Танланган асарлар. Носир Фозилов

Отаси қоровуллик қилса ҳам…

      – Ҳунармандмиш, – гапга аралашди Розиқ.

      – Қанақа ҳунар?

      – Ҳунардақа ҳунар-да… Лампа шиша қиладиган…

      – Қаёқдан билдинг?

      – Билганим йўқ, кўрдим, – деди Розиқ бўйнини чўзиб. – Шишадан қиларкан. Биттасини ярим кило жўхорига… Ойим ҳам биттасини олибди. Туппа-тузук…

      – Ие, қизиғу?

      – Апанас чол патинка тикар экан…

      – Ана, – деди раис қувониб. – Ишдан чиққан нўхта, айил, бўйинчаларимизни тикиб берса ҳам ҳарна-да. Ҳам ўзи овунади, ҳам меҳнат ҳақи олади. Иннайкейин, буларни бир амаллаб пишиқчиликка илинтиришимиз керак, уларни бизга ҳукумат ишониб юборган. Бундан кейин озиқ-овқатини ҳам, тирикчилигини ҳам ўйлашимиз лозим.

      Гап шу ерга келиб тақалганда одамларнинг унлари ичларига тушиб кетди… Йўғон чўзилиб, ингичка узилай деб турган пайт. Колхоз омборидаги бор дон-дун фронтга жўнатилган.

      Ҳеч кимдан садо чиқмагач, раис аста ўрнидан туриб, суҳбатга якун ясаб қўя қолди:

      – Ҳа, майли, ўйлашиб кўрармиз, бир иложини қилармиз. Абдитўра, бўлмаса эртага Прантишкани ёнларингга олинглар. – Тўра ҳайрон бўлгандай ерга қаради. Раис уни тушунди. – Қандай қилиб кўндираман, демоқчисан-да, а? Ундай бўлса… – У мўйловини силаб ўйлаб турди-да, товушини бир баҳя кўтарди, – бошқаларга жавоб. Бойғози, Тўра, иккаланг қол.

      Ҳамма гур этиб ўрнидан турди.

      – Энди гап бундай, – деди раис бошқалар чиқиб кетгач, Тўра билан Бойғозига. – Агар хўп десаларинг, ўша кўчиб келганларнинг уйларига бориб хабар оламиз, гаплашамиз. Сен ўрисчага устасан, Бойғози, гаплашасан. Бир йўла Абдитўранинг ишини ҳам битирамиз. Бўптими?

      – Бўпти?

      – Қани, кетдик бўлмаса. Чироқни ўчир.

      Уччалови олдинма-кейин ташқарига чиқишди. Кўзлари чироққа ўрганиб қолганиданми ё ҳали ой чиқмаганиданми, кун анча қоронғи эди. Олдинда раис, ўртада Тўра, орқада Бойғози – таёғини тақ-тақ босиб келарди. У аскарликдан яқинда, чап оёғидан яраланиб келган. Унинг отаси колхозда машҳур чўпон, донгдор овчи. Ирскелди овчи деса шу атрофдагиларнинг ҳаммаси танийди. Илгари у отасига ёрдамчи чўпон эди. Қайтиб келгач, бошқармага секретар қилиб тайинланди. Ўзи хушчақчақ, ҳазил-мутойибага суяги йўқ. Аскарликка бориб унча-мунча русча гапиришни ўрганиб, ўзининг кундалик оддий гапларига ҳам беихтиёр русча қўшиб гапирадиган бўлиб келди. Баъзан русчани бузиб, ўзининг тилига мослаб, «ч»ни «ш» деб талаффуз қилишлари ярашиб туради. Шаҳардан узоқ, чекка қишлоқ учун шу ҳам катта гап. Ҳозир раис уни бу ёққа бошлаб келаётгани ҳам шу русчани билиши туфайли эди.

      Эски ҳаммомга яқинлашиб қолишганида раис орқасига ўгирилди:

      – Полакникидан бошлаймизми?

      – Серовна, – деди Бойғози.

      – Қизиталоқнинг боласи, яқинлашганингданоқ ўрисчалай бошладингми? – деди раис кулиб. Тўра билан Бойғози мириқиб кулишди. – Қайси эшик? Қани, бошла!

      Бойғози олдинга ўтиб, қоронғироқ бурчакдаги эшикни таёғи билан тақ-тақ урди. «Ҳарқалай, ўрисларнинг элини кўрганда, бу қизиталоқ,