Mısır Masalları. W.M. Flinders Petrie

Ama Sekhti defalarca gelmeye devam etti. Öyle ki bu dokuzuncu gelişi olmuştu. Bunun üzerine Baş Kâhya iki hizmetçisini Sekhti’ye yolladı. Sekhti üçüncü yakarışı nedeniyle dayak yiyeceğinden korkuyordu. Fakat Baş Kâhya Meruitensa ona şöyle dedi: “Yaptıkların için korkmana gerek yok Sekhti. Majestelerinin pek hoşuna giden konuşmalar yaptın. Ben de ekmek yiyip su içtiğim gibi ant içiyorum ki ebediyen hatırlanacaksın.”

      Sonra Baş Kâhya şunları ekledi: “Ayrıca şikâyetinin gereği yapılacak.”

      Baş Kâhya Mereuitensa, Sekhti’nin her bir şikâyetini temiz bir papirüs tomarına yazdırarak Kral Neb-ka-n-ra’ya yolladı. Sekhti çok mutlu olmuştu.

      Fakat majesteleri, Meruitensa’ya şöyle dedi: “Bu meselede kendin hüküm ver. Ben bu işle uğraşmak istemiyorum.”

      Baş Kâhya Meruitensa iki hizmetçisini Sekhet Hemat’a yollayıp Sekhti’nin hanesindekilerin bir listesini getirmelerini istedi. Hanede sekiz kişi vardı. Ayrıca Selhti’nin öküzleri ile keçileri, buğdayı ile arpası, eşekleri ile köpekleri not edildi. Dahası, Hemti’ye ait her şey, hatta bütün arazisi ve evi dahi Sekhti’ye verildi. Sekhti, bütün idarecileri arasında kralın gözdesi oldu. Kralın tüm saray halkıyla birlikte en güzel şeylerden yedi.

Açıklamalar

      Köylü ile İşçi masalının kusurlu da olsa üç nüshası elimizdedir. Berlin’de 2 ve 4 numaralı iki papirüs vardır. Bunlar hikâyeden bölümler içermekte olup Lepsius’un Denkmaler adlı eserinde tıpkıbasım olarak yayımlanmıştır (vi. 108-110 ve 113). Bir diğer nüshanın parçaları ise Butler papirüsündedir ve Lord Amherst of Hackney’nin koleksiyonunda aynı nüshadan parçalar bulunmaktadır. Bu son parçalar Proceedings of the Society of Biblical Archeology, xiv. 558’de yayımlanmıştır. Nüsha sayısı, bunun ilk dönemlerde popüler bir masal olduğunu göstermektedir. Sonraki masallardan daha basit bir tarzda yazılmış olsa da önceki büyü masallarından daha ileri bir tür olduğu kesindir. Chabas, Goodwin ve Maspero tarafından kısmen tercüme edilmiştir ama Proceedings of the Society of Biblical Archeology’de Griffith’in yapmış olduğu tercüme en eksiksiz olanıdır.

      Masalın başlangıcı nüshaların hepsinde kayıptır. Bu nedenle burada bölümün başındaki durumu açıklayabilmek için parantez içinde bir giriş cümlesi verilmiştir. Hikâyenin özü, Sekhti yani köylü ile Hemti yani işçi, başka bir deyişle fellah3 ile soyluların hizmetçileri arasındaki sosyal konum farkıdır. Köylünün bir soylu karşısında adalet bulmasının imkânsızlığı ise eylemin temelidir. Bunu ancak sıradışı bir yöntemle hizmetçinin hâmisinin dikkatini çekerek başarabilir. Burada modern zamanlar için geçerli olmayan tek bir unsur dahi yoktur. Mısır’daki kırsal hayat göz önüne alınarak okunduğunda olayın her bölümü hayatın içindendir. Masalın geçtiği bölge Fayum’un biraz güneyindeki Henenseten veya Herakleopolis olup bugünkü adı Ahnas’tır. Burası Nil Deltası’nın yabancılarca işgali üzerine Memfis’ten kovulmuş olan IX. ve X. hanedanların merkeziydi. İşte Baş Kâhya burada yaşamakta olup kralla konuşmaya gider. Güneydeki Henenseten’e seyahati ve oraya tekneyle değil de eşekleriyle gitmesi, Sekhti’nin bölgesine işaret eder. Dolayısıyla, Sekhet Hemat yani tuz ülkesini Fayum Gölü’nün sınırlarında aramaya yöneliyoruz. Bu nedenle, yolculuk güneye doğru ve çöl aşılarak yapılacaktır. Bu göl, XII. Hanedan dönemine dek yapay olarak düzenlenmiş değildi. Bu nedenle, hikâyenin geçtiği dönemde burası, Nil Nehri’nin yükselmesi ve alçalmasıyla dalgalanan büyük bir su kütlesi olup lagünlerle çevriliydi. Burada hasır otları biterdi ve her sene kuraklık mevsimine meydan okurcasına tuz ve natron birikirdi. Günümüzde Fayum Gölü’nün suyu tuzludur ve gölün etrafını saran kayalıklar çok fazla tuz içerdiğinden bu kayalıklarda biriken yağmur suyu içilebilir değildir.

      1

      Ka: Eski Mısır’da ruh anlamına gelir ve bir insanın görünmeyen ikizi olarak kabul edilir. Mısır inancına göre beden mumyalanarak çürümesi engellendiği takdirde ka, bedene geri dönerek yaşamaya devam ederdi. (ç.n.)

      2

      Tubi: Tybi, Tobi veya Tubah diye de bilinir. Eski Mısır takvimindeki beşinci aydır. (ç.n.)

      3

      Fellah: Arapça bir kelime olup Mısır köylüsü için kullanılır. (ç.n.)

3

Fellah: Arapça bir kelime olup Mısır köylüsü için kullanılır. (ç.n.)