Պոեմներ, առակներ, հեքիաթներ. Աթաբեկ Խնկոյան

նայողը տակը չէր տեսնում,

      Տակը մի անդունդ, մի խոր խորխորատ:

      Բարձրացավ սարը, տեսավ գագաթին

      Արծիվն է նստել մռայլ ու անհույս.

      Արծիվն է նստել ու իր կտցովը

      Խփում է ժայռին, փորում է ժայռը:

      – Բարով դու, Ռոստոմ, դու հազար բարի,

      Ո՞րտեղից կըգաս և ո՞ւր ես գընում, —

      Ասավ արծիվը մռայլ ու անհույս:

      – Այ հզոր արծիվ, – ասավ Ռոստոմը, —

      Ես մի այնպիսի տեղ եմ որոնում,

      Որ մահ չըլինի, մարդը չըմեռնի,

      Ես անմահ մնամ, հողում չթաղեն:

      Մտքի տակ ընկավ հսկա արծիվը.

      – Այ ջահել-ջիվան, – ասավ Ռոստոմին, —

      Ամեն կենդանի, որ օդ է շնչում՝

      Նա պետք է մեռնի, վերջը հող դառնա:

      Ես որ արծիվն եմ խիզախ ու հսկա,

      Ես էլ եմ նույնպես մահին ենթակա.

      Բախտն է որոշել, որ ես էլ մեռնեմ,

      Բայց իմացիր՝ ե՞րբ. երբ փոսը լցնեմ,

      Այ էս անդունդը, որ աչք չի կտրում:

      Եվ գիտե՞ս ինչով, մանր քարերով,

      Որ պետք է կտցով պոկեմ ժայռերից

      Եվ իմ պոկածը, ասեմ, օրական

      Մի ընկույզի չափ քար պետք է լինի:

      Կաց ինձ մոտ, Ռոստոմ, մահը ուշ կգա,

      Մահը ուշ կգա. կաց ու ծերացիր,

      Կաց ու ծերացիր, կյանքից ձանձրացիր:

      – Մեռնել ուզեի՝ ես չէի թողնի

      Թագուհի մայրիկ, պատիվ, գահ ու թագ,

      Ես ապրել կուզեմ անընդհատ, անվերջ: —

      Ասավ Ռոստոմը, վեր կացավ գնաց:

      Գնում էր… Գնաց… Տաս տարին անցավ,

      Էլ տեղ չթողեց, որ նա ման չգար.

      Ցամաքը պրծավ, երկրից դուրս ելավ,

      Գնաց ու հասավ մի խաղաղ ծովի:

      Թափանցիկ ծովը հայելու նման

      Ձգվել, փռվել էր հեռու ափերում:

      Մեղմիկ ծփանքով, փրփուր ալիքով

      Գնում, գալիս էր օրոր ու շորոր:

      Բայց հեռո՛ւն, հեռո՛ւն, որտեղ երկինքը

      Ջրերի վրա կապել էր կամար,

      Լուսեղեն հովտում, լազուրի միջին,

      Մի բան էր լողում, պեծ-պեծին տալիս:

      Գերվեց Ռոստոմը. հոգով թռչում էր…

      Ու դեպի հեռուն, դեպի լազուրը,

      Դեպի անհայտը, դեպ անմահություն,

      Ապրել ու ապրել, հավիտյան ապրել,

      Ու ծովին պատեց մի ախորժ մշուշ,

      Ափին մոտեցավ մի զմրուխտ պալատ,

      Պալատի միջից խոսեց դիցուհին.

      – Դու ի՞նչ ես ուզում, այ մարդ հողածին:

      – Օ, իմ պաշտելի, չգիտեմ ո՞վ ես,

      Ես քեզ եմ փնտրում, դեպի քեզ ձգտում,

      Շատ եմ ման եկել, հազիվ քեզ գտա:

      – Դու որոնում ես անմահությունը,

      Այո՜ , ես կյանքն եմ, գերագույն կյանքը,

      Ինձ հետ ապրողը անմահ կմնա,

      Կյանքը իմ մեջն է, մահը ոտիս տակ:

      Ստեղծագործման առաջին օրից

      Ես այսպես թարմ եմ, ու կըմնամ էսպես,

      Աշխարհը որ կա, ինձ է պարտական…

      Գիտե՞ս ով եմ ես, «Գեղեցկությունը»:

      Կյանքը իմ մեջ է, մահը՝ ոտիս տակ:

      Դու հող ես, այ մարդ, հողին պարտական,

      Հողն իր տվածը նորից ետ կառնի.

      Հողը մի ուժ է, դու պետք է մեռնես:

      Բայց դու կաց ինձ հետ, քանի ինձ մոտ ես,

      Անմահ կմնաս. մահն ինձ մոտ չի գա:

      Ու ապրեց Ռոստոմն, ապրեց նոր կյանքով

      Ու կյանքը հեքիաթ ու կյանքը երազ…

      Կյանքը հոսում էր երազի նման,

      Գեղեցկությունը շքեղ երազ էր,

      Ժպիտը՝ շքեղ, կարմիր արշալույս,

      Ծով