Պոեմներ, առակներ, հեքիաթներ. Աթաբեկ Խնկոյան

ջրերի ծոցում.

      Հիմա եթե դու ինձ չես խնայում,

      Քեզանից միայն ես այս եմ խնդրում.

      Ծովի շաչյունը տուր ինձ հիշատակ,

      Որ շոյե հոգիս ամեն ժամանակ,

      Ուր էլ որ գնամ, որտեղ էլ լինեմ,

      Իմ սիրած ծովի կարոտս առնեմ:

      – Լավ, – ասաց արքան, – տուր ինձ այդ խեցին.

      Խեցին վեր առավ, դրեց բերանին.

      – Ծովի ծփանքը, ծովի շաչյունը

      Հենց այսօրվանից պահպանիր քո մեջ.

      Բոլոր խեցիքը թող այդպես անեն,

      Եթե ցամաքի վրա պատահեն.

      Խեցիի անցքից փչեց Նեպտունը,

      Լցնելով մեջը ծովի շաչյունը:

      Ապա ետ տվեց խեցին աղջկան

      Ու հրամայեց աքսորել նրան:

      Ընկերուհիներն արտաքսված կույսին

      Տարան ու թողին ծովի երեսին.

      Գոռ ալիքները գնացին-եկան

      Հավերժահարսի ետևից ընկան.

      Թե որտե՞ղ մնաց այնուհետև նա,

      Այդ մինչև այսօր գաղտնիք կմնա:

      Բայց դատարկ խեցին, որտեղ էլ լինի

      Մարդ որ վեր առնի, ականջին դնի,

      Անշուշտ կլսե ծովի շառաչյուն,

      Գոռ ալիքների աղմուկ ու գոչյուն:

      ԿՐԻԱՆ

      – Գիտե՞ս այնպես մի կենդանի,

      Որ իր տունը մեջքին տանի:

      – Գիտեմ, այո՜, դա կրիան է:

      – Թե որ գիտես, էդ ի՞նչ բան է:

      Իսկույն ասեմ, դու իմացի:

      Կրիան ուներ մի դրացի,

      Խիստ շատախոս ու կռվարար,

      Խեղճ կրիային շան օր կըտար:

      Մի օր կրիան ճարահատած

      Հայր Աստըծուն գանգատ գնաց:

      Ասավ. «Մեռնեմ, հա՜յր, քո աչքին,

      Իմ տունը դիր էս իմ մեջքին,

      Որ ինձ իսկի մոտիկ ու կից

      Էլ չունենամ ես վատ դրկից,

      Որ ամեն օր քանի-քանի

      Ուշունցներով հոգիս հանիս»:

      Հայր Աստվածն էլ ասավ. – «Բարի

      Տունդ մեջքիդ միշտ ման արի»:

      ԱՐԾՎԻ ԺԱՅՌԸ

      Կովկասյան ավանդություն

      Ասես երկնքից կախված է ժայռը,

      տակը մութ-մութ մի անտակ անդունդ,

      ծխում է այնտեղ մուժ ու մառախուղ,

      հեղեղն է կրծում քար ու քարափներ,

      շաչում, շառաչում, թշշում ու վշշում,

      արձագանքում են այրեր, խոռոչներ:

      Կախված է այդպես ժայռը դարերով,

      ամպին հարևան, ամպերի միջին.

      շուրջը անապատ, շուրջը դիք ժայռեր,

      մարդու հոտ չըկա, մարդու ոտ չըկա

      և ոչ մի նշան մարդկային կյանքի:

      Ճանապարհ չկա ու վերելք չըկա.

      հավքը իր թևով, օձը իր պորտով

      այնտեղ չի հասնի, այնտեղ չի սողա:

      Ու հարյուր տարին ժայռը մի անգամ

      կյանք էր ստանում ու կյանքը եռում.

      շքեղ Կովկասի ամեն կողմերից

      սեգ արծիվները երամ առ երամ,

      հավաքվում էին ժայռի բարձունքին,

      որ ամբողջ ցեղով ընտրեն նոր արքա:

      Այդ էր օրենքը հին-հին դարերի,

      սեգ արծիվների, արծիվ պապերի:

2

      Այդպես, մի օր էլ, լուսաբացի հետ,

      արծիվներն եկան, իջան էն ժայռին

      ու ամեն մինը մի որս էր բերել,

      տոնի առիթով էն ժայռի գլխին:

      Եկավ և ահա նրանց ծեր արքան,

      եկավ ու իջավ էն սարի ծայրին:

      Սեգ արծիվները՝ ահել ու ջահել

      թռան տեղերից, պտույտներ արին,

      պտույտներ արին, նստեցին ժայռին

      էդպես