнія словы.

      «Ёсць толькі адзін грэх, – сказаў ён, – які мучыць маю душу ў апошнія хвіліны. Гэта мая несправядлівасць да беднай сіраты Морстэна. Клятая сквапнасць, якая ўсё жыццё мяне пераследавала, пазбавіла яе скарбу, не менш чым палова якога па праве належыць ёй. Прагнасць – сляпое і дурное пачуццё, бо я не меў з гэтага скарбу ніякай выгады. Але я даражыў самім адчуваннем уласніка і ні з кім не мог яго раздзяліць. Зірніце на жамчужны ружанец ля бутэлечкі з хінінам. Я не магу расстацца нават з ім, хаця і збіраўся даслаць яго ёй. Вы, мае сыны, вернеце ёй належную частку скарбу Агры. Але не дасылайце ёй нічога – нават гэты ружанец – да самае мае смерці. Бываюць жа, ў рэшце, выпадкі, калі людзі папраўляюцца нават у такім кепскім стане, як я.

      Я раскажу вам, як памёр Морстэн, – працягваў ён. – Доўгія гады ён пакутаваў на слабае сэрца, але хаваў сваю хваробу ад усіх. Толькі я пра яе і ведаў. Калісьці ў Індыі дзякуючы цудоўнаму збегу абставінаў мы з ім завалодалі багатым скарбам. Я прывёз яго ў Англію, і адразу пасля свайго вяртання Морстэн адправіўся да мяне і запатрабаваў сваю долю. Ён прыйшоў пехам са станцыі, і яго пусціў мой стары верны Лал Чоўдар, які цяпер ужо нябожчык. Мы з Морстэнам разышліся ў меркаваннях, як падзяліць скарб, і моцна пасварыліся. У параксізме гневу капітан ускочыў з крэсла і тут нечакана прыціснуў руку да грудзей, смяротна збялеў і паваліўся на спіну, разбіўшы галаву аб вугал куфра са скарбам. Падбегшы да яго, я з жахам зразумеў, што ён мёртвы.

      Доўгі час я стаяў разгублены і думаў, што рабіць. Маім першым памкненнем было, безумоўна, паклікаць на дапамогу, але я не мог не разумець, што мяне тут жа абвінавацяць у забойстве. Гэтая смерць падчас сваркі і параненая галава будуць сведчыць супраць мяне. Да таго ж падчас афіцыйнага следства абавязкова ўсплывуць нейкія факты пра скарб, а я вельмі трывожыўся за гэты сакрэт. Морстэн сказаў мне, што ніводная душа не ведае, куды ён адправіўся. І я пачаў думаць, што ніхто пра гэта дазнацца не павінен.

      Так я ўзважваў усе «за» і «супраць», як раптам падняў вочы і ўбачыў ля дзвярэй свайго слугу, Лала Чоўдара. Ён праслізнуў у пакой і замкнуў за сабой дзверы.

      – Не бойцеся, сахіб, – сказаў ён, – ніхто не даведаецца, што вы яго забілі. Давайце схаваем цела – гэта будзе самы разумны выхад.

      – Але я не забіваў яго,