МАНТИҚУТ-ТАЙР. ШАЙХ Фаридуддини Аттори Нишопури

нафас эрди ҳидоят ичра ул.

      Минбар узра лофу қоф урмас эди,

      Хўжаси ўрнига ўлтирмас эди.

      Барча ёқдин барча кўргайди буни,

      Бас, нечук ҳақсиз деб айтарсен уни?

      Мисли форуқ ул адолат айлабон⁶⁰,

      Ғишт қуяр, янтоқ чопарди ҳар замон.

      Сўнг ўтинни боғлар эрди дасталаб,

      Сўнг шаҳарга элтар эрди орқалаб.

      505 Ҳар куни бу нафс зиндонида хос

      Етти луқма нон егай эрди, холос.

      Суфрасида туз ва сирка, бас, эди,

      Нонни байтул-молдин ул олмас эди.

      Қум тўшакда ухлар эрди доимо,

      Болиши тупроқ эди шому сабоҳ.

      Елкада машкоб, борар сув бўйига,

      Сув таширди кекса кампир уйига.

      Тунлари элга нигаҳбон эрди ул,

      Ухламай, лашкарга посбон эрди ул.

      510 Сўрди: Ҳузайфа, Умарда сен магар

      Кўрганинг борму нифоқдин бир асар?

      Айбини айтдим юзига, ул ҳамон

      Ранжимай, менга юборди армуғон…

      Бўлса эрди бир хатоси, ҳийласи,

      Эгнида бўлмасди эски ҳирқаси.

      На гилам бор эрди унда, на равоқ,

      Кийгани эрди ҳамиша юз ямоқ.

      Баски подшоликда чун сабр айлагай,

      Ўзгаларга ул нечук жабр айлагай?

      515 Улки гоҳи ғишт кўтаргай, гоҳи лой,

      Бул дағи изҳори ботилликми, ҳой?

      Гар ҳукмронликни қилсайди ҳавас,

      Шоҳ деб эълон этарди ўзни, бас.

      Не шаҳарларким эди аҳкомида,

      Топди иймонин унинг айёмида.

      Гар таассуб айлагайсен бул сабаб,

      Сенда инсоф йўқ, ёрил, эй беадаб.

      Ўлмади ул сен кабилар қаҳридин,

      Не ўларсен, тотмадинг-ку заҳридин?

      520 Айлама, эй жоҳилу ҳақношунос,

      Ул буюкларни ўзинг бирлан қиёс.

      Ул буюклик сенга келсайди агар,

      Ўт олиб, бағрингда куйгайди жигар.

      Кимки олгайди халофат бўйнига⁶¹,

      Олгай эрди бори офат бўйнига.

      Йўқ, осон эрмасди, токи танда жон,

      Халқ юки бўйнингда турса ҳар замон.

            ҲИКОЯТ

      ҲАЗРАТИ УМАРНИНГ ХАЛИФАЛИКДАН ВОЗ

      КЕЧГАНИ

      Бир куни Вайс олдига келди Умар,

      Дедиким, бездим халофатдин, етар.

      Гар харидори топилса, бегумон,

      Бир динор олтинга сотгаймен ҳамон.

      Чун Увайс тинглаб бу сўзни, деди: бас,

      Сен уни ташла, халос бўл шу нафас.

      Йўлга от, бир кимса олгайдир уни,

      Истаса, қўйнига солгайдир уни…

      Тарқади, етди қулоқларга хабар,

      Дўсту ёрон доду фарёд солдилар.

      Дедилар: этма бу ишни, пешво,

      Халқни сарсон айлама, баҳри Худо.

      530 Салтанатни сенга Сиддиқ юклади,

      Ҳар жиҳатни этди таҳқиқ, юклади.

      Юз буриб, гар этмасанг фармонини,

      Инжитарсен, ранжитарсен жонини…

      Бу далил эгди Умарни мисли тош,

      Бўйнига олди юмушни, эгди бош.

      ҲИКОЯТ

      ҲАЗРАТИ АЛИНИНГ ЎЗ ҚОТИЛИГА ШАРБАТ

      СУНГАНИ

      Ногаҳон бир кимса, бадбахти қазо

      Урди тиғ, қонга беланди Муртазо.

      Тутдилар