Ӏуащхьэмахуэ, Махуэгъэпс. Зарина Саадуловна Канукова

сэ ар зыӏэщӏэзгъэкӏынутэкъым: Ӏуащхьэмахуэ теухуа псори зэрысфӏэгъэщӏэгъуэным нэмыщӏ, 1992 гъэм къызэрыдэкӏам бгъэхэӏур сэркӏэ нэхъри хьэлэмэт ищӏат.

      – Уэ мы щӏыпӏэм ущыщкъым, дауи, – жиӏащ лӏыжь цӏыкӏум. Хамэу сакъыщохъу иджы куэдым… Бгъэхэӏум сеплъурэ, абыкъращӏэкӏа ӏуэхухэрсинэгукъыщӏэувэрт. Улӏа нэужьи ущыӏэныр щӏэщыгъуэ зыщӏыр аращ – сытми щыгъуазэ уохъу. Сэ, Щауейхэ Техутэ, си псэр щыхэкӏарбгъэхэӏуцӏыкӏуркъыщыдагъэкӏаилъэсырауэ лӏыжьым дэнэ щищӏэнт, укъызэплърэ – цӏыху псэум и теплъэ сиӏэмэ, укъызэпсалъэрэ – си макъыр къикӏмэ…

      КЪУЭЯТӀЭ

Ⅰ

      Гъэмахуэр йокӏ. Удзыр дыгъэм илыгъуэжащи, джабэ нэкӏухэр гъуэжьыфэщ.

      Чырбыш щагъэжкӏэ, къуажэ фызхэм ятӏагъуэфӏ дыдэ Хьэрэмэӏуащхьэ пэгъунэгъу мащэм кърахри къашэ. Ноби аращ, хьэлыуэм хуэдэу гъуэжь икӏи щабэ ятӏагъуэр хукхъуэ хапщэурэ лъакъуэкӏэ яутауэ зи кӏуэцӏым псы ираутха къупхъэхэм хьэупӏэурэ ираупцӏэ, ӏэштӏымкӏэ хэуэурэ зэгущ ящӏ, и щхьэфэр захуэу тралъэщӏэжри, хуэсакъыурэ къупхъэр къыщхьэщалъэфыж. Техутэ цӏыхубзхэм ядоӏэпыкъу, ауэ езым фӏэфӏ ӏуэхури къыдещӏыкӏ: ятӏагъуэ зэхэпщам щыщ къищтэурэ псэущхьэ сурэт ещӏ. И инагъкӏэ зы хьэвшыр нехьэкъехуэу шы сурэт ищӏри дыгъэм хигъэувати, зэрыгъущу, щэщэжащ. Етӏуанэри, ещанэри хъуакъым. Итӏанэ гуэлым кърихащ ятӏэ фӏыцӏэ. Гуэлыр гъунэгъущ, и лъэгур ятӏэ хьэзырщ, ущыхуейм узыхуейм хуэдиз къих. Дауи игу къэкӏа псы щӏагъым щӏэлъымрэ ӏуащхьэ лъапэ гъущапӏэм кърахымрэ зэхилъхьэну? Зэхэзэгъащ! Техутэ и ӏэр ятӏэм хэлъу гъэмахуэр игъэкӏуащ. Зэщхь-зэмыщхьу шы гуартэ хуэдиз иригъэкъуащ, ищӏым, дыгъэм хигъэувэм, игъэгъущурэ. Ятӏагъуэм къыхащӏыкӏхэр зэрагъэгъущ хьэку иӏамэ, къикӏат и ӏуэхур, ауэ дэнэ кърихын? Къуэятӏэ шырэ мэлрэ щагъэхъу, цым щолэжь, ятӏагъуэ къащтэмэ, къыщӏащтэр чырбыш ягъэжын щхьэкӏэщи, ар дыгъэми фӏы дыдэу егъэгъущ. Аращи, Техутэ и шы цӏыкӏухэр дыгъэм къигъачэм, икъутэжурэ щӏэрыщӏэу ещӏыж. Джафэу жари мащӏэкъым – гуэщым щӏэз мэхъу.

      – Сыт апхуэдиз зэрыпщӏынур? – къоупщӏ и анэшхуэ Нэхунэ. Зыри жриӏэркъым.

      – Сыт апхуэдиз шы сурэт гъэжа зэрыпщӏынур? Щӏэхуэжыркъым гуэщым! – жеӏэ аргуэру анэшхуэм. Техутэ жэуап иритыркъым. Шы къэс зауэлӏ тесу и нэгу къыщӏегъэхьэ. Зауэм дагъэкӏауэ щыта шуудзэм ещхь езыми къызэригъэпэщыну хуейщ. Шуудзэр зэрыжылэу яхуэпат, ӏэщэкӏэ яузэдат, иджы Техутэ и закъуэ шыри, цӏыхури, фащэри и пщэ дилъхьэжащ. Гъэмахуэ псом ерагъыу шищэрэ щэ ныкъуэрэ хуэгъэжауэ аращ, шыр минищрэ щитхум нигъэсу, зауэлӏ минищрэ щитхурэ игъэжу щихуэпэжыфынур дапщэщ? Ӏэщэри якӏэрылъхьэн хуейкъэ. Къамэ цӏыкӏухэр къызыхищӏыкӏынум йогупсыс, гъущӏ кӏапэлъапэу къигъуэтыр ирегъапщэ.

      Гъэмахуэкӏэм уафэгъуагъуэ уэшх щыӏэ и хабзэтэкъым, ауэ ныжэбэ уафэм уридэкӏуеину къошх. Щауейхэ я гуэщыщхьэм тебгъа къамылыр жьым тридзри, уэшхыр хуиту щӏэшхащ, шы ӏэрыщӏ хъушэм хэшхэри зэхигъэжэбзэжащ. Нэхунэ и напӏэ зэтрилъхьакъым, нэмэз щыгъэ игъажэурэ нэху игъэщащ. Техутэ жей ӏэфӏым здыхэтым, шы гуартэ губгъуэм щигъэхъурт… Жэщкӏэрэ емызэгъ зи хабзэ Нэзыр дади, мащӏэу хэпырхъыкӏыу, ипэкӏэ къимыжеяр ныжэбэ иригъэкъуж хуэдэт.

      Шы