Моабит дәфтәрләре / Моабитские тетради. Муса Джалиль

дим дә «һач» дип бер төчкерәм,

      «Сөям!» дим дә борын сеңгерәм.

      Ансы бер хәл, бәлки, төчкерми дә

      Утырыр идем тавышсыз гына.

      Гашыйкларча авыр сулыйм дисәм,

      Ямьсез итеп борын сызгыра.

      Бәла икән, дуслар, томау белән

      Гыйшык арасында тартышу!

      Кочакла да кызны, син әйт, имеш:

      «Мин… һаптечү, сине… һаптечү!»

      Утыра торгач, ахры, мин, дәртләнеп,

      Тотып кызның ике кулыннан,

      Бер кызык сүз әйтеп көлгән идем,

      Чыкты куйды куык борыннан.

      Куык кунды барып кыз борнына,

      Кыз аптырап битен каплады.

      Мин дә сиздем шунда,

      мескен гыйшкым

      Кызган куык төсле шартлады.

      Кыз торды да кинәт, әйтте миңа,

      Еламады үзе, көлмәде:

      «Сөям, диеп, кызга үрелгәнче,

      Сөрт борыныңны, егет, элгәре!»

      Кызым китте, мин дә шул гарьлектән,

      Түзалмыйча йөрәк януга,

      Ни кызык бар миңа яшәүдән дип,

      Аптекага киттем агуга.

      Ярсый-ярсый бардым, һәм һич бушка

      Булмады бу минем баруым.

      Алып кайттым өйгә аптекадан

      Бик куәтле… томау даруын.

      Мин күрмәдем артык мәгъшукамны,

      Томау бетте, гыйшкым онтылды.

      Көчле булды дару, егет күңеле

      Ике чирдән бергә котылды.

      Яшьлек үтте, инде картаелды,

      Яшим хәзер читтә, ышыкта.

      Теләсәм дә хәзер ләкми миңа

      Бер томаулы гына гыйшык та.

Март, 1943

      БҮРЕЛӘР

      Кешеләр сугыша, кан коя,

      Киселә меңнәрчә гомерләр.

      Төн буе, улашып, якында

      Иснәнеп йөриләр бүреләр.

      Күпме кан, күпме яшь ат ите!

      Ялтырый бүренең күзләре.

      Бит моны, төн буе атышып,

      Тураган кешеләр үзләре.

      Бүреләр башлыгы карт бүре,

      Исереп кешеләр канына

      Йөргәндә, сискәнеп туктады

      Бер авыр яралы янына.

      Яралы ыңраша, саташа,

      Каенга терәгән башкаен.

      Кызганып егетне, җил белән

      Тибрәнеп сыкрана ак каен.

      Кызганып егетне, елыйлар

      Миләүшә һәм лалә чәчәге.

      Тәгәри үләнгә чык түгел,

      Гөлләрнең гөнаһсыз яшьләре.

      Карт бүре егетне иснәде,

      Аптырап күзенә карады.

      Һәм кинәт, нидәндер сискәнеп,

      Бер читкә тайпылды яралы.

      Яралының зәгыйфь сулышы

      Бәрелде бүренең борнына.

      Юк, бүре тимәде,

             сак кына

      Борылып юнәлде юлына.

      Таң белән килделәр кешеләр,

      Күрделәр яралы егетне.

      Яртылаш ул тайган исеннән,

      Шулай да яшәве өмитле.

      Кешеләр егетнең тәненә

      Кыздырып шомполлар бастылар.

      Туйганчы җәфалап,

             соңыннан

      Ялгыз ак каенга астылар.

      Кешеләр сугыша, кан коя,

      Киселә меңнәрчә гомерләр.

      Төн буе, улашып, якында

      Иснәнеп йөриләр бүреләр.

      Бүреләр,