Қашқадарё воҳасининг бахши-оқинлари.. Норқизил Кенгбоев

сингари достонларнинг ҳам вариантлари қоғозга туширилиб, электрон шаклда тайёрланди.

      Албатта, халқ оғзаки ижоди бамисли бир уммон. унинг тубида яна қанчалаб нодир жавоҳирлар ўз ғаввосини кутмоқда. Бошланган хайрли ишлар, давлат томонидан қаратилаётган эътибор эса бу бой мероснинг муҳофазасини таъминлайди, умрини узайтиради.

      Айтишларича, ҳар бир инсоннинг сийратида 360 минг ҳикмат мавжуд бўлар экан. Инсон шунчалик ҳикматларга бой бўлиб туғилар экан. Гап шундаки, инсон бў ҳикматларни эҳтиёт қилиб сақлай билиши лозим. Аммо инсоннинг бир нотўғри қадамида, бир нотўғри ҳаракатида 99 ҳикмат йўқ бўлар экан, Барчин ва Алпомишлар эса ҳикматлар билан туғилиб, ана шу ҳикматлар билан яшаб ўтдилар.

      Бугун Барчин ва Алпомишлар ҳикмати биз учун ўзликни , миллийликни чуқурроқ англашга ибрат бўлмоқда.

      Абдулла шоир Нурали ўғли

      (1874-1957)

      Ўзбекистон фолъклор ватани. Мамалакатимиз ҳудудида турли даврларда ажойиб халқ шоир ва бахшилари етишиб чиққан. Булардан айниқса, Эргаш Жуманбулбул ўғли, Фозил Йўлдош ўғли, Муҳаммад Жомурод ўғли Пулкан, Ислом шоир Назар ўғли, Абдулла шоир Нурали ўғли ва бошқалар ўз ижодий маҳсулотининг бойлиги, ранг-баранглиги билан бошқа шоир ва бахшилардан ажралиб туради. Бу машҳур шоирлар ижоди халқ ва мамлакат ҳаётининг ўзига хос йилномаси ва бадиий тарихи деса бўлади. Зеро, бу шоирларнинг бадиий бисотида халқ афсоналари асосида яратилган ва юз йиллар давомида қўлланиб, оғиздан-оғизга ўтиб келган достонлар билан бирга, юзлаб замонавий терма ва қўшиқлар, долзарб шеърлар ва хилма-хил ҳаётий поэмалар ҳам мавжуд.

      Шуниси муҳимки, халқ шоирлари фақат тайёр нарсаларни, анъанавий сюжетли достонларни оддийгина куйлаш билан кифояланмаганлар. Аксинча уларга ижодий муносабатда бўлиб, фолъклор асарларини ғоявий мазмун ва бадиий маҳорат жиҳатидан сайқаллаштирганлар ва янада гўзаллаштирганлар. Буни Абдулла шоир Нурали ўғли мисолида ҳам яққол кўриш мумкин.

      Абдулла шоир Нурали ўғли турли мавзуларда яратилган “Алпомиш”, “Юсуф ва Аҳмад”, “Кунтўғмиш”, “Гўрўғли” туркумига оид ва бошқа кўплаб достонларни босиқ ва ёқимли оҳангда ёддан қойил қилиб куйлаш маҳоратига эга бўлган. Абдулла шоир Нурали ўғли куйлаган достонлар бошқа шоирлар оғзидан ёзиб олинган асарлардан шакл ва мазмуни жиҳати билан фарқ қилиб, ажралиб туради. Ана шунинг ўзи ҳам Абдулла шоирнинг юксак ва ноёб истеъдод соҳиби халқнинг ҳақиқий бахши шоири бўлганидан далолат беради. Дарҳақиқат, Абдулла шоир ижодининг фазилатлари кўп. Зеро, шоир ижоди халқ ҳаётининг ойнаси бўлиши билан бирга, халқ донишмандлигининг битмас-туганмас манбаи ҳамдир. Абдулла шоир куйлаган ва у яратган достонлар, қўшиқ ва термалар бадиий тасвирий воситаларнинг энг гўзал намуналарига, шеърий вазнимизнинг турли-туман енгил ва равон шаклларига, халқ юмори ва офаризмларга , мақол ва образли ибораларга йўғрилган гўё бир улкан хазинадир.

      Абдулла шоир Нурали ўғлининг номи халқимизнинг Эргаш Жуманбулбул