Танланган асарлар. Носир Фозилов

Тўрани айланиб ўтиб Франтишекни савамоқчи бўлди. Тўра бунга йўл қўймади. Кейин Зулайҳо холанинг лўлилиги тутиб кетиб, йиғи аралаш шовқин кўтарди:

      – Келиб-келиб немисни ҳимоя қиласанми, жувонмарг!

      – Бу бола немис эмас, хола!

      Буни қарангки, Зулайҳо хола олиб келинган бир хонадон полякларни немислар, деб юрган экан. У жаҳл устида таёғини кўтарди. Тўра тап тортмади. Бу пайт идора томондан шовқин-суронни эшитиб раис бобо, Ғиёс ака, яна уч-тўртта киши етиб келиб, жанжалнинг боиси нима эканлигини тушунолмай ҳайрон бўлиб туришганларида, тўсатдан Тўранинг орқасига Зулайҳо холанинг таёғи шақ этиб тегди. Қаёқдан пайдо бўлиб қолганини ким билсин, ўртада Камола кўндаланг туриб қолди.

      – Келинойи!.. – унинг товуши аччиқ чиқди.

      – Қоч нари, юзсиз!

      – Келинойи!..

      – Сен ҳали уни ҳимоя қиладиган бўлиб қолдингми, а? Ҳа, яшшамагур, битта боланинг онаси бўлай деб қолганингда… нимага бирга пода боқишиб юрибди, десам…

      – Келинойи… – Камола шундай деди-ю, кўзларига ёш олганча чопиб кетди.

      Атрофдагилар бу гапни эшитиб, ҳайратдан қотиб қолишди.

      Франтишек ҳамон Тўранинг орқасида дир-дир титраб турар, Зулайҳо хола ҳали ҳам кимнидир чандиб, кимнидир қарғаб, шовқин солар эди.

      Раис индамай келиб холанинг олдига кўндаланг бўлди:

      – Келин, яхши эмас… Яхши эмас. Биламиз, сенга оғир. Эрингдан келган қорахат, билсанг, бутун қишлоғимиз учун оғир. Нима қилайликки, уруш экан… – деди у салмоқ билан. Шу топда унинг кўз олдидан ўғли Раҳимжондан келган қорахат лип этиб ўтди, томоғига нимадир тиқилгандай бўлди. Оғир тин олиб, гапида давом этди: – Қишлоғимизда қорахат олган ёлғиз сенми? Сен Исонинг аччиғини Мусадан оляпсан, келин. Бу немис эмас, поляк боласи. Бу бечоралар ҳам уруш туфайли уй-жойидан айрилиб, тентираб юришибди. Ҳа, бола болалигини қилибди, оч. Шунга ҳам ота гўри қозихонами?

      Зулайҳо хола раисга жавоб қайтаролмади. Аламига чидаёлмай қўлидаги таёғини бир четга зарб билан улоқтирди-ю, уйига қайтар экан, уввос солиб йиғлаб юборди. Ғиёс ака келинининг аҳволига раҳми келдими ё кечагина қорахат келган укаси эсига тушдими, кўзларига жиққа ёш олиб: «Ҳа, келини бор бўлгур», деб бошини чайқади. Раис бирпас индамай турди-да, бу аёлга ҳозир осонликча гап тушунтириш қийин, деб ўйладими, елкасини қашиганча, идора томон кетди. Унга Ғиёс ака ҳам эргашди…

      Тўра Франтишек билан болалар қуршовида йўлга тушди. Бечора ҳали ҳам ўзини босолмас, нимжон ва камқувват гавдаси титрар, ҳадеб ялтоқланиб теварак-атрофига қарар, Тўрага қандай миннатдорчилик билдиришини билмас эди. Сал юрмасдан, ким етказа қолгани номаълум, Франтишекнинг отаси ўпкасини босолмай, ҳаллослаб етиб келди. Бечора чол қадди дол бўлиб қолган, ранги ўчиб кетган, шляпасини қўлига олиб тез-тез айлантирар, нима гаплигини билмай, энтикар эди. Соқол босиб кетган заъфарон юзлари ғижимланган қоғоздек оппоқ. У келиши билан ўғлига бир қаради-да, қовоқ солиб, нималардир деди. Ўғли нимадир деб гап қайтарган эди, у:

      – Шалён1, – деб битта тарсаки урди. Франтишек